12 n Thứ Năm n Ngày 25/9/2025 QUỐC TẾ Cần hệ thống đa phương hiệu quả để phòng ngừa thế chiến Sáng 23/9 (giờ Mỹ), tại trụ sở Liên Hợp Quốc (LHQ) ở New York, Phiên thảo luận cấp cao Đại hội đồng LHQ Khoá 80 khai mạc với chủ đề “Cùng nhau tốt hơn: 80 năm và hơn thế nữa vì hòa bình, phát triển và quyền con người”. Tham dự phiên họp có gần 150 nguyên thủ, người đứng đầu chính phủ và đại diện cấp cao của nhiều quốc gia thành viên, cùng nhiều lãnh đạo các tổ chức quốc tế và khu vực. Chủ tịch nước Lương Cường cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự phiên họp. Báo cáo về tình hình thế giới và hoạt động của LHQ, Tổng Thư ký Antonio Guterres nhận định, thế giới đang hướng tới một thế giới đa cực và cần phải có một hệ thống đa phương hiệu quả để tránh lặp lại bài học dẫn đến Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Ông nhấn mạnh, LHQ là kim chỉ nam về đạo đức, là lực lượng duy trì hoà bình, bảo vệ luật pháp quốc tế, thúc đẩy phát triển bền vững, bảo đảm quyền con người, biến các quyết sách toàn cầu thành hành động cụ thể. 5 LỰA CHỌN Tổng Thư ký LHQ nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay, cộng đồng quốc tế cần có 5 lựa chọn đúng đắn. Thứ nhất, hoà bình phải được dựa trên luật pháp quốc tế. Thứ hai, bảo đảm quyền con người và nhân phẩm bằng việc thực hiện các cam kết quốc tế về quyền con người, thông qua tăng cường huy động nguồn lực, cải tổ hệ thống tài chính quốc tế nhằm tiếp tục triển khai các mục tiêu phát triển bền vững. Thứ ba, thúc đẩy công lý khí hậu và hành động khí hậu, thông qua chuyển đổi năng lượng bền vững và công bằng và đảm bảo nguồn lực cho khí hậu xanh... Thứ tư, sử dụng, khai thác công nghệ tiên tiến, trí tuệ nhân tạo phục vụ cho sự phát triển của thế giới, nhân loại. Thứ năm, cần xây dựng một LHQ bao trùm, minh bạch hơn và sẵn sàng cho thế kỉ 21, trong đó có thông qua Sáng kiến cải tổ LHQ UN80, sửa đổi ngân sách năm 2026 để tăng cường trách nhiệm giải trình, cải thiện việc cung cấp và cắt giảm chi phí. Chủ tịch Đại hội đồng LHQ Khoá 80 Annalena Baerbok đề cao các thành tựu LHQ đã đạt được trong hỗ trợ cộng đồng quốc tế trong 80 năm qua. Bà tái khẳng định tầm quan trọng của LHQ trong hệ thống đa phương quốc tế và nhấn mạnh sức mạnh của Hiến chương LHQ phụ thuộc vào việc tuân thủ Hiến chương của các quốc gia thành viên. Nhấn mạnh về bình đẳng giới, bà Baerbok kêu gọi sớm có nữ tổng thư ký LHQ. Phát biểu ngay sau phiên khai mạc, Tổng thống Brazil Lula da Silva nhấn mạnh, cộng đồng quốc tế cần phải sắp xếp lại các ưu tiên của mình, bao gồm giảm ngân sách cho quân sự và tăng cường nguồn lực tài chính cho phát triển bền vững. Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng LHQ là một tổ chức có nhiều tiềm năng, nhưng hiện không được điều hành tốt, không giải quyết được các cuộc xung đột vũ trang trên thế giới. Ông Trump khẳng định đã đạt được nhiều thành tựu về đối nội, đối ngoại, trong đó có việc giúp chấm dứt 7 cuộc xung đột trên thế giới, đạt thoả thuận thuế quan với nhiều nước, trong đó có Việt Nam, nhấn mạnh cần chấm dứt xung đột ở Dải Gaza, cần trao trả tất cả các con tin. BÌNH GIANG Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres phát biểu ngày 23/9 ẢNH: AP Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc (LHQ) Antonio Guterres cho rằng thế giới đang hướng tới một thế giới đa cực, cần phải có một hệ thống đa phương hiệu quả để tránh lặp lại bài học dẫn đến Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Nhiều lãnh đạo cấp cao các nước cho rằng thế giới đang đứng trước các thách thức chưa từng có, bày tỏ ủng hộ mạnh mẽ vai trò trung tâm của LHQ trong hệ thống đa phương, đề cao luật pháp quốc tế, cải tổ LHQ để ứng phó với những thách thức chưa từng có, tăng cường hợp tác quốc tế, huy động nguồn lực tài chính, đặc biệt là tài chính xanh, hợp tác và chia sẻ tiến bộ khoa học - công nghệ. Trong bài đăng trên mạng xã hội ngày 23/9, nhà lãnh đạo Mỹ nói rằng với sự hỗ trợ của châu Âu, Ukraine “có khả năng chiến đấu và giành lại toàn bộ Ukraine như hình dạng ban đầu”. Thông điệp này được đưa ra ngay sau khi Tổng thống Trump gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại New York, gây choáng váng cho giới quan sát. Sau cuộc gặp kéo dài 3 giờ với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại bang Alaska cách đây vài tuần, nhà lãnh đạo Mỹ nói rằng ông Zelensky sẽ phải đối mặt với thực tế và tiến tới thỏa thuận, nghĩa là chấp nhận nhượng bộ lãnh thổ cho Nga. Lần này, nhà lãnh đạo Mỹ không đưa ra lý do nào để giải thích chuyện ông thay đổi quan điểm hoàn toàn. Một số quan chức châu Âu suy đoán điều này cho thấy ông Trump muốn tách khỏi cuộc xung đột, không muốn liên quan quá nhiều đến vấn đề đau đầu mà ông từng hứa sẽ giải quyết trong vài ngày hoặc vài tuần sau khi trở lại Nhà Trắng. Trong 8 tháng tại nhiệm, ông liên tục thay đổi lập trường về Ukraine. Hồi tháng 2, ông Trump chỉ trích ông Zelensky gay gắt ngay trước ống kính báo chí tại Phòng Bầu dục vì chuyện đòi viện trợ. Mùa hè năm nay, ông trải thảm đỏ chào đón Tổng thống Putin ở Alaska. Giờ đây, nhà lãnh đạo Mỹ lại tỏ ra như thể đang đứng về phía Ukraine, nhưng cũng lùi lại phía sau với câu kết: “Tôi chúc cả hai nước tốt đẹp”. Vài giờ sau khi ông Trump tuyên bố Ukraine có thể “chiến thắng” Nga, thậm chí có thể giành thêm đất ngoài biên giới của mình, Ngoại trưởng kiêm Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Marco Rubio đã phản bác. Ông Rubio cho rằng cuộc xung đột ở Ukraine “không thể kết thúc bằng quân sự” và dự đoán “sẽ kết thúc tại bàn đàm phán”, giống như lập trường trước đây của ông Trump. Tại Alaska, ông Trump đưa ra lập trường tương tự, thậm chí còn hứa sẽ gặp gỡ hai đối thủ để cùng nhau đạt được thỏa thuận. Ông đã bác bỏ ý tưởng gây sức ép với Tổng thống Putin về lệnh ngừng bắn, cho rằng hiệp định hòa bình toàn diện sẽ có ý nghĩa lâu dài. Ông Trump thậm chí trao đổi với các đồng minh châu Âu về việc thành lập lực lượng an ninh hậu hiệp định hòa bình cho Ukraine, có thể bao gồm hỗ trợ trên không của Mỹ để bảo vệ "vùng cấm bay" ở Ukraine. Tuy nhiên, bài phát biểu trong gần 1 giờ tại Liên Hợp Quốc của