7 n Thứ Sáu n Ngày 8/8/2025 KHOA GIÁO 2025-2026 LẬP TỔ PHẢN ỨNG NHANH Sau hơn 1 tháng vận hành chính quyền địa phương hai cấp, theo Bộ GD&ĐT, đơn vị đã phải thành lập “Tổ phản ứng nhanh” và kiểm tra, rà soát tình hình hoạt động đối với giáo dục ở địa phương. Kết quả bước đầu cho thấy, nảy sinh những khó khăn, vướng mắc, đặc biệt liên quan việc cán bộ thiếu chuyên môn lẫn kinh nghiệm được bố trí về quản lý giáo dục bậc mầm non, tiểu học, THCS ở các xã, phường. Các địa phương báo cáo với Bộ GD&ĐT, có tới 50% đơn vị hành chính cấp xã không có cán bộ từng công tác trong ngành giáo dục để theo dõi, quản lý nhà nước trong lĩnh vực, thậm chí có những nơi chỉ có 20 - 30% số công chức giáo dục cấp xã có trình độ chuyên môn hoặc kinh nghiệm. Theo một giáo viên tại TP Huế, thực tế này dễ dẫn đến “mâu thuẫn trong lịch hoạt động” và “quá tải” do mỗi cấp đều yêu cầu báo cáo, tổ chức các hoạt động riêng, gây khó khăn cho công tác điều hành của nhà trường. Với đội ngũ cán bộ xã phần lớn không có chuyên môn giáo dục, nếu không có sự điều chỉnh, bổ sung kịp thời thì việc chỉ đạo, hướng dẫn hay thẩm định các hoạt động chuyên môn là bất khả thi. Thầy Nguyễn Cao Cường, Hiệu trưởng Trường THCS Thái Thịnh (Hà Nội), cho biết, chuẩn bị cho năm học mới, nhà trường có rất nhiều việc phải triển khai. Với mô hình mới, nhà trường cũng có những khó khăn, tuy nhiên sẽ chủ động “xin việc”. Nếu Phòng Văn hoá - xã hội xã, phường có việc nào mà hiệu trưởng quen việc thì có thể hỗ trợ, tham mưu trong giai đoạn đầu để mọi việc thông suốt. Bà Trần Thị Phương, Trưởng phòng Văn hoá - Xã hội phường Thanh Liêm (Ninh Bình), nói rằng, phòng phải phụ trách nhiều lĩnh vực với khối lượng công việc lớn nhưng chỉ có 5 biên chế. “Chúng tôi xác định tinh thần “làm ngày không đủ tranh thủ làm đêm” nhưng nhiều việc mới, vướng như tham mưu các quyết định, tiếp nhận, thông báo nghỉ hưu… cũng tắc, phải đi đi, lại lại để hỏi ý kiến của Sở GD&ĐT”, bà Phương nói. Có ý kiến cho rằng, cần chuyển một số chức năng, nhiệm vụ về cho hiệu trưởng nhưng cũng rất khó. Bà lấy ví dụ, về vấn đề trường chuẩn quốc gia, trong các tiêu chí tiêu chuẩn về trường đạt chuẩn sẽ có cơ sở vật chất (do xã lo), đội ngũ (do Sở GD&ĐT lo). Nếu giao cho hiệu trưởng, người không quyết được cả hai vấn đề kể trên nếu không cẩn thận cũng sẽ rơi vào vòng luẩn quẩn. Do đó, về chức năng, nhiệm vụ quản lý vẫn phải giao cấp xã, phường. PHÂN RÕ TRÁCH NHIỆM SỞ, XÃ TS Sái Công Hồng, Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, cho rằng, theo quy định, công chức quản lý giáo dục không bắt buộc phải học đại học sư phạm, nhưng cần bằng cấp chuyên môn phù hợp với vị trí tuyển dụng và chức năng, nhiệm vụ của công việc. Trong đó, “chuyên môn phù hợp” phải được hiểu là người có ngành đào tạo có liên quan trực tiếp đến chức năng, nhiệm vụ của công việc đang và sẽ làm. Trong quản lý giáo dục, ngoài sư phạm, cán bộ được giao nhiệm vụ có thể học các ngành như quản lý giáo dục, giáo dục