Töíng thanh tra USAID gêìn àêy cöng böë möåt baáo caáo liïn quan viïåc cung cêëp thiïët bõ àêìu cuöëi Starlink cho Ukraine. Theo baáo caáo, USAID cuâng vúái SpaceX àaä cung cêëp cho Ukraine 5.175 thiïët bõ àêìu cuöëi Starlink vaâo nùm 2022 vúái töíng trõ giaá khoaãng 3 triïåu USD, àïí höî trúå caác dõch vuå dên sûå vaâ kïët nöëi internet sau khi xung àöåt Nga - Ukraine diïîn ra. Trong söë naây, 1.508 thiïët bõ àêìu cuöëi àaä àûúåc USAID mua vaâ 3.667 thiïët bõ àûúåc SpaceX cung cêëp miïîn phñ. Tuy nhiïn, baáo caáo àaä phaát hiïån nhûäng thiïëu soát nghiïm troång trong viïåc giaám saát thiïët bõ. USAID àaä khöng giaám saát thiïët bõ àuáng caách, dêîn àïën gêìn möåt nûãa söë thiïët bõ àêìu cuöëi àang hoaåt àöång nùçm úã nhûäng khu vûåc do Nga kiïím soaát hoaân toaân hoùåc möåt phêìn. “USAID khöng biïët caác thiïët bõ àêìu cuöëi naây nùçm úã àêu hoùåc chuáng àûúåc sûã duång nhû thïë naâo”, baáo caáo nïu roä. Theo USAID, viïåc theo doäi caác thiïët bõ àêìu cuöëi sau khi baân giao cho Ukraine laâ khöng khaã thi búãi caác cuöåc têën cöng nhùçm vaâo hïå thöëng thöng tin liïn laåc cuãa Nga. Àêuì nùm 2024, Ukraine caoá buöcå quên àöiå Nga sû ã dunå g hanâ g nghòn thiïtë bõ àêuì cuöië Starlink àûúcå mua thöng qua cacá cöng ty tû nhên cuaã nûúcá nayâ . Tuy nhiïn, Àiïnå Kremlin va â ngûúiâ àûná g àêuì SpaceX, öng Elon Musk, sau àoá àa ä lïn tiïnë g phu ã nhênå . Thaná g 5/2024, Lêuì Nùm Gocá xacá nhênå àang tñch cûcå húpå tacá vúiá Ukraine vaâ SpaceX àïí ngùn chùnå viïcå sû ã dunå g traiá phepá thiïtë bõ àêuì cuöië nayâ , mùcå du â cacá biïnå phapá cuå thï í vênî chûa àûúcå tiïtë lö.å Höiì cuöië thaná g 7 nùm nay, dõch vuå internet vï å tinh Starlink cuaã SpaceX ghi nhênå sû å cö ë mêtë kïtë nöië diïnå rönå g keoá daiâ khoanã g 2,5 giúâ (ngayâ 24/7). Sûå cöë anã h hûúnã g àïnë ngûúiâ dunâ g taiå My,ä chêu Êu vaâ mötå phênì chêu A.Á n Cú quan Phatá triïní Quöcë tïë My ä (USAID) cho biïtë , phênì lúná thiïtë bõ vï å tinh àêuì cuöië Starlink chuyïní cho Ukraine àang hoatå àönå g ú ã vunâ g lanä h thö í do Nga kiïmí soatá . Vaoâ mötå ngayâ oi a ã taiå miïnì Nam nûúcá Y,Á mötå nhomá du khacá h quöcë tï ë tu å têpå gênì hêmì mö å Thaná h Gennaro cuaã thanâ h phö ë Naples. Nhûng hoå khöng àïnë àêy àï í to ã lonâ g tön kñnh vúiá võ thaná h tû ã àaoå ; ho å àïnë àï í àoná g gopá mötå àiïuì quan tronå g khöng kemá àöië vúiá banã sùcæ cuaã thanâ h phö.