Nha â cö êyë ú ã bïn kia söng, möiî ngayâ phaiã bùng qua mötå cêy cêuì röiì múiá gùpå hanâ g long naoä àï í àïnë trûúnâ g. Tû â balcon nhaâ töi nhòn xuönë g, caiá boná g daná g êyë ài ài vï ì vï ì möiî ngayâ bönë bênå . Thúiâ buöií êyë nhûnä g ngûúiâ con gaiá Huï ë chûa hï ì dunâ g àïnë phûúng tiïnå co á mayá nö í va â co á töcë àö å choná g mùtå nhû bêy giú.â Trû â nhûnä g ngûúiâ ú ã qua á xa phaiã ài xe àapå , conâ laiå àa sö ë cû á àïnë trûúnâ g bùnç g nhûnä g bûúcá ài thong thaã hoanâ g cung (…) Ngûúiâ con gaiá ài qua nhûnä g hanâ g cêy long naoä bêy giúâ àa ä ú ã mötå núi xa, àa ä co á mötå àúiâ sönë g khacá . Têtë ca ã chó conâ la â ky ã niïmå . Ky ã niïmå naoâ cunä g àaná g nhú á nhûng cûá phaiã quïn. Ngûúiâ con gaiá êyë la â Diïmî cuaã nhûnä g ngayâ xûa”. Rötë cuöcå töi cunä g khöng àûúcå nhòn thêyë cêy long naoä trong chuyïnë ài Huïë êyë . Trïn nhûnä g con àûúnâ g xe qua höm êyë khöng coá cêy long naoä , hay ngûúiâ laiá xe cunä g khöng biïtë cêy long naoä àï í chó? * Cunâ g vúiá àêtë nûúcá , Huï ë àa ä thay àöií nhiïuì , rêtë nhiïuì . Qua cêuì la â àêtë Vô Da.å Nhûng khöng conâ thön Vô. Vô Daå nay àa ä àö thõ hoaá , phö ë xa,á nha â cûaã san satá . Nïuë giú â Nguyïnî Bñnh coá àïnë Huï,ë öng cunä g coá thï í viïtë : “Chiïuì nay co á mötå ngûúiâ du khacá h/ Ú Ã Vô thön maâ nhú á Vô thön” (cêu thú göcë cuaã Nguyïnî Bñnh trong baiâ “Xomá Ngû å Viïn”: “Chiïuì nay co á mötå ngûúiâ du khacá h/ Ú Ã Ngû å Viïn ma â nhú á Ngû å Viïn”). Vaoâ nha â hanâ g Vô Da å Xûa, nhên lucá mûa thûa, töi cöë men cacá vunä g nûúcá lênì ra bú â nhòn söng Hûúng bõ hepå laiå chö î nayâ vò giûaä donâ g la â Cönì Hïnë . Nhûng quaã thêtå , nïuë khöng àûúcå ai noiá cho trûúcá thò khöng biïtë ào á la â caiá baiä nöií tiïnë g giûaä söng vò nhòn cûá tûúnã g ào á la â bú â bïn kia búiã cêy cöië , nhaâ cûaã ken dayâ khöng thêyë àêuì va â cuöië baiä . Baiä co á tïn nhû thïë vò xûa úã ào á co á rêtë nhiïuì hïnë , thû á àùcå sanã lamâ nïn moná cúm hïnë Huï ë àêyì phong võ. Giúâ khöng biïtë hïnë àï í lamâ moná cúm êyë , ngûúiâ ta gom vïì tû â nhûnä g núi naoâ ? Canã h sùcæ thay àöií nhiïuì , nhõp sönë g Huï ë cunä g khacá hùnè xûa. Trõnh Cöng Sún mêtë àa ä ngotá mötå phênì tû thï ë ky.