9 n Thứ Ba n Ngày 16/9/2025 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ càng loạn trung rõ hơn vào cấu trúc nối tiếp cốt lõi, nhấn mạnh giá trị nổi bật toàn cầu của tinh thần Trúc Lâm. Nhớ lại các cuộc gặp “cân não” với đại diện những quốc gia thành viên, ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Ninh vẫn còn xúc động. Có buổi làm việc với đại diện một nước Trung Đông, chỉ qua vài câu chuyện, vị đại biểu bật khóc vì ngưỡng mộ hành trình của Việt Nam, một dân tộc yêu hòa bình, bền bỉ giữ gìn bản sắc giữa biến động. Từ hành lang UNESCO ở Paris, câu chuyện trở về những bậc đá rêu ở Yên Tử, những trang mộc bản ở Vĩnh Nghiêm, những rừng thông Côn Sơn, tiếng nước Lục Đầu ở Kiếp Bạc. Mười ba năm, nhiều lần tưởng như ngõ cụt, rồi vẫn đi tiếp bằng kiên trì và sự tỉnh táo. GIỮ DÒNG CHẢY BẢO TỒN Danh hiệu ghi rồi, câu hỏi mới bắt đầu mở ra, bảo tồn và phát huy một chỉnh thể liên vùng như thế nào trong sức ép của thời hiện đại? Bảo tồn không chỉ là dựng rào và treo biển. Bảo tồn là đối xử đúng mực với thời gian. “Ở Yên Tử, những bậc đá cũ cần được tôn trọng như thước phim về bước chân các thế hệ, việc tu bổ đường lên chùa cần ưu tiên vật liệu, cấu trúc và cảnh quan truyền thống, hạn chế san gọt khiến núi mất “nhịp thở”. Rừng là lá phổi của di sản, hệ thống giám sát cháy rừng, xói mòn, tải khách theo mùa phải trở thành quy trình thường trực, gắn với sinh kế của cộng đồng bản địa”, cụ Phạm Ngọc Thực, 88 tuổi, người có nhiều năm nghiên cứu về văn hóa Quảng Ninh nói. Không chỉ ở Yên Tử, mà với Vĩnh Nghiêm, Bổ Đà hay Côn SơnKiếp Bạc và những điểm trong quần thể được công nhận di sản cũng cần được lập kế hoạch bảo tồn một cách thận trọng, bài bản. Trong bộ hồ sơ trình lên UNESCO, có gần 1.000 trang thì trong đó chiếm hơn 30% là phương hướng bảo tồn và phát huy giá trị sau khi được công nhận. Với hệ thống hơn 3.000 mộc bản “thư khố gỗ” sẽ có một chương trình bảo quản và số hóa bài bản. Bởi mỗi vết dao, mỗi cạnh ván mòn là một lớp tri thức. Số hóa không phải để thay thế trải nghiệm, mà để gìn giữ và lan tỏa. Các hoạt động tái hiện lịch sử luôn bám tư liệu, tăng chiều sâu học thuật. Hệ thống di chỉ trong hệ không gian liên kết từ Côn Sơn-Kiếp Bạc tới động Kính Chủ, bãi cọc Yên Giang có một ngôn ngữ thuyết minh chung, nhất quán. Đặc biệt, đây là di sản liên tỉnh, câu chuyện không dừng ở một địa phương. Ba bên Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hải Phòng cần một cơ chế phối hợp mềm dẻo mà ràng buộc, thống nhất giới hạn tải khách, lộ trình tham quan, bảng dẫn, điểm dừng, quy chuẩn vật liệu tu bổ. Chia sẻ ngân hàng dữ liệu mở về thư tịch, bia ký, khảo cổ. Đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên biết “kể chuyện” chứ không chỉ “đếm dữ kiện”. Khi mỗi mắt xích hiểu vị trí của mình trong bản giao hưởng chung, di sản không bị “xé lẻ”, mà cộng hưởng. UNESCO không phải vạch đích. Đó là dấu phẩy mở ra phần tiếp theo phần việc bền bỉ và vô danh. Tiếp tục nghiên cứu, số hóa, đào tạo, điều phối, giữ rừng, giữ suối, giữ nếp hành hương. Tên gọi hôm nay có thể đổi, nhưng đường xưa vẫn đó. Vấn đề chỉ là ta có bước cho đúng nhịp hay không. Và đó chính là trách nhiệm đương đại mà danh hiệu Di sản thế giới đã trao vào tay mỗi chúng ta. H.D “Tăng trưởng du lịch là có thật, song lợi ích văn hóa mới là thứ ở lại lâu dài. Một con đường