Trước hết, chúng ta đã rút ngắn được thời gian gần 20 năm để lựa chọn, tìm kiếm địa điểm đầu tư dự án nhà máy điện hạt nhân ở xã Vĩnh Hải và xã Phước Dinh (tỉnh Ninh Thuận). Tuy nhiên, theo ông Tấn, khi quay trở lại đòi hỏi một khối lượng công việc rất lớn để có thể bắt tay vào xây dựng. Riêng với việc phê duyệt địa điểm, chủ đầu tư dự án sẽ phải khảo sát đo đạc bổ sung một số thông số liên quan địa điểm, cập nhật, hoàn thiện lại hồ sơ đánh giá địa điểm, báo cáo khả thi để trình Thủ tướng. “Việc sẵn sàng hạ tầng pháp lý và nguồn lực tiến hành thẩm định sẽ ảnh hưởng đáng kể đến tiến độ của quá trình này. Các đơn vị cần căn cứ vào nhiệm vụ của mình để vạch ra những công việc cụ thể, có lộ trình triển khai rõ để chuẩn bị chu đáo nhất”, ông Tấn cho hay. Cũng theo ông Tấn, việc cần làm trước mắt là khẩn trương sửa đổi Luật Năng lượng Nguyên tử, tạo hành lang pháp lý cho dự án điện hạt nhân. Trong giai đoạn trước, do chồng chéo, và vướng mắc trong các quy định đã gây những lo ngại đối với đối tác Nga, Nhật Bản, đặc biệt trong việc áp dụng các tiêu chuẩn của Việt Nam và nước ngoài đối với các loại công nghệ khác nhau. Hiện Chính phủ đã chỉ đạo phải trình Luật Năng lượng Nguyên tử (sửa đổi) trong kỳ họp sắp tới trong năm 2025 để giải quyết bất cập này; song để có dự thảo luật chất lượng, và có hướng dẫn rõ trong một thời gian ngắn, là áp lực không nhỏ đòi hỏi nỗ lực rất lớn của các cơ quan chức năng. Một chuyên gia Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cho rằng, kinh nghiệm một số nước cho thấy, việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân cần phải được chuẩn bị kỹ lưỡng, đánh giá đầy đủ, toàn diện và có lộ trình rõ ràng là rất quan trọng. Theo vị này, hiện Trung Quốc là quốc gia làm dự án điện hạt nhân nhanh nhất và tốt nhất trên thế giới, nhưng cũng mất hơn 5 năm. Còn Nga là nước xuất khẩu các lò hạt nhân sang các nước nhiều nhất, nhưng thời gian xây dựng cũng không thể quá nhanh, vì luôn phải đảm bảo quy định và chất lượng công trình. Chẳng hạn, dự án điện hạt nhân tại Belarus do Nga thực hiện, thời gian xây dựng cũng cần 6-7 năm; hay dự án tại Bangladesh bắt đầu khởi công xây dựng cuối năm 2017, và dự kiến năm 2025 sẽ nối lưới điện (khoảng 7 năm). Còn tại Mỹ, thời gian kéo dài cả chục năm, với một số nước đội vốn như Pháp, Phần Lan thời gian còn hơn 15 năm. “Với những nước nhập khẩu công nghệ và nhất là dự án điện hạt nhân đầu tiên như nước ta, đây là áp lực lớn. Bởi chỉ riêng khâu chuẩn bị đã tốn nhiều thời gian. Muốn xây dựng nhà máy điện hạt nhân phải có giấy phép xây dựng nhưng để ra được giấy phép này trước đó phải có thiết kế kỹ thuật, đánh giá an toàn do cơ quan pháp quy hạt nhân quốc tế thẩm định, phê duyệt. Chỉ riêng thời gian này đã mất khoảng 2-3 năm”, vị này nói, đồng thời cho rằng Việt Nam cần nhanh chóng chuẩn bị đội ngũ pháp quy hạt nhân chất lượng, có phương án thẩm định kịp thời đúng quy định báo cáo phân tích an toàn và hồ sơ phê duyệt địa điểm dự án điện hạt nhân Ninh Thuận… DƯƠNG HƯNG 15 n Thứ Ba n Ngày 21/1/2025 THỜI SỰ Trao đổi với PV Tiền Phong, PGS.TS Vương Hữu Tấn - nguyên Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân, Bộ Khoa học Công nghệ cho rằng, trong giai đoạn hiện nay việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân của Việt Nam sẽ có nhiều thuận lợi. Theo các chuyên gia, kinh nghiệm mức vốn đầu tư trong nước của điện hạt nhân với công nghệ thế hệ III và III+ từ nhiều quốc gia cho thấy, ở Mỹ, châu Âu là khoảng 6 triệu USD/MW, ở Trung Quốc, Ấn Độ là 2,7 triệu USD và ở Nga, Hàn Quốc khoảng 3-3,5 triệu USD. Theo Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vào năm 2015, trung bình suất đầu tư danh nghĩa cho điện hạt nhân loại lò AES2006/V491 (Nga) cho Ninh Thuận 1 và AP 1000 Westinghouse (Mỹ) cho Ninh Thuận 2 là 5,06 triệu USD/MW. Đến nay tổng mức đầu tư cho nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận sẽ phụ thuộc nhiều yếu tố như quy mô công suất, yêu cầu công nghệ và đòi hỏi về các yếu tố an toàn. Nếu Việt Nam vẫn chọn quy mô công suất 2x1.000 MW cho dự án điện hạt nhân đầu tiên, tổng mức đầu tư cho dự án ước khoảng 9,6 tỷ USD, do đó đòi hỏi cơ chế huy động nguồn lực rất lớn, đa dạng. Ngoài ra, sau mấy năm thua lỗ, cần có “cơ chế đặc thù” để Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) – chủ đầu tư dự án có thể huy động