ë Àïnë tû â Bó, Phapá , Nhêtå Banã , Hanâ Quöcë , Canada va â Brazil, nhûnä g ngûúiâ àanâ öng vaâ phu å nû ä nayâ àïuì la â nhûnä g pizzaioli (thú å lamâ pizza truyïnì thönë g cuaã Y)Á àêyì tham vonå g, va â ho å sùpæ bûúcá vaoâ thû ã thacá h lúná nhêtë trong sûå nghiïpå . Cacá hocå viïn àang úã tru å sú ã Associazione Verace Pizza Napoletana (Hiïpå höiå Pizza Napoli àñch thûcå , hay AVPN). Àûúcå thanâ h lêpå vaoâ nùm 1984, töí chûcá nayâ “thucá àêyí va â baoã vï”å mötå têmì nhòn chñnh xacá vï ì ky â quan êmí thûcå nöií tiïnë g nhêtë cuaã thanâ h phö,ë va â àoná g vai troâ quan tronå g trong viïcå ghi nhênå nghï å thuêtå lamâ pizza Naples laâ Di sanã vùn hoaá phi vêtå thï í àûúcå UNESCO cöng nhênå vaiâ nùm trûúcá . MÖIË LIÏN HÏÅ GIÛAÄ PIZZA VA  TÊM HÖNÌ NAPLES Du â co á hai loaiå pizza Naples truyïnì thönë g (Margherita, phuã sötë ca â chua, phö mai mozzarella vaâ huná g quï ë tûúi; vaâ marinara, vúiá la á oregano vaâ toiã va â khöng coá phö mai), vö söë biïnë thï í hiïnå àaiå àa ä xuêtë hiïnå khùpæ thï ë giúiá trong nhûnä g thêpå ky ã gênì àêy - tûâ nhûnä g latá pizza phuã phö mai xanh vaâ mêtå ong àïnë phiïn banã beoá ngêyå phu ã vo ã chanh cuaã àêuì bïpë Franco Pepe. Vò vêyå , nhomá chuyïn gia êmí thûcå àa ä àùtå ra mucå tiïu àamã baoã rùnç g moná ùn nayâ vênî giû ä nguyïn àûúcå nguönì göcë cuaã no.á “Co á mötå möië liïn hï å lúná giûaä pizza vaâ têm hönì cuaã Naples”, öng Massimo Di Porzio, Phoá chu ã tõch cuaã AVPN, cho biïtë . Vúiá trûúnâ g àaoâ taoå , cacá cuöcå thi, höiå chú å thûúng maiå , AVPN àaä trúã thanâ h mötå àï ë chï ë pizza àñch thûcå . Bö å quy tùcæ cuaã trûúnâ g quy àõnh rùnç g têtë ca ã cacá loaiå baná h àûúcå chûná g nhênå phaiã bao gömì mötå “àôa tronâ àûúcå têmí ûúpá gia võ” vúiá lúpá vo ã baná h phönì g, viïnì khöng cao hún 1-2cm. Khöng àûúcå co á “bong boná g lúná ” hoùcå “vïtë chayá ”; pizza phaiã “mïmì ”, “àanâ höiì ” va â co á thï í gêpë laiå àûúcå . Ngûúiâ lamâ pizza khöng àûúcå sû ã dunå g caná bötå hoùcå khay nûúná g. Nûúná g pizza qua á 90 giêy laâ “phamå thûúnå g”. Vaâ thanâ h phêmí phaiã àûúcå sû ã dunå g trong vonâ g 10 phutá sau khi lêyë ra khoiã lo.â Trong ngayâ cuöië cunâ g cuaã khoaá àaoâ taoå hùnç g thaná g nghiïm ngùtå cuaã AVPN, cacá hocå viïn quöcë tï ë se ä àûúcå thû ã thacá h kiïnë thûcá pizza cuaã mònh. Ho å àûúcå tòm hiïuí vï ì cacá ky ä thuêtå u ã bötå va â àö å êmí , nhûnä g àiïuì cênì biïtë vï ì men, sùcæ thaiá cuaã viïcå chonå cacá thanâ h phênì tûúi vaâ ty ã lï å muöië /nûúcá ly á tûúnã g. Ho å àa ä thûcå hanâ h cho pizza vaoâ lo â nûúná g – mötå bûúcá co á ve ã àún gianã nhûng thûcå chêtë rêtë thû ã thacá h – têtë caã àï í nûúná g mötå chiïcë baná h hoanâ haoã . “Töi khaá lo lùnæ g, àùcå biïtå la â khi moiå ngûúiâ bùtæ àêuì ài ra khoiã phonâ g thi”, cö Gemma Eldridge, mötå thúå lamâ pizza ngûúiâ Canada, chia se.