THIẾU NHÂN LỰC Trước khi triển khai Đề án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận (2010), Theo khảo sát của Bộ GD&ĐT, năm 2008 cả nước có 505 cán bộ khoa học và công nghệ hạt nhân, làm chủ yếu trong 10 cơ quan như: Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (Bộ KH&CN), ĐH Bách khoa Hà Nội, Trường ĐH Đà Lạt, Trường ĐH Điện lực, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội và TPHCM)... Trong số 505 cán bộ này, chỉ có 62 tiến sĩ, độ tuổi trung bình là 50. Trong số 12 GS, PGS ngành này, có tới 4 người tuổi 60 - 62, số còn lại cũng ở độ tuổi 50-55. Và 5 trường ĐH đào tạo về điện hạt nhân, hiện, chỉ có 3 PGS. TS, 9 tiến sĩ, 21 thạc sĩ, 15 kĩ sư, cử nhân. Như vậy đội ngũ cán bộ này tính đến thời điểm hiện tại đã nghỉ hưu hoặc sắp đến tuổi nghỉ hưu. Năm 2010, Việt Nam triển khai Đề án 1558 của Chính phủ về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, với tổng kinh phí dự kiến 3.000 tỷ đồng. Việt Nam đã gửi cán bộ đi đào tạo và thực hiện đúng theo Đề án do Bộ GD&ĐT chủ trì. Theo thông tin thống kê, đến năm 2017 (trước khi dừng thực hiện chủ trương đầu tư Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận theo Nghị quyết số 31/2016/NQ-QH của Quốc hội), Bộ GD&ĐT đã cử tổng cộng 429 sinh viên đi học các chuyên ngành liên quan đến điện hạt nhân tại các trường ĐH của Liên bang Nga, trong đó có 80 sinh viên là người Ninh Thuận; EVN đã cử tổng cộng 31 sinh viên đi học các chuyên ngành liên quan đến điện hạt nhân, cử đi đào tạo lớp cán bộ khung gồm 24 kĩ sư tại Nhật Bản, đã làm việc với ROSATOM (Tập đoàn Năng lượng hạt nhân của Liên bang Nga) để xây dựng kế hoạch đào tạo chi tiết cho Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Nhưng sau khoảng thời gian rất nhiều năm mới khởi động lại, nên Việt Nam phải có một chương trình tổng thể hơn, không phải chỉ tập trung vào 2 nhà máy này, mà còn thực hiện chương trình phát triển điện hạt nhân với nhiều nhà máy hơn. Nguồn nhân lực phải chia làm 3 nhóm: Nhóm phụ trách liên quan đến quản lí nhà nước; nhóm liên quan nghiên cứu khoa học; nhóm liên quan đến vận hành trực tiếp nhà máy. Việt Nam cũng cần tính đến nguồn từ các chuyên gia, kể cả trong nước, nước ngoài, để không chỉ phục vụ nhà máy điện hạt nhân mà còn phục vụ cho các dự án năng lượng tái tạo. ĐÁNH THỨC NGÀNH ĐÀO TẠO ĐANG “NGỦ” PGS.TS Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc ĐH Bách khoa Hà Nội cho biết, ĐH đang đào tạo ngành kĩ thuật hạt nhân để phục vụ y học. Đến thời điểm hiện tại, ĐH Bách khoa Hà Nội chưa nhận được đề nghị/đề xuất về đào tạo nhân lực cho nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Ông Điền phân tích, nhân lực phục vụ nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là một hệ sinh thái gồm nhiều ngành từ kĩ thuật cơ khí, vận hành lò, hạt nhân. Trong đó, đội ngũ kĩ sư vận hành lò nhiều hơn đội ngũ kĩ sư chuyên về hạt nhân. Ông Điền chia sẻ, năm 2010, Chính phủ đã có đề án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. ĐH Bách khoa Hà Nội được chọn là một trong 6 cơ sở đào tạo nhân lực phục vụ dự án này. Dự án dừng, các hoạt động đào tạo điện hạt nhân cũng dừng, chỉ ngành kĩ thuật hạt nhân vẫn tuyển sinh, đào tạo hằng năm 60 chỉ tiêu để phục vụ hạt nhân trong y học. Tuy nhiên, để vận hành nhà máy điện hạt nhân cần rất nhiều ngành liên quan như vật liệu, kĩ thuật cơ khí… Các ngành này vẫn đang đào tạo để phục vụ các ngành công nghiệp của đất nước. Theo ông Điền, hiện cả nước chỉ có 2 cơ sở giáo dục ĐH có lò phản ứng hạt nhân thí nghiệm là ĐH Bách khoa Hà Nội và Trường ĐH Đà Lạt. Nhưng công nghệ đã cũ, không còn phù hợp với yêu cầu của công nghệ mới. Trường ĐH Điện lực cũng là một trong số những trường ĐH được giao đào tạo nhân lực phục vụ đề án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận năm 2010. Phòng thí nghiệm vật lí hạt nhân của trường có 75 nguồn phóng xạ. 9 năm qua, phòng thí nghiệm này đóng kín vì dừng tuyển sinh điện hạt nhân khi Chính phủ thôi dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. 