lát phẳng có thể khiến bức ảnh đẹp hơn, nhưng nếu xóa dấu bậc đá cổ, ta đã xóa một phần ký ức. Một khu dịch vụ nhộn nhịp có thể rộn ràng một mùa, nhưng nếu át tiếng chuông chùa, ta đã lấn vào mạch máu của di sản. Biết dừng đúng chỗ cũng là một biểu hiện của văn minh bảo tồn”. Cụ PHẠM NGỌC THỰC THU HÚT VÌ ĐỘC LẠ? Nếu so với ngôi sao được gắn biệt danh “All - Rounder” (toàn năng) thì giá vé fan meeting của bộ đôi Ninh Dương không kém cạnh. Nhưng Ninh Dương sẽ làm gì để “giết thời gian” trong buổi gặp gỡ fan, nhiều người vẫn chưa hình dung được. Ngoài chuyện tình yêu, bộ đôi Ninh Dương hút khán giả ở những thứ được gọi là “vô tri” hay những chuyện đời thường gây cười, không cần động não. Có lần Ninh kể về nụ hôn khi Dương say: “Mình ngất ngây gà tây, nhưng đến sáng hôm sau mới biết rằng trước khi vào gặp mình, anh Dương vừa mới nôn xong”. Chuyện chỉ thế mà kéo được bao nhiêu lượt xem cùng vô số mặt cười. Khi được hỏi về hiện tượng bộ đôi Ninh Dương tổ chức fan meeting với giá vé cao ngất, một thanh niên giấu tên trong cộng đồng LGBT chia sẻ: “Tôi biết bộ đôi Ninh Dương qua mạng xã hội. Họ được nhiều bạn trẻ yêu mến. Nhưng tôi có cảm giác họ đang dùng tình yêu đồng giới để kiếm tiền. Tôi không biết họ thực sự yêu nhau hay chỉ diễn với cộng đồng mạng, lợi dụng sự ủng hộ của cộng đồng mạng để kiếm tiền”. PGS.TS Nguyễn Văn Cương đã theo dõi hiện tượng cháy vé ở fan meeting của đôi Ninh Dương. Ông bình luận: “Gặp gỡ fan mà bán vé đắt quá. Tôi thấy ớn lạnh luôn”. Chưa bao giờ giới trẻ ở ta có nhiều thần tượng như bây giờ. Một người được đôn thành thần tượng chưa chắc có tài năng, phẩm hạnh gì đặc biệt, có khi chỉ vì phong cách, thần thái của người ấy nổi bật trong một bức ảnh, một clip được chia sẻ trên mạng. Đám đông thích và truy tìm bằng được danh tính người trong ảnh, trong clip. Thế là thành nổi tiếng, thành thần tượng. Nhà nghiên cứu văn hóa đồng ý với quan điểm rằng, giới trẻ hiện nay đang dễ dãi với thần tượng. “Có những thần tượng lệch chuẩn, phi văn hóa nhưng lại độc, lạ nên thu hút một bộ phận giới trẻ”, PGS.TS Nguyễn Văn Cương nói. ĐÀO NGUYÊN bảo tồn Nhà văn Đoàn Giỏi tên thật là Đoàn Văn Hòa, sinh ra tại xã Tân Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang (nay thuộc tỉnh Đồng Tháp). Xuất thân từ vùng đất Nam Bộ trù phú, Đoàn Giỏi sớm bộc lộ tình yêu văn chương và hội họa. Ông từng theo học tại Trường Mỹ thuật Gia Định nhưng sau đó gắn bó với con đường cách mạng kháng chiến và sáng tác văn học. Năm 1945, ông gia nhập Việt Minh, hoạt động tại chiến khu Đồng Tháp Mười. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp 1946-1954, Đoàn Giỏi công tác tại Hội Văn nghệ Nam Bộ, viết báo, kịch và truyện ngắn phục vụ kháng chiến. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc làm việc tại Đài Tiếng nói Việt Nam và Hội Nhà văn Việt Nam, nơi ông tập trung sáng tác các tác phẩm phản ánh con người, thiên nhiên và cuộc kháng chiến của Nam Bộ. Sự nghiệp văn chương của Đoàn Giỏi trải dài hơn bốn thập kỷ, với các thể loại đa dạng: tiểu thuyết, truyện ngắn, truyện dài, bút ký, thơ, kịch thơ và biên khảo... Theo đánh giá của nhiều nhà nghiên cứu văn học, các tác phẩm của Đoàn Giỏi luôn thấm đượm hơi thở Nam Bộ, nơi thiên nhiên hoang sơ hòa quyện với con người chất phác, kiên cường. Nhà văn Anh Đức từng nhận xét: “Văn của nhà văn Đoàn