5 KHOA GIÁO Thứ Sáu n Ngày 8/8/2025 CHUẨN BỊ ĐỦ PHÒNG HỌC Tại Hội nghị giám đốc Sở GD&ĐT mới đây, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn nói rằng, chưa bao giờ GD&ĐT được quan tâm như hiện nay. Ngành giáo dục được kì vọng, phó thác rất lớn đặt ra thách thức không phải chỉ là ứng phó với khó khăn, với cái nghèo mà là ứng phó trước thách thức của sự phát triển. Chuẩn bị cho năm học mới 2025-2026, ông Sơn lưu ý các địa phương khi sắp xếp lại bộ máy chính quyền hai cấp phải giữ nguyên, ổn định hoạt động của trường lớp, tránh sắp xếp lại, đồng thời có sự chuẩn bị để đón lượng học sinh dịch chuyển chỗ học khi theo bố mẹ đến nơi công tác mới. Bộ GD&ĐT cho biết, đến thời điểm này cả nước có số phòng học kiên cố hóa đạt tỉ lệ 89,6%. Trong đó, tiểu học cơ bản đủ để dạy học 2 buổi/ngày. Các công trình như nhà thư viện, phòng học bộ môn, nhà làm việc, nhà công vụ cho giáo viên, nhà ăn, nhà ở bán trú, công trình nhà vệ sinh, nước sạch, trang thiết bị dạy học... đã được quan tâm đầu tư. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu phòng học cục bộ như tại khu vực có mật độ dân cư cao, các vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Trong đó, cấp mầm non thiếu 28.000 phòng học, tiểu học thiếu khoảng 7.500 phòng và vùng khó học sinh vẫn đi học nhờ, học mượn ở khoảng 6.500 phòng. Về đội ngũ nhà giáo, tính đến cuối năm học 2024 - 2025, toàn ngành có gần 1,28 triệu nhà giáo, tăng gần 22.000 người so với năm ngoái, tuy nhiên con số này vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Bộ GD&ĐT đã phối hợp Bộ Nội vụ đề xuất bổ sung 10.304 chỉ tiêu nhằm khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, nhất là ở vùng khó khăn. Bộ GD&ĐT vừa có hướng dẫn thực hiện dạy học 2 buổi/ngày đối với các cấp học. Tuy nhiên, ở nơi có điều kiện, được đầu tư mạnh về cơ sở vật chất như Hà Nội, đến thời điểm này cũng chưa thể triển khai 100% trường THCS - THPT dạy học 2 buổi/ngày. Bà Tô Thị Hải Yến, Hiệu trưởng Trường THCS Giảng Võ (Hà Nội), chia sẻ, năm ngoái, trường tổ chức cho lớp 6 học 2 buổi/ngày, lớp 7-9 học 1 buổi. Năm nay, nhà trường có 2626 học sinh và triển khai thêm được khối lớp 7. “Khi dạy học 2 buổi/ngày, thầy cô giáo sẽ vất vả hơn nhưng phụ huynh sẽ không phải đội nắng mưa đến trường đón con giữa trưa, học sinh có thêm 1 buổi để rèn các kỹ năng sống khác”, bà Yến nói. TS Lê Xuân Trung, Hiệu trưởng Trường THPT Lê Lợi (Hà Nội) cho rằng, năm học tới, học sinh các cấp trên toàn quốc được miễn học phí; học sinh tiểu học ở Hà Nội được miễn và hỗ trợ tiền ăn trưa cùng với mức lương nhà giáo được quan tâm xếp hạng cao nhất theo Luật Nhà giáo là tin vui, động lực đối với thầy trò. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức đặt ra đối với các nhà trường mà đầu tiên phải kể đến là thiếu cơ sở vật chất. Bộ GD&ĐT đã có hướng dẫn dạy học 2 buổi/ngày nhưng thực tế, trừ bậc tiểu học có đủ cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu thì THCS - THPT nhiều nơi vẫn thiếu phòng học, phòng chức năng. Ông Trung đánh giá chủ trương dạy học 2 buổi/ngày là đúng vì ngoài trang bị kiến thức, học sinh có thời gian để học các kỹ năng khác, rèn luyện văn nghệ, thể thao ngay trong trường học sẽ an toàn, thuận lợi hơn. “Một thách thức khác đến từ đội ngũ nhà giáo mà vấn đề nằm ở chỗ trình độ đội ngũ nhà giáo