DỰA TRÊN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ Theo TS Vũ Hoàng Linh, thực tế, trong lịch sử kinh tế Việt Nam từ thời Đổi mới, chúng ta chưa bao giờ đạt được mức tăng trưởng 2 con số. Trên thế giới có rất ít nước làm được điều này, chỉ có Trung Quốc, Hàn Quốc. Ở thời điểm hiện nay, khi Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình, các thách thức càng lớn hơn. Chúng ta không còn những lợi thế như lao động rẻ hay giàu tài nguyên, trong khi lại có các thách thức dài hạn như tình trạng già hóa dân số. Tuy nhiên, việc đặt ra mục tiêu cao như vậy có những tác dụng tích cực. Nó đòi hỏi chúng ta phải thay đổi mô hình kinh tế, bởi nếu tiếp tục duy trì mô hình như hiện nay sẽ không thể nào làm được điều này. Vậy nên Việt Nam cần đối mặt và giải câu hỏi lớn: Thay đổi như thế nào? “Theo tôi, Việt Nam phải xác định mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ. Mà muốn làm vậy cần hướng đến các ngành công nghệ cao, có tính mũi nhọn và thúc đẩy toàn bộ nền kinh tế. Lấy khoa học công nghệ làm nòng cốt cho sự phát triển, hay như lời Tổng Bí thư Tô Lâm là “chìa khóa vàng”, là “căn cơ” cho sự phát triển nền kinh tế. Trong đó, trọng tâm phải đặt vào nền kinh tế số”, ông Linh nói. Vị chuyên gia cho rằng, để đạt mục tiêu đề ra, Việt Nam cần tập trung đầu tư vào giáo dục, đào tạo để tạo ra đội ngũ nhân lực chất lượng cao, đáp ứng các đòi hỏi của nền kinh tế toàn cầu hóa và số hóa. Điều này đòi hỏi phải nâng cấp về chất lượng hệ thống giáo dục đại học, cao đẳng và dạy nghề hiện nay, cũng như khắc phục tình trạng thiếu hụt về kỹ năng số (digital) ở một số nơi như miền núi, nông thôn… CẦN TẬP TRUNG THÁO GỠ CÁC “ĐIỂM NGHẼN” Cùng với đó, tập trung cải cách mạnh mẽ thể chế, như Tổng Bí thư đã chỉ ra là “điểm nghẽn” của tăng trưởng. Cải cách thể chế ở đây không chỉ ở tinh giản biên chế, mà cần mở rộng ra trong tất cả các lĩnh vực của xã hội. Như về hành chính, chính quyền, cần xây dựng chính phủ số, hành chính số hóa…, rà soát và loại bỏ các thủ tục hành chính không cần thiết, gây phiền hà cho doanh nghiệp và người dân. “Tôi nghĩ cần có một chiến lược rõ ràng đánh giá về các ngành, phân tích thời cơ-rủi ro-thách thức-nguy cơ để có một chính sách ngành phù hợp, nhằm hỗ trợ để tạo ra các doanh nghiệp Việt Nam lớn mạnh, có khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế”, ông Linh nhấn mạnh. Ông cho rằng, cùng với việc phát triển doanh nghiệp, có thể thành lập một số ủy ban, như ủy ban năng suất quốc gia để nghiên cứu, đánh giá khả năng cạnh tranh của các ngành, dự báo các xu hướng trên thế giới… từ đó có những chính sách phù hợp. Khi đã xác định được các ngành hay lĩnh vực được coi là trọng tâm, ưu tiên phát triển, có thể xác định một kế hoạch tổng thể phát triển ngành, bao gồm nhân lực. “Chính do chúng ta thiếu cái nhìn có tính dài hạn nên việc đào tạo nhân lực thường không theo kịp được các ưu tiên phát 4 KINH TẾ n Thứ Sáu n Ngày 24/1/2025 Trao đổi với PV Tiền Phong, TS Vũ Hoàng Linh, giảng viên khoa Kinh tế Chính trị (Trường ĐH Kinh tế - ĐHQG Hà Nội), cho rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong nhiều năm liên tục, phải thay đổi mô hình kinh tế để phát triển; đồng thời thực hiện nhiều cải cách đồng bộ, nếu không nguy cơ tụt hậu sẽ diễn ra. Thay đổi mô hình kinh tế Theo chuyên gia kinh tế, Việt Nam cần xem lại cách thu hút đầu tư FDI ẢNH: NGUYỄN BẰNG Ba đột phá tăng trưởng Theo PGS. TS Vũ Hoàng Nam, việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã được triển khai hết sức khẩn trương. Đây là việc quan trọng để đổi mới và hoàn thiện thể