14 ĐỜI SỐNG n Thứ Bảy n Ngày 16/8/2025 Thưa PGS.TS Phạm Chiến Thắng, ở góc độ báo chí và truyền thông, ông thấy các KOL/KOC (KOL (Key Opinion Leader)/KOC (Key Opinion Consumer)) trên mạng xã hội hiện nay ở Việt Nam có những đặc điểm gì nổi bật? Xét ở góc độ báo chí truyền thông thì KOL và KOC trên mạng xã hội có những đặc điểm riêng. Trong khi KOL thường là những người nổi tiếng hoặc chuyên gia trong một lĩnh vực cụ thể, mang tầm ảnh hưởng có tính đại chúng và sở hữu số lượng người theo dõi lớn, còn KOC lại xuất phát từ những “người thật việc thật”, họ là đại diện của một bộ phận công chúng và có sức ảnh hưởng trong một cộng đồng nhỏ hơn so với KOL. Sự nổi lên của KOC tại Việt Nam hiện nay đã phản ánh nhu cầu của người dùng trên mạng xã hội hiện nay, khi niềm tin được đặt vào những người sáng tạo nội dung mang tới cảm giác gần gũi, chân thật hơn là danh tiếng của họ. KOL và KOC đều có những ảnh hưởng nhất định tới việc định hình phong cách sống, quan điểm và thái độ của công chúng. Do đó, các nội dung do họ tạo ra đều tác động tới xã hội theo nhiều cách thức khác nhau, chỉ cần một vài sai sót nhỏ, chúng có thể trở thành những “con dao hai lưỡi” trong truyền thông mang tới không ít những sự tranh cãi trong cộng đồng. Gần đây, các vụ khủng hoảng liên quan đến gây quỹ thiện nguyện, quảng cáo sai sự thật, thổi phồng công dụng sản phẩm của KOL/KOC đã trở thành vấn đề nhức nhối, gây xói mòn nghiêm trọng niềm tin của công chúng và đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm xã hội của họ. Chính vì vậy, ở thời điểm hiện tại, các KOL/KOC đang dần được Nhà nước quản lý bởi những khuôn khổ pháp lý chặt chẽ hơn. Đòi hỏi họ phải minh bạch về các nội dung tài trợ và chịu trách nhiệm về những thông tin quảng cáo. Điều này đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ phát triển tự phát, buộc những người có ảnh hưởng phải hoạt động chuyên nghiệp, có trách nhiệm hơn nếu muốn tồn tại và phát triển bền vững trong một môi trường truyền thông ngày càng khắt khe ở Việt Nam. Theo ông, các KOL/KOC ảnh hưởng thế nào đến việc tiếp nhận thông tin của người trẻ, đặc biệt là với các bạn sinh viên hiện nay? Trong môi trường kỹ thuật số hiện nay, KOL và KOC đang trở thành một trong những nguồn thông tin quan trọng của giới trẻ, đặc biệt là sinh viên, họ có thể định hình phong cách cho giới trẻ, cung cấp kiến thức đa dạng từ học thuật tới những vấn đề xã hội. Tuy nhiên, việc tiếp nhận thông tin từ KOL/KOC mang lại cả những lợi ích và rủi ro cho sinh viên. Về mặt tích cực, những thông tin có giá trị như kiến thức học thuật, kinh nghiệm sống, kỹ năng mềm… được chia sẻ từ KOL/KOC là nguồn tham khảo vô giá và chân thực, giúp sinh viên có cái nhìn dễ hiểu qua kinh nghiệm thực tế của những người nổi tiếng, và được truyền cảm hứng để họ tiếp tục học tập và lao động hiệu quả. Bên cạnh đó, nhiều KOL/KOC cũng rất tích cực lan tỏa lối sống tích cực, tinh thần yêu nước, bảo vệ môi trường… những thông điệp này gần gũi và dễ được các bạn trẻ tiếp nhận hơn là những thông tin tuyên truyền khô khan. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, có không ít KOL/KOC khi chia sẻ thông tin thường thiếu đi sự kiểm chứng thông tin, theo đuổi xu hướng mới nổi dẫn tới nhiều trường hợp lan truyền thông tin sai lệch, tin sai sự thật. Thậm chí, có những KOL/KOC lợi dụng sự nổi tiếng của mình để thu lợi bất chính, tạo dựng hình tượng để bán hàng giả, hàng kém chất lượng, đây là những mối nguy hiểm lớn, có thể tạo ra những quan điểm lệch lạc về tư tưởng, lối sống của sinh viên và cả sức khỏe của họ. Bên cạnh đó, khi các bạn trẻ đặt niềm tin một cách “mù quáng” vào KOL/KOC họ có thể dần mất đi thói quen tự tìm kiếm thông tin, đối chiếu và đánh giá thông tin đa chiều, điều này khiến cho họ dễ bị thao túng và khó xác định đúng sai. Làm thế nào để các KOL/KOC đóng góp được sự ảnh hưởng nhiều hơn cho cộng đồng, thưa ông? Để đóng góp được nhiều hơn cho cộng đồng, việc quan trọng nhất là các KOL/KOC phải tập trung phát huy tầm ảnh hưởng của mình một cách tích cực và có trách nhiệm. Trong đó, cần nâng cao tinh thần minh bạch, và quan tâm tới những tác động xã hội của thông tin mà họ chia sẻ. Việc cần làm là thường xuyên kiểm chứng thông tin phát ngôn từ những nguồn chính thống, uy tín, và có trách nhiệm với các nội dung phát ngôn liên quan tới sức khỏe, văn hóa, lối sống của cộng đồng. Tiếp theo là tập trung vào các thông tin có tính giáo dục, nội dung chất lượng và có giá trị với xã hội. Với vai trò, tầm ảnh hưởng và khả năng dẫn dắt dư luận xã hội. KOL/KOC nên lan tỏa những thông điệp tích cực, xây dựng và gắn kết cộng đồng. Họ có thể sử dụng nền tảng của mình để lan tỏa tinh thần yêu quê hương, đất nước, yêu môi trường… những nội dung này không chỉ truyền cảm hứng mà còn góp phần nâng cao nhận thức và xây dựng xã hội lành mạnh. Bên cạnh đó, KOL/ KOC có thể tạo ra các cộng đồng online để mọi người cùng chia sẻ, học hỏi và hỗ trợ lẫn nhau, thúc đẩy tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái. Với những cách làm này, các KOL/KOC không chỉ xây dựng được thương hiệu cá nhân bền vững mà còn tạo ra những tác động thực sự có ý nghĩa cho cộng đồng. Xin cảm ơn ông. TRẦN ANH (thực hiện) Ngày 18/8 tới, tại Hà Nội, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia phối hợp với Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) tổ chức Hội nghị “KOL với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” (KOL Summit 2025) quy tụ gần 300 KOL tiêu biểu từ 34 tỉnh, thành trên cả nước. PGS. TS Phạm Chiến Thắng (ảnh)- Trưởng khoa Báo chí Truyền thông Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên đã có những chia sẻ xung quanh chủ đề này. KOL và KOC đều có những ảnh hưởng nhất định tới việc định hình phong cách sống, quan điểm và thái độ của công chúng (Ảnh minh họa) Trách nhiệm xã hội của KOL thời 4.0 Theo thống kê từ Bộ GD&ĐT, tính đến hết đợt đăng ký nguyện vọng trực tuyến, hơn 85% thí sinh tốt nghiệp THPT đã đặt ít nhất một nguyện vọng vào ĐH, trong khi tỷ lệ đăng ký thẳng vào CĐ, trung cấp nghề chỉ chiếm dưới 