8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Ba n Ngày 19/8/2025 HƠN NỬA THẾ KỶ VẪN “ĐƯƠNG ĐẠI” Hầu như không gián đoạn, suốt từ khi được công chiếu đến nay, cứ đến dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám thành công, đài truyền hình T.Ư và địa phương đều chọn chiếu lại Sao Tháng Tám - được cho là kinh điển của điện ảnh cách mạng. Sau nửa thế kỷ nhìn lại, giảng viên Phương Dung (Trường ĐH Sân khấu & Điện ảnh) đánh giá, tác phẩm thể hiện rất rõ tư duy điện ảnh tân tiến của cố đạo diễn Trần Đắc. Thay vì mô tả một chiều, ông chọn lối tiếp cận hiện thực sinh động, thậm chí có phần táo bạo với thời điểm ra mắt. Trường đoạn mô tả nạn đói năm Ất Dậu 1945 thực sự là một cơn ám ảnh thị giác. Ở đây, ngoài diễn xuất chân thực của diễn viên, trường nhìn của khán giả còn được nối dài nhờ cách kết hợp những bức ảnh người đói của Võ An Ninh. Song song, các phân cảnh về tầng lớp địa chủ lại được dàn dựng với bối cảnh xa hoa, từ bộ salon “mô đéc” cho đến từng nếp áo dài lụa bóng. “Từng khung hình như một lát cắt xã hội được trau chuốt kỹ lưỡng: đám người da bọc xương vật vờ như những cái bóng khắp các hang cùng, ngõ hẻm, với tiếng khóc, tiếng rên, tiếng kêu ai oán,... khuôn chợ quê quạnh hiu, đối lập với tiệc tùng linh đình của tầng lớp quan lại địa chủ. Mỗi chi tiết đều cho thấy sự nhạy bén với mỹ học điện ảnh và tinh thần tài liệu hóa lịch sử. Đó là lý do bộ phim vẫn sống động trong ký ức nhiều thế hệ, nó khiến người xem thấy và cảm được lịch sử bằng ngôn ngữ hiện đại của điện ảnh”, giảng viên Phương Dung phân tích. Sao Tháng Tám được sản xuất nhân dịp kỷ niệm 30 năm Cách mạng Tháng Tám thành công, đặt trọng tâm vào quá trình vận động cách mạng ở Hà Nội những năm tiền khởi nghĩa. Tác phẩm ban đầu nhằm tái hiện sự kiện lịch sử trọng đại, tuy nhiên, chính việc khai thác nhân vật dưới góc nhìn đời thường, như hình tượng nữ cán bộ cách mạng Nhu, cùng cách dàn dựng tinh tế của đạo diễn Trần Đắc, đã giúp phim thoát khỏi khung kịch bản khô cứng. Không chỉ là phim tuyên truyền, Sao Tháng Tám chạm tới những tầng sâu cảm xúc con người: cảnh đói nghèo ám ảnh, mâu thuẫn xã hội sắc nét, và đặc biệt là kết thúc đầy khí thế khi quần chúng vùng lên giành chính quyền. Bộ phim đã mang đến một trong những vai diễn để đời của NSND Thanh Tú và ghi danh tại nhiều liên hoan phim quốc tế. Đây là điều hiếm thấy ở một phim cách mạng thời đó. Cùng đề tài cách mạng, Đến hẹn lại lên của đạo diễn Trần Vũ xoay quanh chuyện tình của liền chị quan họ Nết (NSND Như Quỳnh thủ vai), lấy bối cảnh Bắc Ninh trước Cách mạng Tháng Tám. Cũng có xuất phát điểm là một phim mang tính cổ động, nhấn mạnh vai trò của nhân dân trong cách mạng, song cuối cùng bộ phim lại gây tiếng vang vì khắc họa sâu sắc số phận con người, đặc biệt là phụ nữ nông thôn Việt Nam dưới ách phong kiến và địa chủ. Đạo diễn Trần Vũ đã khéo léo đặt tình yêu trong bối cảnh đấu tranh xã hội, làm nổi bật sự gắn kết giữa cảm xúc cá nhân và lý tưởng cách mạng. Nhạc phim, bối cảnh làng quê, phong tục và tiếng hát quan họ... hòa quyện tạo nên chất thơ và nét đẹp văn hóa hiếm có, đầy biểu cảm. Đạo diễn Vương Đức nhận xét: “Ngày nay, khi nhìn lại, khán giả không chỉ thấy Sao tháng Tám và Đến hẹn lại lên như những bộ phim cổ động, mà là di sản nghệ thuật của thời kỳ hậu chiến. Các đạo diễn không chỉ tuyên truyền lý tưởng mà còn lắng nghe con người, kể câu chuyện của nhân dân bằng thứ ngôn ngữ dung dị nhưng đầy sức mạnh. Ở thời nào cũng vậy, khi nghệ thuật được làm bằng sự chân thành, nó có thể đi xa hơn mọi giới hạn chính trị tạm thời”. LÀM THAY ĐỔI SỐ PHẬN DIỄN VIÊN Nhớ về bộ phim đầu tay biến một nghệ sĩ cải lương thành một diễn viên điện ảnh, NSND Như Quỳnh chia sẻ: “20 tuổi, lần đầu tiên tôi làm việc với đạo diễn Trần Vũ, ông rất kỹ lưỡng từ những tiểu tiết nhỏ. Để tìm được những bộ áo tứ thân, áo the khăn xếp, ô lục soạn, bộ dây xà tích... người của đoàn phim phải đi khắp 49 làng quan họ ở Bắc Ninh để gom góp. Khi nhận vai Nết, tôi cũng không hiểu vì sao mình được chọn. Mãi sau