chế phát triển, giải quyết điểm nghẽn của điểm nghẽn. Ngay bây giờ, chúng ta cần nhanh chóng xây dựng các quy định pháp luật, cơ chế, chính sách phù hợp để bộ máy mới hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, cần đẩy nhanh đầu tư phát triển hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng kỹ thuật số. Phát triển hạ tầng là để giảm chi phí giao dịch, chi phí logistics, cải thiện tiếp cận thị trường, nâng cao hiệu quả để chuyển sang mô hình tăng trưởng theo chiều sâu. Phát triển hạ tầng kỹ thuật số là để phát triển kinh tế số. Đồng thời, cần phải đẩy nhanh các chính sách, chương trình, hành động cụ thể phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, qua đó nâng cao năng suất lao động, tạo nền tảng đổi mới mô hình tăng trưởng. “Để thực hiện các mục tiêu ở trên, cả trong trung hạn và dài hạn, cần phải tập trung vào ba đột phá để tăng trưởng và cần phải đổi mới mô hình tăng trưởng. Đổi mới mô hình tăng trưởng ở Việt Nam là một “cỗ xe song mã” vừa chuyển dịch mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu vừa phát triển kinh tế số”, ông Nam khuyến nghị. Vị chuyên gia cho rằng, để làm được điều đó, cần phải có một nguồn nhân lực với hai đặc điểm: một nguồn nhân lực luôn đặt văn hóa năng suất, chất lượng, hiệu quả lên hàng đầu; một nguồn nhân lực có thể đổi mới liên tục và có khả năng sáng tạo (trong đó đổi mới được hiểu là những cải tiến nhỏ và sáng tạo được hiểu là những thay đổi đột phá, có tính cách mạng). Trong bối cảnh mới chỉ có nguồn nhân lực đổi mới và sáng tạo mới có thể giúp Việt Nam đổi mới mô hình để tăng trưởng dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, để tăng trưởng, không chỉ cần nguồn lực trong nước mà cả nguồn lực từ nước ngoài, thông qua các dự án, doanh nghiệp FDI. Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần xem lại cách thu hút dòng vốn FDI, điều chỉnh việc thu hút các dự án tiêu tốn nhiều năng lượng, hàm lượng công nghệ thấp, hàm lượng giá trị gia tăng thấp. “Tôi hoàn toàn nhất trí về tầm quan trọng của việc kết hợp các nguồn lực trong nước Chia sẻ với PV Tiền Phong, PGS. TS Vũ Hoàng Nam, Trưởng phòng Quản lý Khoa học, Trường ĐH Ngoại thương (từng lọt top 10 nhà kinh tế hàng đầu của Việt Nam theo đánh giá của RePec), cho rằng, để tăng trưởng nhanh và bền vững trong thập kỉ tới, cần đột phá về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực. CÁCH NÀO ĐẠT TĂNG TRƯỞNG HAI “Nếu các chính sách cho kinh tế không kịp thời đổi mới để phù hợp với tình hình hiện tại thì nguy cơ tụt hậu sẽ xảy ra. Tôi nghĩ, hiện nay AI và tự động hóa là những thứ hoàn toàn có thể làm thay đổi cuộc chơi. Thêm vào đó là quyền lực của các tập đoàn toàn cầu ngày càng tăng, dẫn đến ở nhiều nước, nguy cơ mất chủ quyền trên một số lĩnh vực vào tay các tập đoàn này. Giống như có một con tàu đang chuẩn bị rời bến và nó sẽ đi rất nhanh, nếu chúng ta không kịp bước lên tàu thì sẽ bị lạc hậu rất nhiều mặt”. TS. VŨ HOÀNG LINH, Trường ĐH Kinh tế-ĐHQG-Hà Nội “Tôi cho rằng tất cả các doanh nghiệp Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế cần phải giương cao ngọn cờ đổi mới và sáng tạo. Đổi mới và sáng tạo cần phải được hiểu là hai vấn đề khác nhau, cần những điều kiện thực thi khác nhau và phù hợp với từng nhóm doanh nghiệp khác nhau ở những thời điểm khác nhau. Chỉ có liên tục đổi mới và sáng tạo mới có thể giúp doanh nghiệp Việt Nam thích ứng và nâng cao giá trị khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu” PGS. TS VŨ HOÀNG NAM, Trường ĐH Ngoại thương
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==