10%. Con số này cho thấy xu hướng “đại học hóa” vẫn chiếm ưu thế trong lựa chọn của học sinh. Tại Trường CĐ Đại Việt Sài Gòn (Phường Tân Sơn Hòa, TPHCM), những ngày đầu tháng 8, phòng tư vấn tuyển sinh luôn tấp nập học sinh đến hỏi thông tin. Song, theo cán bộ tư vấn tuyển sinh ở đây, đa số chỉ tìm hiểu như một “kế hoạch dự phòng” nếu trượt ĐH. “Năm nay, thí sinh đăng ký nguyện vọng ĐH và CĐ cùng lúc, trên cùng hệ thống. Nhưng hầu hết vẫn tâm lý chờ kết quả ĐH mới quyết định nhập học nghề. Điều này khiến các trường nghề gần như phải chờ đến cuối tháng 8 mới chốt được lượng tuyển thực tế” - cán bộ này chia sẻ. Em Trần Văn Thanh (Trường THPT Bình Chiểu) đặt 5 nguyện vọng vào ngành Marketing, Tài chính ngân hàng vào các trường ĐH công lập, dù điểm thi tốt nghiệp chỉ ở mức trung bình và chỉ từ nguyện vọng thứ 6 trở đi mới đặt cho hệ CĐ. “Nếu không đậu, em sẽ chọn học nghề ở đây CĐ vì nghe nói ra trường có thể làm luôn, thu nhập ổn” - Thanh nói. TS.Lê Lâm, Hiệu trưởng Trường CĐ Đại Việt Sài Gòn cho hay, so với mọi năm, tình hình tuyển sinh có vẻ “chậm nhịp”, đa số thí sinh vẫn trên tinh thần chờ kết quả trúng tuyển ĐH. Mặt khác, việc các trường ĐH hạ điểm sàn quá thấp khiến số lượng thí sinh nộp hồ sơ xét tuyển vào CĐ giảm rõ rệt. TS.Hoàng Văn Phúc - Hiệu trưởng Trường CĐ Bách khoa Sài Gòn (phường Hạnh Thông, TPHCM) thừa nhận khó khăn trong mùa tuyển sinh năm nay chính là các trường CĐ có thể đăng ký xét tuyển trên hệ thống chung của Bộ GD&ĐT với các trường ĐH. “Trong thời gian này, nếu thí sinh muốn tăng thêm cơ hội trúng tuyển, có thể nộp hồ sơ xét tuyển trực tiếp tại trường CĐ. Tuy nhiên, nếu chọn học hệ ĐH thì không được xét tuyển như vậy”, ông Phúc nói. Trường CĐ đã khó, trường trung cấp (TC) nghề còn khó hơn gấp nhiều lần. Ông Hoàng Quốc Long - Hiệu trưởng trường TC Nguyễn Tất Thành (TPHCM) cho hay, năm nay là năm cực khó với các trường TC, trường nghề. Đối tượng tuyển sinh chủ yếu là tốt nghiệp THCS và một ít từ THPT nhưng năm nay số lượng học sinh tốt nghiệp THCS quá ít, gần như các em vào hết trường phổ thông công lập (nguyên do tỷ lệ sinh lứa này thấp hơn các năm khác - PV), còn với THPT thì các em lại ưu tiên rớt ĐH, CĐ rồi mới học TC”, ông Long nêu nguyên nhân. NGUYỄN DŨNG Trường nghề ngóng thí sinh Kỳ tuyển sinh 2025 đánh dấu bước ngoặt lớn khi Bộ GD&ĐT lần đầu tiên tổ chức chung hệ thống xét tuyển cho các trường đại học (ĐH), cao đẳng (CĐ) và cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Việc “cùng lúc lên sàn” cũng mang lại không ít áp lực cho khối CĐ, bởi phần lớn thí sinh vẫn ưu tiên xét tuyển ĐH trước khi nghĩ đến phương án học nghề. Thí sinh thi tốt nghiệp THPT năm 2025 tại TPHCM ẢNH: NGUYỄN DŨNG KOL/KOC nên lan tỏa những thông điệp tích cực, xây dựng và gắn kết cộng đồng. Họ có thể sử dụng nền tảng của mình để lan tỏa tinh thần yêu quê hương, đất nước, yêu môi trường… những nội dung này không chỉ truyền cảm hứng mà còn góp phần nâng cao nhận thức và xây dựng xã hội lành mạnh.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==