không đồng đều”, TS Trung nhận định. Thầy cô không ngừng tự học, các nhà trường, Sở GD&ĐT cũng đã tập huấn, bồi dưỡng nhằm đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018, tuy nhiên ở nơi này nơi khác chất lượng đội ngũ nhà giáo chưa đồng đều. Bên cạnh cơ sở vật chất, sự nỗ lực, tâm huyết và tinh thần quyết tâm tự đổi mới mình, nâng cao trình độ để thực hiện chương trình mới là khâu then chốt và khó khăn nhất. Đa số nhà giáo chủ động học hỏi để đáp ứng, nhưng cũng có không ít người có sức ì, đi sau, không theo kịp, không đáp ứng trong khi việc học hiện nay đã có nhiều thay đổi, học sinh lên mạng tự học. KHÔNG ĐỂ LỚP HỌC QUÁ TẢI Bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Trị, chia sẻ, trước đây địa phương có 396 trường học các cấp, sau sáp nhập, số lượng trường học tăng lên đáng kể với 938 trường. Quy mô trường học lớn, học sinh đông hơn, Sở cũng được giao thêm nhiều chức năng, nhiệm vụ mới. Hiện nay, ngành đang rà soát các điều kiện để chuẩn bị cho năm học mới, trong đó đội ngũ nhà giáo năm nay có thể đáp ứng, thậm chí bậc THPT còn thừa ở một số môn nhưng năm học tới dự kiến sẽ thiếu do số lượng học sinh đến tuổi đi học tăng lên. Ngành sẽ có kế hoạch để tuyển dụng giáo viên, còn thực tế dạy học ở các trường nơi nào thiếu ít sẽ triển khai ký hợp đồng. Việc vận hành chính quyền hai cấp, một số lượng học sinh dịch chuyển, chuyển trường theo bố mẹ chuyển công tác cũng đã được tính toán, sắp xếp chỗ học nhưng không bị vượt trội quá về sĩ số học sinh/lớp. Bà Hương thừa nhận, địa phương gặp khó khăn khi bậc THCS - THPT một số nơi vẫn thiếu phòng học nên không thể cùng lúc, đồng loạt dạy học 2 buổi/ngày, thay vào đó khuyến khích nơi nào đủ điều kiện triển khai một cách từ từ. Việc này cần có thời gian đầu tư, chuẩn bị điều kiện, không thể triển khai ngay được. GIAO HIỆU TRƯỞNG QUYỀN TUYỂN GIÁO VIÊN TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD&ĐT), cho rằng, trước năm học mới, Bộ GD&ĐT cần rà soát đồng bộ chương trình, sách giáo khoa, trong đó có việc điều chỉnh chương trình hợp lý sau khi sắp xếp lại các địa phương. Cần đồng bộ chương trình sách giáo khoa giữa các cấp học, trong đó đánh giá lại sau 5 năm triển khai chương trình mới với hiệu quả, tác động ra sao, việc dạy học tích hợp ở THCS, phân tổ hợp ở bậc THPT có còn tồn tại khó khăn, thách thức cho học sinh, nhà trường. Bộ GD&ĐT cần có giải pháp để bồi dưỡng, đào tạo, đào tạo lại nhằm có đội ngũ đồng đều giữa các địa phương, trường học, cấp học. “Ngoài ra, cần tăng tính tự chủ cho các nhà trường, trong đó có việc giao cho hiệu trưởng quyền tuyển dụng giáo viên theo nhu cầu thực tế. Người tuyển dụng chịu trách nhiệm giải trình, chất lượng dạy học sẽ phải tuyển người giỏi, người được việc như ở các doanh nghiệp”, ông Vinh nói. HÀ LINH Năm học 2025-2026, dù được đầu tư và kỳ vọng lớn, nhiều trường vẫn chưa thể triển khai dạy học 2 buổi/ngày do thiếu phòng học, còn chất lượng đội ngũ giáo viên chưa đồng đều giữa các vùng miền. Trong bối cảnh thay đổi về quản lý hành chính và nhu cầu dịch chuyển dân cư, ngành giáo dục cần sự chuẩn bị đồng bộ, linh hoạt và thực chất hơn để đảm bảo chất lượng dạy học. Cô Nguyễn Thị Ngân Bình, Hiệu trưởng Trường tiểu học Kim Giang (Hà Nội) chào đón học sinh lớp 1 năm học 2025-2026 Đón học sinh dịch chuyển theo cha