tài chính. Mô hình dự án điện hạt nhân (Ảnh minh họa) Năm 2024, Chính phủ khởi động lại nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. TS Nguyễn Đăng Toản, Trưởng khoa Năng lượng mới, Trường ĐH Điện lực cho hay, nhà trường bắt đầu rà soát, cập nhật lại chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu nhân lực. Đồng thời, nhà trường vẫn duy trì hoạt động hợp tác đào tạo với trường ĐH của Nhật Bản như cử giảng viên, sinh viên đi trao đổi. Năm học 2025 - 2026, Trường ĐH Điện lực dự kiến tuyển sinh trở lại 50 - 100 chỉ tiêu ngành Điện hạt nhân. Theo báo cáo của Tổ chức Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA) và một số tập đoàn, cơ quan trong lĩnh vực điện hạt nhân, nếu Việt Nam dự kiến có 2 tổ máy công suất 2x1000 MW, cần 600 - 1.200 người có trình độ trung cấp, ĐH thuộc các chuyên ngành khác nhau. Chúng ta cần từ 5-10 năm để đào tạo. Ngoài ra, còn rất nhiều người liên quan đến lĩnh vực chuyên sâu của ngành an toàn hạt nhân như: kiểm soát an toàn bức xạ, quản lí dự án và lãnh đạo nhà máy, vận hành, điều hành các lò bảo trì, hỗ trợ các dịch vụ khác. Như vậy, hai dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận khi triển khai, nhu cầu cần khoảng 2.400 người. Ngoài ra, còn các nguồn nhân lực hỗ trợ khác, ví dụ như cần có chuyên gia liên quan đến các chuyên ngành về luật và các chuyên gia nghiên cứu phát triển, chuyên gia phục vụ công tác nghiên cứu quản lí... Số lượng nhân lực này chưa tính đến nhân lực phục vụ công tác quản lí nhà nước tại các viện nghiên cứu, đội ngũ giảng viên trong cơ sở giáo dục, nếu tính bình quân 12 nhân lực trong ngành điện hạt nhân cần 1 nghiên cứu viên và 20 sinh viên cần 1 giảng viên, nhu cầu nhân lực cho nhóm này thêm khoảng 250 người. CHUẨN BỊ Trao đổi với phóng viên, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết, các trường đào tạo đầy đủ các ngành, nhưng cần đào tạo chuyên sâu, nâng cao ở nước ngoài, cũng như đào tạo thích ứng với công nghệ cụ thể. Nhu cầu nhân lực phải do Bộ Công Thương xác định. Bộ GD&ĐT đang trình Chính phủ phê duyệt Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025-2035 và định hướng tới năm 2045. Theo Vụ giáo dục ĐH, ngành công nghệ cao nào cũng cần nền chung. Do đó, Đề án tập trung tăng nhanh quy mô đào tạo trình độ cao khối ngành STEM (Khoa học, kĩ thuật, công nghệ và Toán), nhất là các ngành khoa học cơ bản. Khi ngành công nghệ cao cần nhân lực, chỉ đào tạo chuyên sâu thêm 6 tháng đến 1 năm. “Bộ không tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao một ngành công nghệ nào cụ thể nhưng khi cần, nhân lực chỉ cần đào tạo bổ sung là đáp ứng nhu cầu”, PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH, Bộ GD&ĐT nói. NGHIÊM HUÊ Việc chuẩn bị kỹ càng nguồn lực, hệ thống hạ tầng, pháp lý quyết định sự thành công dự án điện hạt nhân ẢNH: AFP học và công nghệ (KH&CN) về điện hạt nhân của Việt Nam đang thiếu cả về số lượng và chất lượng, nhất là các nhà khoa học, kỹ thuật đầu ngành. Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, để phục vụ cho chương trình điện hạt nhân và dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, nguồn nhân lực kể cả trong ngắn và dài hạn là vô cùng cần thiết kể cả nhân lực làm công tác nghiên cứu phát triển năng lượng hạt nhân cho đến nguồn nhân lực kỹ thuật để vận hành các dự án điện hạt nhân. “Trước đây, mới tính đến 1-2 nhà máy chúng ta đã cần vài ngàn kỹ sư và cán bộ kỹ thuật, nếu phát triển nhiều nhà máy hơn (kể cả cho nhu cầu xuất khẩu nhân lực sang các nước trong khu vực) thì vấn đề chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao, nguồn nhân lực kỹ thuật là vô cùng quan trọng”, ông Diên cho hay. Ông Diên cũng yêu cầu phải khẩn trương dự kiến được nhu cầu, quy mô lĩnh vực chuyên môn cần đào tạo và việc này phải xong trong quý I/2025. Cùng đó, cần phải đánh giá khả năng thực hiện việc đào tạo nguồn nhân lực cho phát triển điện hạt nhân và hệ sinh thái năng lượng hạt nhân tại Việt Nam của các cơ sở nghiên cứu, đào tạo ở trong và ngoài ngành Công Thương. Đồng thời, đề nghị các cơ sở này cần đăng ký với Cơ quan có thẩm quyền để được giao chỉ tiêu đào tạo phát triển nguồn nhân lực thông qua các cơ sở đào tạo nghiên cứu của mình và phải làm xong trong quý II/2025. PHẠM TUYÊN Việc xây dựng nhà máy có nhiều thuận lợi
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==