ã Nïuë conâ sönë g, öng seä khöng tòm àêu ra nhûnä g bûúcá chên “thong thaã hoanâ g cung”. Huïë cunä g àöng àucá va â tùcæ àûúnâ g vaoâ giú â cao àiïmí . Töi àïnë Huïë va â thêyë ngacå nhiïn trûúcá sû å önì a,ä söi àönå g cuaã Phö ë Têy ú ã Huï.ë * Thúiâ tiïtë ú ã Huï ë cunä g thay àöií . Múiá co á thaná g Sauá dûúng lõch maâ gùpå phaiã anã h hûúnã g trênå baoä súmá , Huï ë mûa daiâ va â lúná qua.á Àïnë mûcá nûúcá tranâ mùtå sên khêuë lamâ trïn söng Hûúng khiïnë Chung kïtë cuöcå thi Hoa hêuå Viïtå Nam phaiã hoanä , luiâ ngayâ . Anh em úã Huïë baoã ngayâ trûúcá , phaiã àöi ba thaná g nûaä , Huï ë múiá mûa nhû thï.ë Mûa Huï ë nöií tiïnë g. Mûa Huïë ài vaoâ thi ca, nhacå , hoaå ... Cunä g gênì trùm nùm trûúcá , nùm 1941, Nguyïnî Bñnh viïtë trong baiâ “Giúiâ mûa ú ã Huï”ë : “Giúiâ mûa ú ã Huï ë sao buönì thï!ë / Cû á keoá daiâ ra àïnë mêyë ngayâ / Thïmì cu ä nön nao àanâ kiïnë àoiá / Giúiâ mú â ngao nganá mötå loaiâ mêy”. Ba mûúi hai nùm sau ào,á nùm 1973, nha â thú Tö ë Hûuä viïtë trong “Nûúcá non nganâ dùmå ”: “Nöiî niïmì chi rûaá , Huï ë úi!/ Ma â mûa xöië xa ã trùnæ g trúiâ Thûaâ Thiïn”. Sau cêu thú nayâ , húi khoá àï í noiá thïm gò nûaä vï ì mûa Huï ë trong thi ca vò coá le ä àïnë nhû thïë àa ä la â hay nhêtë röiì . Coá chùng thò nhùcæ thïm mötå chutá vï ì nha â thú bònh dên Nguyïnî Vùn Phûúng (Phûúng Xñch lö), ngûúiâ àa ä nhòn ra mûa Huï ë co á àu ã bayã sùcæ nhû cêuì vönì g trong baiâ thú “Bayã mauâ mûa Huï”ë . Baiâ thú co á bönë khö í nhûng chó xin lûúcå ra àêy nhûnä g cêu nhaâ thú chó mauâ cuaã mûa Huï:ë “Mûa ào ã bïn àûúnâ g hay aná h phûúnå g soi?”, “Mûa àen trïn trúiâ , mûa tñm dûúiá söng”, “Ai àaä tö lïn nhûnä g manã g mêy hönì g?”, “Àùmæ hönì mònh trong nhûnä g giotå mûa xanh”, “Nhûnä g àoaá mûa vanâ g lêpë laná h trïn hoa”, “Riïng anh lang thang mûa trùnæ g nhatå nhoaâ ”. Ào á la â trong thú, conâ trong nhacå thò baiâ hatá “Mûa trïn phöë Huï”ë , nhacå Minh Ky,â lúiâ thú Tön Nûä Thuyå Khûúng àûúcå coi la â hay nhêtë trong nhûnä g baiâ viïtë vï ì hoùcå co á nhùcæ túiá mûa Huï.ë Àöië vúiá nhiïuì ngûúiâ , ào á la â baiâ hatá hay nhêtë vï ì xû á Huï.