mẹ “Bộ GD&ĐT cũng cần cải tiến mạnh về thi cử, chuẩn hóa đề thi, tăng cường đánh giá năng lực học sinh, kiểm soát chặt chẽ điểm học bạ, tránh sự chênh lệch lớn giữa điểm học và thi cử”. TS HOÀNG NGỌC VINH - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp Bộ GD&ĐT CHUYỆN HÔM NAY Hai chủ trương lớn trong năm học này là tổ chức dạy học 2 buổi/ngày và giao quyền tuyển dụng giáo viên về cho các Sở GD&ĐT. Đây là những bước đi mang tính đổi mới, nhưng cũng đặt ra nhiều câu hỏi về tính khả thi, công bằng và năng lực quản trị địa phương. Dạy học 2 buổi/ngày là định hướng đúng để học sinh có thêm thời gian củng cố kiến thức và phát triển năng lực toàn diện, tránh sa vào “lò luyện” học thêm. Tuy nhiên, thực tế đang cho thấy nhiều khó khăn: Thiếu giáo viên, thiếu phòng học, thiếu kinh phí. Sĩ số lớp vẫn đông, nhiều trường phải “chạy ca” để đủ chỗ. Hạ tầng chưa được nâng cấp, giáo viên thiếu cả về số lượng lẫn chất lượng, nếu vẫn bắt triển khai 2 buổi/ngày dễ dẫn đến hình thức, không hiệu quả. Đây không chỉ là kéo dài thời gian học mà là một cuộc “cách mạng học đường” cần sự chuẩn bị đồng bộ về chương trình, nhân lực và điều kiện học tập. Nếu không có nguồn lực đủ, sự chênh lệch giữa các địa phương sẽ càng lớn, tạo vòng luẩn quẩn: Nơi điều kiện tốt thì tiến bộ, nơi khó khăn tụt lại phía sau. Việc giao quyền tuyển dụng giáo viên về cho các Sở GD&ĐT được kỳ vọng giúp địa phương chủ động hơn, linh hoạt hơn trong tuyển dụng, đặc biệt trong bối cảnh thiếu giáo viên ở nhiều môn học. Nhưng quyền càng lớn thì trách nhiệm càng cao. Nỗi lo tiêu cực, “chạy suất” lại hiện hữu nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ. Thiếu quy chuẩn thống nhất cũng sẽ làm chất lượng giáo viên không đồng đều, gây khó khăn trong luân chuyển, thuyên chuyển. Cả hai chính sách đều thể hiện tinh thần đổi mới, hướng tới nâng cao chất lượng dạy – học và phát huy vai trò địa phương. Tuy nhiên, cải cách cần lộ trình thận trọng, đi cùng nguồn lực và cơ chế giám sát hiệu quả. Không thể áp dụng mệnh lệnh hành chính, không thể dạy 2 buổi/ngày khi trường thiếu lớp, thiếu thầy. Không thể giao quyền tuyển dụng nếu không có chuẩn mực minh bạch. Năm học mới là dịp để ngành giáo dục tự nhìn lại, đặt viên gạch đầu tiên cho nền giáo dục hiện đại, nhân văn. Nhưng có một trăn trở lớn: Vì sao ngành giáo dục vẫn loay hoay với chuyện sĩ số lớp, thiếu giáo viên hay dạy 2 buổi/ngày, trong khi điều quan trọng nhất – triết lý giáo dục – lại bị bỏ quên? Mục tiêu giáo dục không chỉ là thi cử, đạt chuẩn mà là khai phóng con người, đánh thức tư duy độc lập, năng lực phản biện, nhân cách tự chủ. Giáo dục là gieo hạt giống cho xã hội văn minh, đất nước tự cường. Giáo dục không chỉ là trồng cây mà là trồng người – sự nghiệp vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại. Nhà giáo dục Paulo Freire từng nói: “Giáo dục không thay đổi thế giới. Giáo dục làm thay đổi con người. Và con người sẽ thay đổi thế giới”. Phát biểu ấy mang đậm triết lý và nhân văn, thể hiện tư tưởng giáo dục khai phóng, thức tỉnh – không nhồi nhét, mà đánh thức tư duy, để con người làm chủ bản thân, thay đổi thực tại. Đó là thách thức, nhưng cũng là điều mà giáo dục cần hướng đến, nếu không muốn tụt lại phía sau. N.T Thách thức TIẾP THEO TRANG 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==