9 n Thứ Sáu n Ngày 19/9/2025 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ làng uy tín nhất của vùng cao nơi đây. Từng tham gia hoạt động cách mạng với nhiều vết thương trên người, nay ở tuổi 76 già Ba hãy còn khỏe mạnh. Già Ba kể, dân làng Lao Đu đều là đồng bào dân tộc Giẻ Triêng, trước đây sống ở tỉnh Kon Tum. Vào năm 1988, dịch tả tại đây đã cướp đi sinh mạng của nhiều người làng Giẻ Triêng, đồng bào và dân làng quyết định di cư về Phước Sơn (Quảng Nam cũ). Lúc đó, già Ba là Bí thư chi bộ, trưởng thôn vì để dân làng di cư tự do nên bị kỷ luật. Đến năm 1993, dân làng tiếp tục di cư từ khu vực Phước Đức tụ về Lao Đu sinh sống như hiện nay. Với uy tín và tiếng nói của mình già Ba là một trong những người được dân làng nể phục, kính trọng và có tiếng nói nhất trong làng. Chính già làng A Song Ba vận động bà con định canh định cư, tăng gia sản xuất, ổn định cuộc sống khi chọn Lao Đu là điểm dừng cuối cùng. Già đi đầu và tuyên truyền bà con không phá rừng già làm nương rẫy, tích cực khai hoang làm lúa nước. Rồi già đứng ra kêu gọi, bà con đã hiến hơn 5.000m2 đất mở đường bê tông nông thôn, đóng góp hàng nghìn ngày công làm nhà văn hóa, mở đường vào khu sản xuất… giúp Lao Đu có diện mạo mới tươi đẹp như hôm nay. Và cũng chính già Ba là người đã tiên phong hiến 2.000m2 đất của gia đình để làm trường học cho trẻ. Nghĩa cử và những đóng góp của già Ba khiến nhiều người dân, cán bộ vùng cao không khỏi nể phục. “Mình gương mẫu đi đầu, dân làng mới tin và nghe theo. Có sự chung sức đồng lòng thì mọi khó khăn sẽ vượt qua”, già Ba nói. Quay lại câu chuyện xây dựng thôn xóm kiểu mẫu, làm du lịch cộng đồng văn minh lịch sự, A Thể và già Ba cho biết: Dân làng Lao Đu giữ kỷ luật rất nghiêm khắc, nhất là trong giáo dục giới trẻ. Chỉ tay về chiếc kẻng treo ở góc nhà già Ba, A Thể cho biết: Đúng 19h già Ba đánh kẻng là trẻ con phải ngồi vào bàn học, dân làng gia đình phải quán xuyến nhắc nhở trẻ chấp hành nghiêm. Đến giờ đi ngủ, già Ba đánh kẻng dân làng tắt đèn, đi ngủ để có sức khỏe lao động học tập trong ngày mới. “Tiếng kẻng đều đặn vang lên từ nhà già Ba đã gần 20 năm. Nhiều đứa trẻ trong làng học hành, đi ra ngoài đổi thay số phận cũng nhờ tiếng kẻng đó”, A Thể cho biết. Một trong những điều được dân làng Lao Đu cấm kỵ và duy trì được luật tục của làng là cấm ăn nhậu bê tha, quậy phá, gây mất đoàn kết trong gia đình, dân làng. A Thể kể: Theo luật riêng của làng, dân làng có việc như mừng nhà mới, mừng cưới hỏi nếu muốn tổ chức ăn nhậu, phải xin phép trưởng thôn và các già làng. Ăn nhậu cũng hạn chế, không hát hò nhảy múa kéo dài như ở các nơi, để tránh gây mất an ninh thôn xóm. Dân làng nếu ai vi phạm sẽ bị làng phạt, với những hình thức như đi gánh lúa, khai hoang ruộng, tát nước, đào đất công ích nhiều ngày liền. Dẫn khách tham quan những vườn cam Vinh trĩu quả của dân làng giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn, Trưởng thôn Lao Đu phấn khởi nói: Dân Lao Đu giờ trồng trọt chăn nuôi, làm du lịch không thua gì miền xuôi. Hi vọng khi vùng cao được sáp nhập về Đà Nẵng, bà con sẽ có đầu ra cho nông sản và liên kết tổ chứa tua tuyến cho du khách lên đây tham quan trải nghiệm cuộc sống vùng cao. N.T thế giới, được thiết kế linh hoạt