Chuã nhêåt 27/7/2025 12 Nhòn ra thïë giúái Öng Shinichi Kobayashi co á nhûnä g ky á ûcá àepå nhû mú trïn àaoã Naoshima, mötå trong gênì 3.000 honâ àaoã nùmç raiã racá trïn biïní nöiå àõa Seto cuaã Nhêtå Banã . “Chuná g töi thûúnâ g ài àaoâ ngao. Vaoâ muaâ he,â töi danâ h ca ã ngayâ àï í ài búi, bùtæ vo ã so â vaâ ca,á tùmæ nùnæ g”, ngûúiâ àanâ öng 75 tuöií , thõ trûúnã g cuaã honâ àaoã tû â nùm 2018, chia se.ã Quï hûúng cuaã öng Kobayashi àaä rúi vaoâ têmì ngùmæ cuaã khacá h du lõch nhú â sûcá manå h cuaã nghï å thuêtå hiïnå àaiå . Kï í tû â khi ra mùtæ Benesse Art Site Naoshima nùm 1989 (dûå aná nghï å thuêtå do ty ã phu á Soichiro Fukutake khúiã àönå g) hún 500.000 du khacá h àïnë Naoshima hùnç g nùm. Taiå núi nayâ , nhûnä g lanâ g chaiâ , caná h àönì g luaá va â bú â biïní gö ì ghï ì àa ä trú ã thanâ h böië canã h cho nhûnä g tacá phêmí nghïå thuêtå sùpæ àùtå àêyì mï hoùcå va â nhûnä g baoã tanâ g àêyì tham vonå g. Vaoâ nùm 2010, Lïî höiå nghï å thuêtå àûúng àaiå Setouchi Triennale àûúcå tö í chûcá lênì àêuì tiïn. Àêy laâ mötå trong nhûnä g sûå kiïnå nghï å thuêtå quöcë tï ë hanâ g àêuì Nhêtå Banã (thu hutá khoanã g mötå triïuå du khacá h àïnë khu vûcå nayâ ). Setouchi Triennale nùm nay bùtæ àêuì vaoâ ngayâ 18/4 va â se ä keoá daiâ àïnë ngayâ 9/11. Bönë mûúi nùm trûúcá , ñt ai coá thïí hònh dung àûúcå honâ àaoã laiå co á thï í lötå xacá nhû vêyå . Naoshima tûnâ g la â mötå trung têm luyïnå àönì g vaoâ àêuì thï ë ky ã 20, nhûng àïnë nhûnä g nùm 1980, núi àêy àa ä bõ ö nhiïmî nùnå g nï.ì Dên sö ë giamã sutá àaná g kï í khi lúpá tre ã rúiâ ài àï í tòm kiïmë cú höiå ú ã cacá thanâ h phö ë lúná hún. Cha cuaã öng Fukutake, öng trumâ xuêtë banã Tetsuhiko Fukutake, cunâ g vúiá öng Chikatsugu Miyake, thõ trûúnã g Naoshima thúiâ bêyë giú,â khao khatá höiì sinh khu vûcå nayâ bùnç g cacá h thanâ h lêpå mötå khu cùmæ traiå danâ h cho treã em. Öng Tetsuhiko qua àúiâ trûúcá khi dû å aná hoanâ thanâ h va â con trai öng tiïpë nöië bùnç g cacá h mua laiå mötå vunâ g àêtë rönå g lúná ú ã phña Nam honâ àaoã . Kï ë hoacå h múiá cuaã öng Fukutake nhùmç caiã taoå khu vûcå la â xêy dûnå g nhûnä g baoã tanâ g hêpë dênî trïn bïn canå h ven biïní thanh bònh. Àïí hiïnå thûcå hoaá têmì nhòn cuaã mònh, öng àaä múiâ Tadao Ando, kiïnë trucá sû nöií tiïnë g vúiá cacá toaâ nha â hoaâ húpå vúiá möi trûúnâ g xung quanh. “Töi rêtë ngacå nhiïn trûúcá y á tûúnã g nayâ va â nghô rùnç g no á kho á thûcå hiïnå . Thêtå bêtë tiïnå ! Ai ma â lùnå löiå àïnë àêy àûúcå chû?