học, quản lý công, luật, kinh tế, hành chính công… Khi triển khai mô hình chính quyền hai cấp, có thể các cơ quan quản lý chưa lường hết thực tế để có cảnh báo, nhắc nhở đối với việc bố trí công chức cấp xã. “Vì cơ bản, khi trở thành chính quyền 2 cấp, chuyên viên phòng giáo dục phải được chia về các xã, phường. Nếu thiếu nhân lực sẽ phải bổ sung, điều động người có chuyên môn phù hợp như từ các trường học”, ông Hồng nói. Ông Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội, cho biết, đơn vị đã phối hợp với Bộ GD&ĐT tổ chức tọa đàm lắng nghe ý kiến của đội ngũ cán bộ từ cơ sở xem có những vướng mắc, khó khăn gì. Thực tế, phường, xã quản lý bậc học mầm non, tiểu học, THCS xuất phát từ việc gần với cơ sở và mô hình cấp xã hiện nay đã khác trước rất nhiều, nhất là đội ngũ cán bộ có trình độ cao, đa số được điều động từ cấp huyện về làm việc. Theo ông Vinh, có 3 vấn đề cần quan tâm và giải quyết vướng mắc. Thứ nhất, phân quyền, phân công nhiệm vụ hiện nay đã khá rõ nhưng việc thực hiện, tổ chức trên thực tế những việc cụ thể, gắn với từng cá nhân cần rà soát lại theo từng nhóm chức năng, nhiệm vụ. Thứ hai, với mô hình chính quyền mới, cần xác định yêu cầu đối với công chức xã, phường. Cần phải có sự đào tạo, bồi dưỡng, giải đáp kịp thời, thường xuyên các vấn đề vướng mắc đối với nhiệm vụ mới, nhân sự mới, mô hình mới. Thứ ba, cần nhấn mạnh, quan tâm hơn về mối tương quan giữa 4 nhóm đối tượng gồm: Cơ sở giáo dục; UBND cấp xã, phường; sở GD&ĐT và Bộ GD&ĐT. Trong đó, cần lưu ý rõ ràng về nhiệm vụ, phân cấp, phân quyền trong quá trình triển khai. HÀ LINH Một điểm mới nữa là các nhà trường không thu tiền phụ huynh đăng kí cho học sinh học buổi 2 như đã làm trước đây. Hướng dẫn của Bộ GD&ĐT quy định kinh phí được bố trí từ ngân sách địa phương, thực hiện lồng ghép có hiệu quả chương trình, đề án, dự án để tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, kinh phí chi cho việc thực hiện; đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích và tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân đóng góp, đầu tư nguồn lực cho giáo dục theo quy định pháp luật. Vấn đề kinh phí được cho là nhạy cảm nhất hiện nay. Khi Thông tư 29 ra đời, phụ huynh đã mặc định trong trường phổ thông không còn dạy tăng cường có thu tiền. Chính vì vậy, triển khai dạy buổi 2 theo hướng dẫn mới, khi thực hiện xã hội hóa giáo dục, các trường khó có thể nhận được sự ủng hộ đồng bộ của phụ huynh. Một hiệu trưởng trường THCS tại Hà Nội cho biết, cần có quy định rõ hơn, thực tế kinh phí chi thường xuyên cho các nhà trường rất eo hẹp, khó có thể thu xếp cho nhiều hoạt động đa dạng như hướng dẫn của Bộ nêu. Quy định cho phép xã hội hóa nhưng cũng tương tự như việc dạy thêm trong trường học cho 3 đối tượng theo Thông tư 29, các trường không biết “lấy từ nguồn thu khác” hay “thực hiện xã hội hóa” như thế nào là đúng. Ranh giới giữa sai - đúng trong việc này không rõ ràng nên tâm lí các trường đều sợ sai. HOA BAN BẤT