để phù hợp điều kiện Việt Nam. Nhãn được áp dụng theo ba cấp độ, từ tiêu chuẩn đến nâng cao và xuất sắc, nhằm khuyến khích các đơn vị tiến bộ theo từng nấc thang. Về phạm vi, VITA GREEN đánh giá theo bốn nhóm lĩnh vực, gồm điểm đến du lịch xanh, lưu trú xanh, lữ hành xanh và cơ sở cung cấp dịch vụ ăn uống xanh. Trên nền tảng đó, chương trình đang triển khai lộ trình công nhận 100 doanh nghiệp trong năm 2025, và hiện đã có hơn 30 đơn vị được vinh danh. Đi vào thực thi, du lịch xanh đòi hỏi tổng hòa từ hành động nhỏ đến đầu tư dài hạn. Ở cấp cộng đồng, việc giữ sạch điểm đến, giảm rác thải nhựa, bảo đảm nhà vệ sinh công cộng thuận tiện trên các lộ trình là những điều rất cụ thể nhưng quyết định cảm nhận của du khách, đặc biệt với xu hướng khách vừa đi theo đoàn vừa đi tự do. Ở cấp doanh nghiệp, chuyển từ đồ dùng một lần sang vật liệu thân thiện môi trường, cải tiến quy trình tiết kiệm năng lượng, đầu tư nguồn điện sạch cho cơ sở lưu trú đều là chi phí trước mắt nhưng là khoản đầu tư thương hiệu về lâu dài. Khi nhiều đơn vị cùng chuyển đổi, nhu cầu đối với vật liệu xanh tăng lên, giá thành hạ dần, sẽ tạo hiệu ứng quy mô có lợi cho toàn ngành. Các chuyên gia nhận định, chuyển đổi xanh đi đôi với chuyển đổi số. Nền tảng số giúp doanh nghiệp điều hành hiệu quả và đo đếm được kết quả xanh, từ lượng rác thải giảm cho đến mức tiêu thụ năng lượng và xử lý nước thải. Dữ liệu cũng cho phép thống kê chi tiêu, thói quen, nhu cầu của khách, từ đó dự báo xu hướng, thiết kế sản phẩm phù hợp, điều tiết dòng khách, tránh quá tải điểm đến, phân bổ lợi ích rộng hơn giữa các vùng. Các giải pháp giao thông công cộng xanh tại trung tâm du lịch, như hệ thống xe điện, hỗ trợ di chuyển thuận lợi và củng cố hình ảnh điểm đến thân thiện với môi trường. Công nghệ dịch máy giúp khách và người dân bản địa có thể giao tiếp trực tiếp, gia tăng tính chân thực của trải nghiệm, trong khi đào tạo trực tuyến rút ngắn thời gian và nâng chuẩn nghề cho lực lượng phục vụ. Một điểm then chốt khác là cơ chế thẩm định và đồng hành. Ông Thắng cho biết, việc công nhận không chỉ dựa trên đăng ký mà có thẩm định độc lập, có thể kiểm tra bất ngờ, bảo đảm tính thực chất. Mô hình “vào khó, ra dễ” khuyến khích những đơn vị thực sự có chủ trương, có nguồn lực và lộ trình, tránh hình thức. Nhiều doanh nghiệp phản hồi rằng có khung tiêu chí giúp họ hệ thống hóa những việc vốn làm rời rạc, nâng kỷ luật nội bộ, cải thiện hình ảnh với thị trường quốc tế. Quan trọng hơn, các doanh nghiệp đạt chuẩn được kỳ vọng trở thành hạt nhân lan tỏa thực hành xanh cho các đơn vị khác. HẠNH ĐỖ Du lịch xanh cũng nhấn mạnh trụ cột lợi ích cộng đồng. Theo ông Phùng Quang Thắng, muốn người dân đồng hành, cần chứng minh lợi ích rõ ràng, từ cơ hội việc làm đến tăng thu nhập, nâng cao đời sống tinh thần qua hoạt động văn hóa phục vụ khách, đồng thời bảo tồn và khôi phục các giá trị địa phương. Khi lợi ích được phân bổ công bằng, cộng đồng sẽ trở thành lực lượng gìn giữ tài nguyên, nâng chuẩn dịch vụ, và chính họ là người kể chuyện hấp dẫn nhất về vùng đất của mình. Từ những gian bếp địa phương cho đến các lễ hội ẩm thực quốc tế, ẩm thực Việt Nam đang toả sáng như một “ngôi sao” mới, có sức mạnh kéo khách đến, giữ khách ở lâu