thấy đạo diễn cầm tấm ảnh đời thường của tôi, tôi mới biết mình được chọn nhờ tấm ảnh này. Cho đến giờ tôi vẫn chưa tìm ra ai là người chụp mình vào khoảnh khắc ấy”. Hai bộ phim Sao Tháng Tám (1976) của đạo diễn NSND Trần Đắc và Đến hẹn lại lên (1974) của đạo diễn NSND Trần Vũ ra đời trong giai đoạn điện ảnh Việt Nam chủ yếu phục vụ nhiệm vụ chính trị - tuyên truyền. Tuy nhiên, cả hai tác phẩm không dừng lại ở mục đích ban đầu mà đã vượt lên như những biểu tượng nghệ thuật, trở thành dấu mốc của điện ảnh cách mạng và văn hóa Việt Nam. Hai đỉnh cao điện ảnh về Cách mạng Bối cảnh của câu thoại đốt lòng người trong Sao Tháng Tám: “Con chưa chết, đừng chôn con/Đằng nào cụ chả chết, cụ đi sớm cho mát mẻ” NHÀ Ở 5 ĐỜI SẴN SÀNG NHƯỜNG CHO DỰ ÁN Mùa này, thời tiết ở Phú Thọ lúc nắng như đổ lửa, lúc lại mưa dầm dề. Trên công trường, tiến độ thi công dồn dập với tiếng búa, tiếng máy cẩu xen lẫn tiếng hò nhau nâng, vác cấu kiện. Những thanh sắt nóng hầm hập được cẩu lên cao, chầm chậm ghép nối. Từng mối nối được siết chặt, tạo nên những cột trụ thép sừng sững giữa nền trời. Tại vị trí cột (VTC) 335, xã Yên Lãng, tỉnh Phú Thọ, khi hoàn thiện, cột sẽ cao hơn 100 mét, án ngữ ngay sát khu dân cư. Con đường dẫn lên nhỏ hẹp, nền đất trơn như mỡ khiến việc vận chuyển các thiết bị nặng hàng tấn vô cùng gian nan. “Để đưa được chiếc cẩu 100 tấn này lên, chúng tôi mất tới hai ngày. Phải vừa chờ thời tiết thuận lợi, vừa lót ngói dưới bánh xe để chống lầy. Mưa xuống là đường trơn, cẩu không thể di chuyển. Làm việc trên con đường dân sinh chật hẹp, nếu không có sự đồng thuận và hỗ trợ của bà con, chúng tôi khó lòng hoàn thành được”, anh Vi Văn Đạt, đội trưởng xây lắp cột trụ tại vị trí 335, chia sẻ. Ngay dưới chân cột trụ đang vươn cao ấy là căn nhà cấp 4 hình chữ L của gia đình ông Nguyễn Ngọc An (74 tuổi). Thỉnh thoảng, ông lại mang ít hoa quả, rót ấm trà xanh mời anh em công nhân vào hiên nhà, vừa uống vừa trò chuyện cho bớt mệt. Dù tuổi đã cao, ông vẫn đi lại nhanh nhẹn, nước da sạm nắng và giọng nói sang sảng. Ông An kể, gia đình ông đã 5 đời sinh sống trên mảnh đất này, vốn là gia đình có truyền thống cách mạng. Khi dự án đường dây 500kV đi qua, ông sẵn sàng di dời để nhường đất cho công trình. “Đây là công trình trọng điểm quốc gia, Nhà nước cần thì chúng tôi sẵn sàng”, ông nói. Hai ông bà có bốn người con, ba người con trai đã ra ở riêng. Nằm trong dự án có tổng cộng 1.700 m2 đất của gia đình, trong đó có 300 m2 đất ở, còn lại là đất vườn. Ông cũng sẵn lòng cho mượn một phần đất để làm đường đưa cẩu và cấu kiện lên vị trí cột trụ. Trước đó, phần đất vườn này ông đã gửi hồ sơ lên chính quyền xin chuyển sang đất thổ cư để chia cho các con. Tuy nhiên, thủ tục chưa hoàn tất thì dự án được quy hoạch. “Nếu tính theo giá đất thổ cư, số tiền đền bù sẽ cao gấp nhiều lần. Nhưng vì công trình phục vụ phát triển kinh tế địa phương, nên gia đình tôi và bà con ở đây không ai thắc mắc gì, đều đồng thuận cả”, ông An chia sẻ. Bên trong căn nhà của ông An, những món đồ cũ kỹ và tấm ảnh kỷ niệm được sắp xếp gọn gàng, chờ ngày gia đình chuyển về nơi tái định cư. Cũng trên địa bàn xã Yên Lãng, ông Kim Văn Sương (56 tuổi) chia sẻ: “Dự án là công trình trọng điểm của Nhà nước, chúng tôi ủng hộ. Phần đất của gia đình nằm vào móng cột khoảng 200 m2, ngoài móng cũng 200 m2. Tiền đền bù, trong móng 66 triệu; bên Trên công trường đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, sự hợp sức của người dân và các lực lượng thi công đang biến những khó khăn về địa hình, thời tiết thành những cột mốc tiến độ quan trọng, góp phần hoàn thành công trình trọng điểm quốc gia. Sự ủng hộ của bà con trở thành động lực lớn giúp dự án vượt qua nhiều thử thách. TUYẾN 500kV LÀO CAI - VĨNH YÊN, NHỮNG NGÀY VỀ ĐÍCH Bài 6: Đường điện đi qua, nhà không tiếc nVIẾT HÀ - THÀNH ĐẠT PHÓNG SỰ Ông Phạm Văn Long chia sẻ cùng Đoàn viên, thanh niên trong lúc nghỉ ngơi NSND Như Quỳnh trong vai cô Nết trong phim Đến hẹn lại lên
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==