á ”, öng Ando chia seã trong mötå cuöcå phonã g vênë nùm 2018, khi öng va â öng Fukutake thaoã luênå vï ì dû å aná . “Y Á àõnh cuaã töi la â xêy dûnå g mötå thiïn àûúnâ g trïn Traiá àêtë - thiïn àûúnâ g àêuì tiïn àan xen nghïå thuêtå , thiïn nhiïn vaâ cönå g àönì g àõa phûúng”, öng Fukutake giaiã thñch. Nùm 1989, öng Ando thiïtë kï ë Traiå Quöcë tï ë Naoshima, dûå aná ban àêuì cuaã öng Tetsuhiko. Nùm 1992, Baoã tanâ g Benesse House ra àúiâ , mötå khacá h sanå kiïm baoã tanâ g nghï å thuêtå àûúng àaiå , núi trûng bayâ cacá tacá phêmí cuaã nhûnä g tïn tuöií lúná nhû Bruce Nauman, Frank Stella vaâ Hiroshi Sugimoto. Honâ àaoã àa ä àûúcå cöng nhênå la â baoã tanâ g ngoaiâ trúiâ nöií tiïnë g toanâ cêuì vaâ mötå trung têm nghïå thuêtå àûúng àaiå quöcë tï ë vaoâ nùm 1994, khi bûcá tûúnå g “Bñ ngö” cuaã hoaå sô Yayoi Kusama àûúcå bö í sung vaoâ bö å sûu têpå tacá phêmí nghï å thuêtå cöng cönå g ngayâ canâ g phong phuá cuaã honâ àaoã . Tacá phêmí nayâ kï í tû â ào á àa ä trú ã thanâ h biïuí tûúnå g cuaã Naoshima. “Mucå tiïu ban àêuì khöng phaiã la â quanã g ba á du lõch, maâ la â àï í höiì sinh khu vûcå thöng qua nghïå thuêtå va â giupá ngûúiâ dên àõa phûúng camã thêyë tû å haoâ vï ì quï hûúng cuaã ho”å , öng Hideaki, con trai cuaã öng Fukutake, hiïnå àang àiïuì hanâ h Quy ä Fukutake, cho biïtë . Nhûng dûå aná khöng chó xoay quanh cacá cöng trònh múiá . Kï í tû â nùm 1998, “dunâ g nhûnä g gò hiïnå co á àï í kiïnë taoå nhûnä g gò se ä co”á àa ä trú ã thanâ h nguyïn tùcæ , dênî àïnë viïcå nhiïuì cöng trònh boã hoang trïn àaoã Naoshima vaâ ca ã cacá àaoã lên cênå àûúcå taiá sinh thanâ h nghï å thuêtå . Trong söë ào á co á hai dû å aná cuaã nghï å sô Shinro Otake: Haisha, mötå phonâ g khamá rùng cuä àûúcå caiã taoå bùnç g nghï å thuêtå cùtæ daná , vêtå liïuå taiá chï ë vaâ mötå banã sao khöní g lö ì cuaã Tûúnå g Nûä thênì Tû å do va â Naoshima, mötå nha â tùmæ cöng cönå g vúiá mö hònh chuá voi kñch thûúcá thêtå àang saiã bûúcá giûaä cacá khu vûcå tùmæ . Mötå sö ë ngûúiâ dên àõa phûúng ban àêuì to ã ra hoaiâ nghi vïì nhûnä g tacá phêmí nghï å thuêtå nhû vêyå . “Töi tûnâ g khöng tin rùnç g chuná g töi coá thï í thu hutá àûúcå moiå ngûúiâ nhú â mötå dû å aná nhû vêyå . Tuy nhiïn, giúâ àêy chuná g töi coá rêtë nhiïuì du khacá h àïnë thùm nhúâ nghï å thuêtå ”, Tûâng àöëi mùåt vúái ö nhiïîm vaâ suy giaãm dên söë, Naoshima giúâ trúã thaânh vuâng àêët nghïå thuêåt àûúng àaåi söi àöång nhêët Nhêåt Baãn – vúái caác taác phêím sùæp àùåt giuáp thöíi höìn vaâo caãnh quan hoân àaão. Tûnâ g bõ ö nhiïmî va â bo ã hoang, Naoshima hiïnå tranâ ngêpå cacá tacá phêmí nghï å thuêtå àöcå àaoá [ HOAI VY ] (theo bbc.com, ngayâ 30/06/2025) Hoân àaoã “lötå xacá ” nhúâ nghïå thuêtå BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Tênì g ba cuaã mötå trung têm cönå g àönì g ú ã quênå Dongdaemun, phña Àöng Seoul, laâ núi truá êní matá me ã trong muaâ he.