ã “Nhûng thûcå ra banå chó ú ã ào á ba phutá . Banå khöng coá thúiâ gian àïí lo lùnæ g”. Tû â 10 giú â àïnë 18 giú â trong khoaá hocå chñn ngayâ , cö Eldridge vaâ cacá àönì g nghiïpå pizzaioli àaä nûúná g túiá 40 chiïcë baná h möiî ngayâ . Co á ngayâ cacá hocå viïn têpå lamâ baná h Margherita dûúiá sû å giamá satá cuaã cacá àêuì bïpë pizza nöií tiïnë g, öng Gino Sorbillo vaâ öng Paolo Surace. Tuy nhiïn, khoaá hocå chó la â bûúcá àêuì tiïn àïí cacá pizzaioli àatå àûúcå trònh àöå bêcå thêyì . Cöng viïcå thûcå sû å bùtæ àêuì bùnç g viïcå duy trò nhûnä g tiïu chuêní nayâ taiå cacá tiïmå pizza úã quï nha â - mötå baiâ kiïmí tra liïn tucå xuyïn suötë sû å nghiïpå cuaã ho.å Mùcå du â chûúng trònh àaoâ taoå danâ h cho têtë ca ã moiå ngûúiâ , nhûng cacá nha â hanâ g phaiã chêtå vêtå hún mötå chutá àï í àûúcå cöng nhênå . Ho å trûúcá tiïn phaiã tuyïní dunå g mötå àêuì bïpë pizza àûúcå àaoâ taoå búiã AVPN. Sau ào,á ho å phaiã àiïnì vaoâ hanâ g ta á mêuî àún, trong àoá ho å tuyïn thïå “chêpë nhênå , tön tronå g va â phatá huy truyïnì thönë g pizza Naples”. Hoå phaiã chupå anã h nha â bïpë , thiïtë bõ va â nguyïn liïuå , cunä g nhû quay video àêuì bïpë pizza chñnh àang chuêní bõ bötå , lamâ va â nûúná g pizza. Àïnë nay, khoanã g 1.000 nhaâ hanâ g pizza tûâ Nhêtå Banã , Ecuador àïnë Anh àa ä àùng ky á àï í trú ã thanâ h thanâ h viïn cuaã cêu lacå bö å pizza cao cêpë nayâ . Sau khi àûúcå cöng nhênå , ho å co á thï í trûng bayâ chûná g chó AVPN, cunâ g taoå ra mötå manå g lûúiá nha â hanâ g toanâ cêuì cung cêpë pizza “chuêní ”. Tuy nhiïn, cacá nha â hanâ g vênî chûa thï í thú ã phaoâ sau khi àûúcå cöng nhênå , vò AVPN thónh thoanã g cû ã cacá àiïpå viïn pizza àïí bñ mêtå theo doiä ho.å Bêtë ky â tiïmå pizza naoâ bõ phatá hiïnå khöng tuên thuã cacá tiïu chuêní àïuì co á nguy cú bõ xoaá khoiã danh sacá h. Mötå àiïpå viïn pizza giêuë tïn noiá : “Löiî nghiïm tronå g nhêtë ma â töi phatá hiïnå la â mötå chiïcë pizza gionâ va â co á phênì bötå chùcæ chùnæ khöng àûúcå phï duyïtå ”. Hiïpå höiå àa ä xacá minh vênë àï ì va â sau ào á nhanh choná g loaiå nha â hanâ g nayâ khoiã danh sacá h cacá tiïmå pizza. TRUYÏNÌ THÖNË G VA  HIÏÅN ÀAÅI Cho du â nhûnä g cuöcå àiïuì tra pizza nayâ àïuì rêtë kõch tñnh, nhûnä g tiïu chuêní cêuì ky â nhû vêyå àï í baoã vïå nhûnä g chiïcë baná h “truyïnì thönë g” khöng phaiã lucá naoâ cunä g tönì taiå . Theo öng Di Porzio, nhiïuì thï ë ky ã trûúcá , möiî thú å lamâ pizza thuã cöng úã Naples àïuì co á ky ä thuêtå khacá nhau, thûúnâ g àûúcå truyïnì tû â cha sang con. Nhûng vaoâ cuöië thï ë ky ã 20, trûúcá lanâ soná g àö ì ùn nhanh nhaiá pizza Napoli, nha â saná g lêpå AVPN, öng Antonio Pace, àaä têpå húpå 17 gia àònh lamâ pizza àïí chuêní hoaá mötå chiïcë baná h pizza “àñch thûcå ”. Mötå cuöcå tranh caiä lúná àa ä nö í ra vï ì qua á trònh lïn men bötå , nhûng nhûnä g hûúná g dênî àêuì tiïn àûúcå cöng böë vaoâ nùm 1984 vaâ AVPN àûúcå