ë “Chiïuì mûa trïn Kinh àö Huï/ë Tiïnë g mûa conâ vûúng kyã niïmå / Ngayâ quen nhau dûúiá chên Thiïn Muå em conâ nhú á khöng?”; “Chiïuì mûa phöë buönì / Chiïuì mûa phöë xûa u buönì / co á ai mong àúiå / Mötå ngûúiâ biïnì biïtå núi mö/ Àï í nhú á vúiá thûúng mötå ngûúiâ ”; “Chiïuì nay mûa trïn phöë Huï/ë Biïtë ai àa ä quïn ai röiì / Hatå mûa rúi vênî rúi, rúi àïuì cho lonâ g u hoaiâ ”… Lamâ nïn ca khucá nhû tiïnë g goiå hönì cuaã Huï ë ào á la â hai ngûúiâ co á donâ g mauá Hoanâ g töcå . Nhacå sô Minh Kyâ co á tïn khai sinh laâ Nguyïnî Phucá Vônh My,ä sinh nùm 1930. Öng laâ chauá nùm àúiâ cuaã vua Minh Manå g, co á vai vï ë ngang vúiá Baoã Àaiå . Ngoaiâ “Mûa trïn phöë Huï”ë , Minh Kyâ co á nhiïuì baiâ nöií tiïnë g khacá nhû “Thûúng vïì xû á Huï”ë , “Ngûúiâ em Vô Da”å , “Xuên àaä vï”ì , “Àa â Latå hoanâ g hön”, “Nhúá Nha Trang” (Minh Ky â sinh ú ã Nha Trang)… Öng mêtë thaná g 8 nùm 1975, khi múiá co á 45 tuöií . Conâ Tön Nû ä Thuy å Khûúng tïn thêtå la â Cöng Tùnç g Tön Nûä Hy ã Khûúng, sinh nùm 1937 taiå Vy ä Da,å Huï,ë mêtë nùm 2021 taiå thanâ h phö ë Hö ì Chñ Minh. Laâ con cuaã nha â thú nöií tiïnë g Ûng Bònh Thucá Gia å Thõ (mötå Hoanâ g thên nhaâ Nguyïnî ), ba â cunä g saná g tacá nhiïuì , àa ä in sauá têpå thú, laâ höiå viïn Höiå Nha â vùn thanâ h phö ë Hö ì Chñ Minh. * Tiïpë macå h thú vïì Huï.ë Ky â la å la â àïnë àêuì nhûnä g nùm 40 thïë ky ã trûúcá , Hoaiâ Thanh viïtë trong “Thi nhên Viïtå Nam”: “Huïë àepå , Huï ë nïn thú. Ai chùnè g noiá thï?ë Ai chùnè g thêyë thï?ë Nhûng sao hònh anã h Huï ë trong thi ca laiå têmì thûúnâ g thï?ë Co á le ä canã h Huïë qua á huyïnì diïuå , qua á mú manâ g khöng biïtë ta ã thï ë naoâ cho thoatá saoá . Cunä g co á le ä ngùmæ canã h Huï,ë ngûúiâ ta khoá traná h àûúcå caiá buönì vú vêní , no á la â khñ võ riïng cuaã xû á nayâ va â lonâ g ngûúiâ ta khöng àuã thanã nhiïn àïí ghi lêyë hònh sùcæ riïng cuaã möiî vêtå ”. Co á le ä búiã xûa, vïì Huï ë thûúnâ g chó coá thú xûúná g hoaå , thu â tacå . Chùcæ thú vï ì Huï ë bùtæ àêuì hay khi trïn bûúcá àûúnâ g phiïu batå giang hö,ì Nguyïnî Bñnh dûnâ g chên taiå Huï ë chûnâ g mötå nùm, 1940 - 1941 vaâ viïtë mötå loatå 13 baiâ thú vï ì Huï.ë Phaiã àïnë öng, múiá co á nhûnä g cêu thú vïì Huï ë nhû: “Cêuì cong nhû chiïcë lûúcå nga/â Söng daiâ maiá tocá cung nga buöng hú”â ; “Suötë giúiâ khöng mötå àiïmí sao/ Suötë giúiâ mûcå ú ã núi naoâ loang ra”; “Thêm u mötå daiã hoanâ g thanâ h/ Àònh suöng con ená khöng àanâ h bay ài”; “Àïm tanâ chùnè g co á chiïm bao/ Àïm tanâ co á mêyë chomâ sao cunä g tanâ / Chená sêuì àö í ûútá tranâ g giang/ Canh gaâ bïn nú á giùnç g sang bïn nayâ ”; “Gio á thu cû á maiä trïu ngûúi/ Àöi thên aoá monã g túi búiâ bay lïn/ Dõu danâ g àöi ngoná tay tiïn/ Giûä hú â mepá aoá lamâ duyïn qua àûúnâ g”… Tiïpë macå h lucå batá hay vï ì àêtë Thênì Kinh, Buiâ Gianá g co á cêu àûúcå nhiïuì ngûúiâ nhùcæ nhú:á “Da å thûa xû á Huï ë bêy giú/â Vênî conâ nuiá Ngû å bïn bú â söng Hûúng”. Sau ào,á Nguyïnî Duy, vênî cûá la â lucå batá : “Töi vïì xû á Huï ë mûa sa/ Em úi Àönì g Khaná h àa ä la â ngayâ xûa/ Töi vï ì xû á Huï ë chiïuì mûa/ Em úi aoá trùnæ g bêy giú â ú ã àêu”; “Chúå chiïuì Bïnë Ngû å chûa tan/ Ai ài ngûúcå döcë Phu á Cam mötå mònh”. Co á mötå baiâ thú, khöng phaiã lucå batá , rêtë hay vï ì Huï.ë “Tamå biïtå Huï”ë cuaã Thu Bönì . “Búiã vò em dùtæ anh lïn nhûnä g ngöi àïnì cö/í Nïn chená ngocå giú â chòm dûúiá àayá söng sêu/ Nhûnä g lùng têmí nhû hoanâ g hön chönë g laiå ngayâ quïn lanä g/ Mùtå trúiâ vanâ g va â mùtæ em nêu”; “AoÁ trùnæ g húiä thuú ã tòm em khöng thêyë / Nùnæ g minh mang mêyë nhõp Tranâ g Tiïnì / Noná rêtë Huï ë ma â àúiâ khöng phaiã thï/ë Mùtå trúiâ lïn tû â phña noná em nghiïng”; “Nhõp cêuì cong vaâ con àûúnâ g thùnè g/ Mötå àúiâ anh ài maiä chùnè g vï ì àêu/ Con söng dunâ g dùnç g con söng khöng chayã / Söng chayã vaoâ lonâ g nïn Huïë rêtë sêu”… Ngûúiâ ta kï í rùnç g trong mötå cuöcå tro â chuyïnå , trao àöií vï ì thú, traã lúiâ cêu hoiã “Xin chõ àaná h gia á nhûnä g saná g tacá thú vï ì Huï”ë , nha â thú Huï ë Lêm Thõ Myä Daå noiá : Chó cênì nhùcæ àïnë mötå baiâ thú cuaã Thu Bönì la â àu.ã Cunä g giönë g nhû nhacå phêmí “Diïmî xûa” cuaã Trõnh Cöng Sún, àùnç g sau “Tamå biïtå Huï”ë cunä g co á boná g mötå giai nhên. Baâ tïn la â Minh Chêu, mötå nû ä nghï å sô nhiïpë anã h tre ã àûúcå Höiå Vùn nghï å Thûaâ Thiïn Huïë cû ã ài dênî Thu Bönì va â mötå sö ë vùn nghïå sô tham quan Huï ë mötå lênì vaoâ àêuì nhûnä g nùm 80 xa xûa êyë . Buöií chiïuì dênî lïn àïnì thò töië khuya, khoanã g hún 11 giúâ àïm Thu Bönì àïnë nha â goiå Minh Chêu ra cûaã àïí trao banã viïtë tay baiâ thú nayâ . * Huï ë thay àöií nhiïuì nhûng coá le ä co á mötå thû á khöng thay àöií : Con ngûúiâ Huï.