ông Trump không nhắc nhiều đến cuộc xung đột Ukraine. Trong dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự thất vọng với Tổng thống Putin, nhà lãnh đạo Mỹ đăng một bài viết dài nói về những khó khăn kinh tế và chiến lược của Nga. “Nga đã chiến đấu vô định trong 3 năm rưỡi, cuộc chiến mà lẽ ra một cường quốc quân sự thực sự chỉ mất chưa đầy 1 tuần để giành chiến thắng. Điều này không khiến Nga nổi bật”, ông nhận định. Tổng thống Trump cho rằng, quân đội Nga chỉ là “hổ giấy”, rằng Tổng thống Putin và Nga đang gặp khó khăn lớn về kinh tế. Tổng thống Trump chưa bao giờ giải thích lý do tại sao giờ đây ông tin rằng Ukraine có thể giành lại lãnh thổ, dù Kiev liên tục mất đất vào tay quân đội Nga trong nhiều tháng qua. Ông Trump cũng không nói đến chuyện khôi phục khoản viện trợ quân sự trị giá hàng chục tỷ đô la cho Ukraine, mà chỉ nói đơn giản: "Chúng tôi sẽ tiếp tục cung cấp vũ khí cho NATO để NATO làm những gì họ muốn”. Dù tuyên bố này nghe có vẻ Mỹ và NATO hoạt động theo lý lẽ riêng, nhưng thực tế phức tạp hơn thế. Lực lượng quân sự NATO do một vị tướng Mỹ chỉ huy, và người này cũng giữ chức vụ tổng tư lệnh lực lượng đồng minh châu Âu. Chức vụ này hiện do tướng Alexus Grynkewich đảm trách. Quyết định chi bao nhiêu cho việc vũ trang cho Ukraine sẽ phụ thuộc nhiều vào các cường quốc trong NATO, dẫn đầu là Anh, Pháp và Đức và Tổng thư ký NATO Mark Rutte. Phát biểu tại Liên Hợp Quốc, ông Zelensky hoan nghênh quan điểm của ông Trump: “Tôi nghĩ rằng bây giờ ông ấy đã hiểu rõ tình hình thực tế hơn”. Phát biểu với các phóng viên, ông Zelensky gọi ông Trump là “người thay đổi cuộc chơi”. Có thể phải mất nhiều tháng nữa mới có thể khẳng định rõ ràng ông Trump có phải là người thay đổi cuộc chơi hay không, và đứng về phía nào trong cuộc xung đột kéo dài này. Vẫn có những kịch bản mà Mỹ có thể bị lôi kéo vào cuộc xung đột. Ví dụ, ngày 23/9, ông Trump nói rằng các nước NATO có quyền bắn hạ máy bay quân sự Nga vi phạm không phận của họ. Tuần trước, Estonia nói rằng máy bay chiến đấu Nga đã bay 12 phút trên không phận của họ. Vài ngày trước đó, máy bay không người lái Nga bị cáo buộc vi phạm không phận Ba Lan. Tuy nhiên, khi được các phóng viên hỏi liệu ông có ủng hộ các đồng minh nếu họ sa vào chiến tranh trên không trong lãnh thổ NATO hay không, ông Trump nói rằng điều đó “tùy thuộc vào hoàn cảnh”. BÌNH GIANG (theo New York Times) Tín hiệu từ phát biểu sốc của ông Trump về Ukraine Tổng thống Donald Trump đảo ngược quan điểm về một trong những vấn đề lớn nhất trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Đó là từ bỏ đòi hỏi Ukraine nhượng bộ lãnh thổ để đổi lấy thỏa thuận hòa bình với Nga. Chưa rõ Tổng thống Nga sẽ xử lý như thế nào với thay đổi của ông Trump. Ông Putin có thể hài lòng khi ông Trump rút lui khỏi cuộc xung đột, hoặc có thể sẽ tiếp tục đẩy mạnh tấn công vì tin rằng thời gian và tình thế đang có lợi cho Nga. TỔNG THƯ KÝ LHQ: Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Đại hội đồng LHQ ngày 23/9 ẢNH: AP
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==