thanâ h lêpå . Nùm 1998, töí chûcá nayâ húpå tacá vúiá Àaiå hocå Parthenope di Napoli àïí nghiïn cûuá khoa hocå vï ì pizza, cöng nghïå nûúná g baná h tiïn tiïnë va â tacá àönå g cuaã thûcå phêmí , tû â ào á àönì g saná g lêpå ra Àaiâ quan satá Kinh tïë xa ä höiå vï ì pizza Napoli. Mötå höiå nghõ thûúnâ g niïn cuaã nhûnä g ngûúiâ lamâ pizza hanâ g àêuì tranh luênå xem liïuå nhûnä g phatá hiïnå múiá , nhû caiã tiïnë trong sanã xuêtë bötå mò, co á dênî àïnë viïcå phaiã àiïuì chónh laiå cacá quy àõnh hay khöng. Mötå sö ë ngûúiâ cho rùnç g thõ hiïuë cuaã ngûúiâ Y Á àang thay àöií , va â bêtë chêpë ve ã cûná g nhùcæ cuaã AVPN, giúâ àêy ho å dûúnâ g nhû cúiã mú ã vúiá thay àöií hún so vúiá trûúcá àêy. “Nïuë chuná g töi coá thï í caiã thiïnå àiïuì gò, chuná g töi seä thay àöií no”á , öng Di Porzio noiá . Nùm 2024, öng Sorbillo, möåt trong nhûäng giaám khaão vaâ chuã nhaâ haâng àûúåc cöng nhêån cuãa AVPN, àaä gêy tranh caäi khi ra mùæt möåt chiïëc pizza Napoli vúái lúáp phuã kiïíu Hawaii. Trong khi nhûäng ngûúâi chó trñch nhû öng Puzzi àaä goåi chiïëc baánh laâ möåt “sûå khiïu khñch”, öng Sorbillo tin rùçng pizza vêîn coá chöî cho caã hiïån àaåi vaâ truyïìn thöëng. “Pizza khöng dûâng laåi úã möåt àiïím nhêët àõnh - noá luön phaát triïín, thay àöíi, luön coá àiïìu gò àoá àïí hoåc hoãi”, öng noái. “Pizza ngaây nay khöng giöëng nhû 40 nùm trûúác”. Tuy nhiïn, ngay caã khi xu hûúná g va â phong cacá h thay àöií , va â nhûnä g loaiå topping trûúcá àêy bõ coi laâ cêmë ky å trú ã nïn phö í biïnë , öng Di Porzio va â AVPN tin rùnç g viïcå duy trò cacá phûúng phapá nêuë nûúná g truyïnì thönë g cunä g rêtë quan tronå g. “Töi luön noiá rùnç g, pizza Naples khöng nhêtë thiïtë phaiã la â loaiå ngon nhêtë , nhûng no á la â loaiå pizza coá nguönì göcë lêu àúiâ nhêtë ”, öng Di Porzio noiá . “Vò vêyå , ào á la â mötå ky ä nùng ma â chuná g ta cênì truyïnì dayå va â gòn giû”ä . n Khi baná h pizza ngayâ canâ g phö í biïnë trïn toanâ thï ë giúiá , mötå nhomá àùcå vu å tuyïtå mêtå àa ä ài khùpæ thï ë giúiá àï í xacá àõnh pizza “chuêní ” la â gò. Nhûäng thaám tûã pizza cuãa YÁ Pizza nhû chuná g ta biïtë ngayâ nay tûnâ g la â mötå moná ùn àûúnâ g phö ë àûúcå chï ë biïnë theo vö söë cacá h Thû ã thacá h thûcå sû å bùtæ àêuì khi hocå viïn AVPN múã tiïmå baná h pizza cuaã riïng mònh Hanâ g trùm thiïtë bõ Starlink rúi vaoâ tay quên àöiå Nga Tûnâ g la â mötå moná ùn àûúnâ g phö ë khiïm tönë vaoâ cuöië nhûnä g nùm 1800, pizza àaä trú ã thanâ h mötå trong nhûnä g moná ùn àûúcå yïu thñch vaâ phö í biïnë nhêtë trïn thïë giúiá . [ HOAI VY ] (theo bbc.com) [ QUYN H NHÛ ] (theo Reuters) Chuã nhêåt 17/8/2025 12 Nhòn ra thïë giúái BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==