ë Thiïnå lanâ h va â tònh nghôa. Chuyïnë àïnë Huï ë höiì thaná g sauá vûaâ qua, töi tòm vaâ gùpå mùtå laiå bönë àûaá em ú ã Huï ë sau 35 nùm àûtá liïn lacå . Khi töi hocå ú ã thanâ h phö ë Krasnodar úã miïnì nam nûúcá Nga thò bönë em gaiá Huïë nayâ - Hûúnâ g, Sao, Trinh, Hùnç g lamâ viïcå ú ã mötå liïn húpå dïtå ú ã àêyë theo chûúng trònh húpå tacá lao àönå g. Thúiâ àiïmí ào á co á túiá khoanã g ba nghòn cö gaiá Viïtå Nam lamâ viïcå trong hai tö í húpå dïtå rêtë lúná taiå àêy. Ba anh em chung phonâ g gömì anh Lï Khùcæ Hunâ g, Buiâ Quöcë Trûúnå g va â töi quen vúiá mötå sö ë ngûúiâ trong hoå va â thên vúiá bönë em gaiá trïn. Hoå cunâ g ú ã mötå phonâ g trong kyá tucá xa á cuaã nha â mayá . Cacá dõp nghó lï,î Tïtë , cacá em thûúnâ g nêuë nûúná g kha á thõnh soanå múiâ anh em töi vaoâ chung vui. Töi nhúá mötå caiá Tïtë , cacá em khöng hïì àunå g àuaä , ngöiì nhòn chuná g töi ùn röiì öm nhau khocá . Vò nhúá nha!â Töi vï ì nûúcá nùm 1987, ba nùm sau, 1990, bönë àûaá cunä g trú ã vï.ì Töi vúiá anh Hunâ g co á lïn Nöiå Baiâ àoná cacá em. Nhûnä g nùm sau àoá àêtë nûúcá rêtë kho á khùn nïn chuná g töi khöng giûä àûúcå liïn lacå . Maiä gênì àêy, mötå ngûúiâ banå Huï ë cuaã töi tònh cúâ biïtë mötå trong bönë àûaá co á quen töi, chuná g töi múiá co á söë àiïnå thoaiå cuaã nhau. Vaâ dõp töi àïnë Huï ë lamâ viïcå , chuná g töi gùpå mùtå . Àiïuì tuyïtå vúiâ la â sau 35 nùm bùtå tin, höm gùpå laiå , chuná g töi thêyë thoaiã maiá , thên thiïtë nhû thúiâ conâ son tre,ã chuyïnå nú ã khöng dûtá nhû ngö rang. Mùcå du â sö ë phênå möiî àûaá khacá nhau, àûaá matá mùtå , àûaá vêtë va ã nhûng vênî laâ nhûnä g tònh camã vö tû nhû thuúã mûúiâ chñn, àöi mûúi. n Söng Hûúng, nhòn tûâ cöní g Chuaâ Thiïn Muå [ LÏ XUÊN SÚN ] Höm êyë , trïn xe khi ài qua àoanå àûúnâ g gênì Khacá h sanå Morin vaâ Trung têm Nghïå thuêtå Àiïmì Phunâ g Thõ ú ã Huï,ë nhòn hanâ g cêy rêtë àepå , töi noiá vúiá ngûúiâ laiá xe: “Nïuë thêyë cêy long naoä , em chó cho anh nhe”á . Töi ngoã lúiâ nhû thï ë vò àa ä tû â lêu àocå va â nhúá àoanå höiì ûcá cuaã Trõnh Cöng Sún vï ì mötå trong nhûnä g baiâ hatá nöií tiïnë g nhêtë cuaã öng: “Thuú ã êyë co á mötå ngûúiâ con gaiá rêtë mong manh, ài qua nhûnä g hanâ g cêy long naoä la á li ti xanh mûútá àï í àïnë trûúnâ g àaiå hocå vùn khoa úã Huï.ë (...) Kyá sûå Chuã nhêåt 10/8/2025 4 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Nhûäng àoaãn khucá Huïë
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==