CẬP CÁN BỘ XÃ “TAY NGANG” QUẢN LÝ GIÁO DỤC: Cần bổ sung nhân lực có chuyên môn Trước thềm năm học mới, việc đội ngũ quản lý cấp xã lúng túng trong chỉ đạo giáo dục là một khó khăn cho các nhà trường Sau hơn một tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, hàng loạt bất cập đã bộc lộ trong công tác quản lý giáo dục tại cơ sở, đặc biệt là tình trạng bố trí cán bộ không có chuyên môn giáo dục về phụ trách lĩnh vực này ở cấp xã, phường. Nhiều nơi ghi nhận tỷ lệ công chức giáo dục có trình độ, kinh nghiệm chuyên ngành chỉ đạt 20 - 30%, dẫn tới tình trạng lúng túng, quá tải, thậm chí không thể thực hiện chỉ đạo chuyên môn đúng quy định. “Với những khó khăn hiện nay, Bộ GD&ĐT sẽ lắng nghe và có giải pháp hỗ trợ cấp xã nhiều hơn với tinh thần không làm để ứng phó, mà phải thực hiện với mục tiêu giáo dục phát triển tốt lên”. Bộ trưởng Bộ GD&ĐT NGUYỄN KIM SƠN bộ quản lí giáo dục việc nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn của Bộ về thực hiện quản lí giáo dục theo chính quyền địa phương 2 cấp. Do không còn phòng GD&ĐT, không còn bộ phận thanh tra, kiểm tra của phòng, ông Thưởng đề nghị lãnh đạo xã phải làm tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm hiệu trưởng, hiệu phó. Lúc này càng phải yêu cầu cao hơn về năng lực lãnh đạo của từng hiệu trưởng. Mỗi hiệu trưởng phải vừa là viên chức, vừa là người tổ chức thực hiện nhiệm vụ giáo dục ở một cơ sở giáo dục cụ thể, sẵn sàng làm công tác tham mưu cho cán bộ cấp xã. Khi đó, chúng ta sẽ có lực lượng đảm bảo, chứ không phải chỉ có một công chức cấp xã. Ông Thưởng cũng lưu ý các địa phương về việc đổi mới tư duy quản trị, phương pháp lãnh đạo. Theo quy định, việc bổ nhiệm hiệu trưởng và phó hiệu trưởng thuộc thẩm quyền của cấp xã thì lãnh đạo cấp xã phải làm tốt công tác này. Tuy nhiên, thực tế đang tồn tại một số khó khăn khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Theo Bộ Nội vụ, thẩm quyền bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường mầm non, tiểu học, THCS (Khoản 10, Điều 23 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025) quy định do chủ tịch UBND cấp xã quyết định. Tuy nhiên, Nghị định 142/2025/NĐ-CP (Điểm b, Khoản 4 Điều 40) lại quy định trách nhiệm của sở GD&ĐT. Ngoài ra, khoản 4 Điều 41 của Nghị định chỉ giao UBND cấp xã quản lí nhân sự, chính sách đối với trung tâm học tập cộng đồng, không bao quát toàn bộ cơ sở giáo dục công lập. Điều này tạo ra mâu thuẫn, chồng chéo về thẩm quyền quản lí. Điểm vướng lớn nhất trong tuyển dụng giáo viên hiện nay là sự chồng chéo giữa Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Nghị định 142 của Chính phủ. Đồng thời, từ ngày 1/1/2026, Luật Nhà giáo chính thức có hiệu lực, giao trách nhiệm tuyển dụng, sử dụng giáo viên cho sở GD&ĐT. Vì vậy, cần sớm có hướng dẫn cụ thể cho giai đoạn từ nay đến 31/12, tránh để khoảng trống ảnh hưởng đến việc dạy học và quản lí trường học. NGHIÊM HUÊ
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==