â Bïn trong, khöng gian tranâ ngêpå nhûnä g hoatå àönå g yïn tônh: tiïnë g bñp nhoã nhe å tû â troâ chúi àiïnå tû,ã tiïnë g tro â chuyïnå khe kheä tû â khu vûcå nêuë nûúná g, tiïnë g lêtå trang sacá h. Ba â Eom Mi-hui, 53 tuöií , sû ã dunå g bönì ngêm chên hönì g ngoaiå vúiá ve ã mùtå manä nguyïnå . “Camã giacá thêtå tuyïtå . Töi camã thêyë khöng àûúcå khoeã , nïn töi nghô bönì ngêm chên nayâ co á tacá dunå g”, ba â Eom noiá . Sau ào,á ba â chuyïní sang ghï ë massage. Àõa àiïmí nayâ la â mötå trong nhûnä g “cûaã hanâ g tiïnå lúiå cho têm trñ” cuaã Seoul, núi nhûnä g cû dên cö àún coá thï í thû gianä , thûúnã g thûcá bûaä ùn àún gianã , xem phim hoùcå àún gianã la â danâ h thúiâ gian bïn nhau. Hoå khöng cênì phaiã noiá chuyïnå . Taiå núi nayâ , cacá chuyïn gia tû vênë luön sùné sanâ g lùnæ g nghe nhûnä g ngûúiâ co á nhu cêuì tòm kiïmë sû å hö î trú å chuyïn sêu hún. Chi nhaná h Dongdaemun laâ mötå trong bönë àõa àiïmí thñ àiïmí àûúcå mú ã tû â thaná g Ba. Seoul coá gênì 10 triïuå ngûúiâ , cacá cùn hö å mötå ngûúiâ àa ä tùng votå tû â 16% lïn gênì 40% töní g sö ë cùn hö å chó trong hún hai thêpå ky.ã Mötå cuöcå khaoã satá cuaã Viïnå Seoul nùm 2022 cho thêyë 62% ngûúiâ dên sönë g mötå mònh àaä traiã qua camã giacá cö àún, trong khi ûúcá tñnh cuaã thanâ h phö ë cho thêyë 130.000 ngûúiâ tre ã tuöií àang camã thêyë bõ xa ä höiå cö lêpå . Trïn toanâ quöcë , hún 3.600 ca “tûã vong cö àún” - nhûnä g ngûúiâ qua àúiâ mötå mònh vaâ khöng àûúcå phatá hiïnå trong thúiâ gian daiâ - àa ä àûúcå ghi nhênå vaoâ nùm 2023. Cuöië nùm ngoaiá , Thõ trûúnã g Oh Se-hoon àaä khúiã àönå g “Seoul khöng cö àún”, mötå chûúng trònh keoá daiâ 5 nùm vúiá khoanã àêuì tû 451,3 tyã Won (8,5 nghòn tyã VND) nhùmç giaiã quyïtë vênë àï ì nayâ . Öng tuyïn böë rùnç g “mûcá àö å hanå h phucá thêpë , ty ã lï å tû å tû ã cao va â trêmì camã àïuì liïn quan àïnë sû å cö àún”. Ba â Eom, ngûúiâ sönë g mötå mònh vaâ àang àöië mùtå vúiá mötå sö ë vênë àï ì sûcá khoeã têm ly,á àa ä biïtë àïnë trung têm nayâ thöng qua mötå banã tin cuaã quênå . “Khi töi khöng coá núi naoâ àï í ài, ngay caã viïcå xo ã giayâ cunä g kho á khùn. Nhûng vúiá mötå núi nhû thïë nayâ , töi