Giỏi vừa mang chất trữ tình lại vừa mang tính chất lạ kỳ, sôi động.” Nhà thơ Chế Lan Viên cũng nhấn mạnh: “Văn của Đoàn Giỏi luôn ngồn ngộn nguồn tư liệu và vốn sống mà tác giả chắt lọc.” Những nhận định này khẳng định tài năng và sự tận tụy của ông trong việc tái hiện linh hồn văn hóa, lịch sử của vùng đất phương Nam. Tại Hội thảo, các nhà văn cũng đánh giá cao những sáng tác của Đoàn Giỏi, đặc biệt là tiểu thuyết Đất rừng Phương Nam- tác phẩm đã góp phần đưa ông trở thành một trong những cây bút tiêu biểu của dòng văn học Nam Bộ, bên cạnh các tên tuổi như Nguyễn Quang Sáng, Anh Đức và Sơn Nam. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam phát biểu: “Có thể nói Đoàn Giỏi để lại di sản lớn về con người và chữ nghĩa. Nếu di sản về con người thể hiện ở thái độ sống với gia đình, quê hương, bạn bè thì di sản chữ nghĩa là sự nghiệp văn chương đồ sộ của ông, mà đặc biệt là tác phẩm Đất rừng phương Nam, một cuốn sách được nhiều thế hệ say mê. 60 năm đã qua sau khi cuốn sách xuất bản lần đầu tiên, tìm đọc lại tôi vẫn thấy nguyên vẹn sự quyến rũ như ngày nào. Tác phẩm không phải chỉ viết về vùng đất phương Nam nữa, mà là cả một vùng văn hóa vô cùng rộng lớn”. Còn nhà văn Trịnh Bích Ngân, Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM khẳng định: “Nhà văn Đoàn Giỏi là người đã miệt mài cầm bút để lưu giữ ký ức văn hóa, ký ức lịch sử cho cộng đồng. Các tác phẩm của ông gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và con người Nam bộ, thấu hiểu và chia sẻ với cuộc sống của người Nam bộ, nhất là cuộc sống gắn liền với cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Nhờ vậy mà hôm nay chúng ta còn nguyên vẹn vẻ đẹp Đất rừng phương Nam qua từng trang viết”. Các đại biểu đánh giá Đoàn Giỏi là một trong những nhà văn tiên phong phản ánh chân thực, giàu cảm xúc và đầy thi vị về thiên nhiên, con người và lịch sử Nam Bộ. Đoàn Giỏi góp vào văn học Việt Nam một giọng văn độc đáo: dung dị mà sâu sắc, đậm chất ký sự nhưng cũng đầy tài hoa. Trong suốt sự nghiệp của mình, Đoàn Giỏi luôn dành tình yêu mãnh liệt cho vùng đất phương Nam, thể hiện trong từng trang viết. Ông đưa bạn đọc đi đến các cánh rừng đước, đầm lầy, con nước Cửu Long, lắng nghe tiếng gọi hoang dã của muông thú và cuộc sống của người dân Nam Bộ anh hùng trong chiến tranh cũng như đời sống thường ngày. TRỌNG THỊNH Soobin Hoàng Sơn trong sự kiện fan meeting cháy vé trong vòng 1 phút 100 năm tác giả Đất rừng phương Nam Tác phẩm Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi đã làm say mê bao thế hệ bạn đọc Việt Nam Ngày 15/9, Hội Nhà văn TPHCM và Chi hội Nhà văn Việt Nam tại TPHCM đã trang trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi (1925 -2025) với sự tham dự của đông đảo nhà văn, nhà nghiên cứu cùng bạn đọc nhiều thế hệ. Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Đoàn Giỏi, NXB Kim Đồng đã cho tái bản 8 tác phẩm tiêu biểu của ông. Đó là các cuốn sách đã góp phần định hình nên phong cách văn chương của Đoàn Giỏi là: Đất rừng phương Nam, Cuộc truy tầm kho vũ khí, Người thủy thủ già trên hòn đảo lưu đày, Tê giác trong ngàn xanh, Những chuyện lạ về cá, Rừng đêm xào xạc, Cá bống mú, Hoa hướng dương. Mây ngũ sắc vắt ngang một dải trên đỉnh Yên Tử Chùa Côn Sơn tĩnh lặng giữa rừng thông xanh mướt
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==