14 nThứ Ba n Ngày 21/1/2025 THỜI SỰ Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận tái khởi động lại, đồng nghĩa với việc các trường đại học (ĐH) chính thức “đánh thức” nhiệm vụ đào tạo nhân lực phục vụ dự án đã để “ngủ” một thời gian. Sinh viên Trường Điện – Điện tử, ĐH Bách khoa Hà Nội Sẵn sàng đáp ứng nhu cầu ĐÀO TẠO NHÂN LỰC ĐIỆN HẠT NHÂN: Hai dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận khi triển khai, nhu cầu cần khoảng 2.400 người. Ngoài ra, còn các nguồn nhân lực hỗ trợ khác, ví dụ như cần có chuyên gia liên quan đến các chuyên ngành về luật và các chuyên gia nghiên cứu phát triển, chuyên gia phục vụ công tác nghiên cứu quản lí... Ngày 18/8/2010, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1558/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử (NLNT) đến năm 2020” (Đề án 1558) dự kiến đến năm 2020 nhân lực phục vụ nhà máy điện hạt nhân gồm: sẽ đào tạo được 2.400 kỹ sư các chuyên ngành điện hạt nhân, 350 thạc sĩ và tiến sĩ các chuyên ngành điện hạt nhân; trong đó 200 kỹ sư, 150 thạc sĩ và tiến sĩ được đào tạo tại nước ngoài. Nhân lực phục vụ nghiên cứu, ứng dụng và bảo đảm an toàn an ninh năng lượng nguyên tử sẽ đào tạo được 650 kỹ sư, 250 thạc sĩ. Nhân lực phục vụ đào tạo, giảng dạy: đào tạo mới 100 thạc sĩ và tiến sĩ làm công tác giảng dạy trong các cơ sở đào tạo. Theo báo cáo của EVN, hiện chưa có tài liệu rà soát, thống kê cụ thể về tình hình thực tế hiện nay đối với số nhân lực đã được đào tạo về điện hạt nhân song nhìn chung chỉ một số ít trong số nhân lực nêu trên hiện đang làm việc tại EVN, còn phần đông làm việc ở nước ngoài hoặc chuyển sang các ngành, nghề khác. Theo thông lệ quốc tế, một nhà máy điện hạt nhân cỡ 1 GW điện cần nguồn nhân lực cho 3 bộ phận: Nhân lực vận hành, cơ bản cần 600 - 650 nhân lực; nhân lực bảo hành, bảo trì; nhân lực phục vụ. Như vậy, một nhà máy điện hạt nhân về cơ bản sẽ cần khoảng từ 700 - 750 nhân lực, nếu có một tổ máy. Nếu số lượng tổ máy tăng lên mức từ 2 - 3, sẽ cần khoảng 600 - 1.000 nhân lực. Số nhân lực được chia ở các bộ phận khác nhau, bao gồm bộ phận an toàn, pháp chế, vận hành. Theo khuyến cáo của Tổ chức năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), Tập đoàn Điện lực Pháp (EDF), Tập đoàn ATOMSTROYEXPORT của Liên bang Nga và một số cơ quan về điện hạt nhân khác, yêu cầu về thời gian đào tạo cũng như kinh nghiệm thực tiễn của một số vị trí quan trọng trong nhà máy điện hạt nhân có thể phải từ 5-10 năm. Các chuyên ngành cần đào tạo cho chương trình điện hạt nhân theo kinh nghiệm của một số trường đại học tại các nước có ngành KH&CN hạt nhân phát triển gồm: Điện hạt nhân; An toàn bức xạ; Kỹ thuật hạt nhân; Vật lý hạt nhân; Quy hoạch; Cơ khí; Điện; Môi trường; Luật; Kinh tế; và Xây dựng và một số ngành khác. P.T Hàng loạt chuyên ngành cần nhân lực Tại hội nghị về phát triển nguồn nhân lực phục vụ chương trình điện hạt nhân do Bộ Công Thương tổ chức đầu tháng 1 vừa qua, ông Lý Quốc Hùng - Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ cho biết, hiện nguồn nhân lực khoa Quý II/2025 cần có chỉ tiêu cụ thể Ông Lý Quốc Hùng – Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Công Thương) báo cáo về nhu cầu đào tạo nhân lực cho điện hạt nhân ở Việt Nam ẢNH: NGUYỄN BẰNG
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==