và khiến họ không ngại mở hầu bao. Hai năm qua, Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã tổ chức hàng loạt sự kiện ẩm thực quy mô lớn, đưa hơn 3.000 đầu bếp đi thi đấu quốc tế và mang về tới 157 huy chương. Con số ấy góp phần không nhỏ trong vị thế đang lên của ẩm thực Việt trên bản đồ thế giới. Và quan trọng hơn, đây chính là nền tảng để phát triển “ẩm thực xanh”: những món ăn gắn liền với nguyên liệu bản địa, sản phẩm OCOP, phương thức chế biến bền vững, hạn chế rác thải nhựa và tiết kiệm năng lượng. Rob Newton, một đầu bếp đến từ Brooklyn, cho biết, khẩu vị tươi mới, sự sống động của hương vị đã khiến ông mê mẩn ẩm thực Việt. Những món ăn ông thử từ Hà Nội đến TPHCM khiến ông muốn mang trải nghiệm đó về nhà hàng của mình. KOL Christopher (Mỹ) chia sẻ trên tài khoản có hơn 1 triệu lượt theo dõi rằng, chính ẩm thực cùng sự thân thiện của người dân là một trong những điều khiến hành trình của anh ở Việt Nam vượt trên kỳ vọng. Theo chia sẻ của đại diện VITA, ẩm thực xanh không đứng riêng rẽ mà gắn liền với làng nghề, di sản và cộng đồng. Những “đêm di sản” tái hiện văn hóa đô thị cổ, tour nông nghiệp sinh thái đưa khách về đồng ruộng, vườn cây, hay các homestay cộng đồng đang trở thành lựa chọn mới mẻ, tạo nên những hành trình trách nhiệm và hấp dẫn. Thay vì chỉ “ngắm nhìn”, du khách được “trải nghiệm”, từ học làm bánh, nấu ăn, pha chế cùng người dân đến thưởng thức thành quả trong không gian văn hóa bản địa. Để chuyên nghiệp hóa hướng đi này, Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã phê duyệt Đề án “Công nhận Nghệ nhân ẩm thực Việt”, xét tặng các danh hiệu “Nghệ nhân nghề bếp”, “Nghệ nhân nghề bánh” và “Nghệ nhân pha chế thức uống”. Đề án dự kiến triển khai từ tháng 9/2025 với ba giai đoạn: tiếp nhận hồ sơ, xét duyệt, vinh danh và duy trì hằng năm. Tiêu chuẩn công nhận nghệ nhân cũng được quy định rõ ràng: phải có sản phẩm đạt giải thưởng hoặc được giới chuyên môn đánh giá cao, có đóng góp trong đào tạo truyền nghề, ưu tiên sáng kiến, công thức sáng tạo. Hội đồng chấm điểm trên thang 100, yêu cầu tối thiểu 80 điểm để đạt danh hiệu. Những người được công nhận sẽ trở thành “đại sứ” lan tỏa giá trị ẩm thực Việt, vừa trong nước vừa trên đấu trường quốc tế. HẠ ĐAN Ẩm thực - ngôi sao mới của du lịch Việt Ẩm thực là một trong những lý do quan trọng để thu hút khách quốc tế đến Việt Nam Nếu vài năm trước, ẩm thực thường chỉ được xem là “gia vị” trong các tour du lịch thì nay, nó đang trở thành một sản phẩm mũi nhọn, song hành cùng các chiến lược phát triển du lịch. Trưởng thôn A Thể và già làng A Song Ba (bìa phải) kể chuyện giữ nếp sống vùng cao ẢNH: NGUYỄN THÀNH Lễ hội truyền thống của bà con dân tộc Giẻ Triêng được phục dựng ở Lao Đu Ông Phùng Quang Thắng nhận định, phát triển xanh là con đường tất yếu để doanh nghiệp du lịch Việt Nam đạt được mục tiêu “Dân làng hạn chế bia rượu say sưa để lo làm ăn kinh tế, nuôi dưỡng con cái. Chỉ có tu chí làm ăn, dân làng mới có tương lai. Lao Đu giờ là thôn có ruộng lúa nước, có nhiều trâu bò, nhiều vườn cây ăn quả nhất vùng này. Dân Lao Đu đã không còn cảnh lao đao, lo ăn từng bữa như mấy chục năm trước nữa”. Già làng A Song Ba
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==