camã thêyë mònh coá thï í ra ngoaiâ dï î danâ g hún”, baâ noiá . Cûaã hanâ g tiïnå lúiå la â nhûnä g àõa àiïmí quen thuöcå trong khu phö,ë núi moiå ngûúiâ thûúnâ g ghe á qua mua àöì ùn nheå hoùcå àö ì uönë g möiî ngayâ . Viïcå àùtå tïn cacá trung têm laâ “cûaã hanâ g tiïnå lúiå ” nhùmç ne á traná h àõnh kiïnë , àönì g thúiâ khai thacá mötå netá vùn hoaá àùcå trûng cuaã Hanâ Quöcë . “Cacá chñnh sacá h vï ì sû å cö àún maâ chuná g töi tûnâ g apá dunå g trong àêtë nûúcá la â danâ h cho nhûnä g ngûúiâ àang trong giai àoanå khunã g hoanã g. Nhûng chuná g töi nhênå ra rùnç g chuná g töi cênì phaiã nhùmæ vaoâ chñnh sûå cö àún - tûcá tranå g thaiá camã xucá tönì taiå trûúcá ca ã sû å cö lêpå va â rutá lui”, baâ Kim Se-heon tûâ bö å phênå chönë g cö àún múiá cuaã Seoul cho biïtë . Bïn canå h cacá cûaã hanâ g tiïnå lúiå , thanâ h phö ë àa ä triïní khai mötå sö ë chûúng trònh khacá , bao gömì àûúnâ g dêy noná g hö î trú å ngûúiâ cö àún 24/7 vaoâ thaná g Tû. Àïnë àêuì thaná g Bayã , dõch vuå nayâ àa ä nhênå àûúcå hún 10.000 cuöcå goiå . Gênì 6.000 ngûúiâ goiå àïnë vò ho å camã thêyë cö àún va â muönë tro â chuyïnå , trong àoá 63% la â ngûúiâ trung niïn, 31% laâ thanh niïn vaâ chó 5% laâ ngûúiâ cao tuöií . Öng Lee Won-tae, 51 tuöií , cho biïtë trung têm àaä trú ã thanâ h mötå phênì trong ngayâ cuaã öng. Múiá chuyïní àïnë khu vûcå nayâ va â vênî àang xêy dûnå g cacá möië quan hï,å öng àïnë àêy hêuì nhû möiî ngayâ sau khi ài bö.å “Töi chûa coá nhiïuì banå thên. Töi ài böå nhiïuì , nhûng khi ài qua á xa, töi seä thêyë húi mïtå . Töi àïnë àêy, nghó ngúi mötå chutá , röiì laiå tiïpë tucå ài”, öng noiá . Giönë g nhû baâ Eom, öng khöng tòm kiïmë sû å giao lûu quaá àa.â “Chó cênì àûúcå nghó ngúi úã mötå núi nhû thï ë nayâ la â töi thêyë thoaiã maiá hún röiì ”, öng noiá . Anh Yoo Dong-heon, nhên viïn xaä höiå quanã ly á trung têm Dongdaemun vaâ nha â tû vênë cho khacá h thùm, cho biïtë nhu cêuì vûútå xa mong àúiå cuaã anh khi lûúnå g ngûúiâ àïnë tùng àïuì àùnå hanâ g Seoul múã “cûãa haâng tiïån lúåi cho têm trñ” [ HA  MY ] (theo koreaherald.com, ngayâ 16/07/2025) Trong böië canã h Hanâ Quöcë phaiã vêtå lönå vúiá “vênë nanå ” cö àún, thuã àö Seoul àaä khúiã àönå g chûúng trònh àêyì tham vonå g àï í giupá àú ä nhûnä g ngûúiâ dên sönë g mötå mònh. Ú Ã Seoul, sûå tiïpë xucá giûaä ngûúiâ vúiá ngûúiâ dûúnâ g nhû ngayâ canâ g bõ chia cùtæ Nha â tùmæ Naoshima sau khi àûúcå tu sûaã àa ä trú ã thanâ h mötå àiïmí àïnë nöií tiïnë g
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==