BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Chuã nhêåt 20/7/2025 Vùn hoáa - Vùn nghïå 10 Ào á la â cuönë sacá h Àùnå g Thuyâ Trêm va â Cuönë nhêtå ky á thû á ba (sau àêy viïtë tùtæ la â Cuönë nhêtå ky á thû á ba) do chñnh em gaiá liïtå sô, ba â Àùnå g Kim Trêm biïn soanå , àûúcå NXB Phuå Nû ä xuêtë banã va â phatá hanâ h vaoâ quy á 2 nùm 2025. Sau gênì 20 nùm kïí tû â khi nhûnä g donâ g nhêtå ky á chiïnë trûúnâ g cuaã nû ä bacá sô - liïtå sô Àùnå g Thuyâ Trêm lênì àêuì àïnë vúiá banå àocå , ngonå lûaã tû â cuönë sö í nho ã nùm naoâ vênî chûa hïì tùtæ . Cuönë nhêtå ky á thûá ba ra mùtæ , nhû mötå khucá ngên daiâ cho cêu chuyïnå conâ dú ã dang. TÒNH YÏU ÀÊUÌ ÀÚI DÊNÎ ÀÏNË QUYÏTË ÀÕNH “ÀI B” Mötå phênì gêy nhiïuì chu á y á trong Cuönë nhêtå ky á thû á ba (NXB Phuå Nû)ä laâ nhûnä g àoanå viïtë riïng tû vïì möië tònh cuaã bacá sô Àùnå g Thuyâ Trêm vúiá anh M, con trai cuaã nha â thú Khûúng Hûuä Dunå g. Du â khöng thanâ h, tònh yïu êyë laiå la â mötå phênì khöng thïí thiïuë trong quyïtë àõnh xöng pha vaoâ Nam chiïnë àêuë cuaã Àùnå g Thuyâ Trêm. “Chiïnë àêuë trong lûaã àanå cunä g la â mötå khuyïtë àiïmí û? Em khöng súå kho á súå khö.í Ú Ã ào á em se ä lúná lïn thanâ h mötå ngûúiâ con thûcå sû å cuaã nhên dên, àêtë nûúcá . Ú Ã ào á em se ä tòm thêyë anh, ngûúiâ em yïu bùnç g têtë ca ã traiá tim mònh”, chõ viïtë . Cuöcå àuöií bùtæ tònh yïu khöng thanâ h, búiã ngay tûâ àêuì , khi quyïtë àõnh “dênë thên vaoâ lûaã àanå ” ngûúiâ thûúng cuaã “chõ Thuyâ ”, danh xûng maâ ba â Àùnå g Kim Trêm luön dunâ g àï í goiå chõ cuaã mònh, àa ä quyïtë àõnh “chonå ly á trñ thay vò nghe con tim”. Sau nayâ , nha â thú Khûúng Hûuä Dunå g viïtë hö å tiïnë g lonâ g cuaã con trai nhû sau: “Anh trúã vï ì trong kia/ Em úã laiå / Ta cö ë quïn nhau ài/ laâ hún/ Khöng phaiã laâ anh muönë thï/ë Nhûnä g ngûúiâ ài chiïnë àêuë / Khöng muönë nùnå g thïm khêuí suná g/ Mötå möië tònh quaá xa/ Va â nhêtë la/â Nöiî ên hênå qua á nhiïuì / Bùtæ mötå ngûúiâ yïu/ phaiã àúiå ”… Möië tònh àepå nhûng àau àúná vò dúã dang êyë khiïnë nhiïuì banå àocå bayâ to ã mong muönë mötå thúiâ àiïmí naoâ ào á noá se ä àûúcå chuyïní thanâ h phim hoùcå “tiïuí thuyïtë hoaá ”. Nha â vùn Thaoã Trang nhênå xetá : “Cuönë sacá h cung cêpë nhûnä g tû liïuå tuyïtå vúiâ vï ì cuöcå sönë g tiïuí tû sanã cuaã mötå bö å phênå “ngûúiâ Ha â Nöiå ” khi trûúcá . No á giauâ chêtë àiïnå anã h, búiã vò banã thên cuöcå àúiâ êyë , vúiá möië tònh êyë , àa ä rêtë nhiïuì sùcæ thaiá ”. Tiïnë sô vùn hocå Ha â Thanh Vên goiå Cuönë nhêtå ky á thû á ba la â “tiïnë g vonå g nhiïuì thúiâ àaiå ”. Theo chõ, nïuë hai cuönë nhêtå ky á trûúcá khùcæ hoaå chên dung mötå con ngûúiâ , thò ú ã cuönë sacá h nayâ , ta thêyë ca ã boná g daná g cuaã mötå thï ë hï,å mötå thúiâ àoanå lõch sûã àûúcå taiá hiïnå bùnç g lúiâ kïí cuaã ngûúiâ trong cuöcå , khöng qua lùng kñnh hanâ lêm. “Ú Ã Viïtå Nam, donâ g vùn hocå höiì cö,ë höiì ky,á chûa àûúcå àaná h gia á àuná g mûcá . Nhûng thïë giúiá àa ä cöng nhênå àêy la â mötå hònh thûcá ghi chepá quy á gia,á búiã no á phanã aná h lõch sûã tû â nhiïuì gocá àö.å Nû ä nha â vùn Svetlana ngûúiâ Belarus tûnâ g àoatå Nobel cunä g chó nhúâ ghi laiå lõch sûã qua lúiâ kï í cuaã nhûnä g ca á nhên,” TS Vên chia se.ã VÛÚTÅ KHOIà BIÏN GIÚIÁ Nùm 2005, hai cuönë nhêtå ky á cuaã Àùnå g Thuyâ Trêm àûúcå trao traã cho gia àònh chõ, sau 35 nùm êní tñch trïn àêtë My.ä Cuöcå trú ã vï ì ky â la å va â camã àönå g êyë mú ã ra mötå lanâ soná g yïu mïnë , àönì g camã chûa tûnâ g co á vúiá hònh tûúnå g nû ä bacá sô tre ã tuöií , àa ä àï í laiå nhûnä g trang viïtë lay àönå g lonâ g ngûúiâ trûúcá khi hy sinh úã tuöií 27 taiå chiïnë trûúnâ g Quanã g Ngaiä . Hún nûaã triïuå banã sacá h àûúcå phatá hanâ h, banã dõch ra 23 ngön ngû,ä va â quan tronå g hún, chõ àaä trú ã thanâ h biïuí tûúnå g cho mötå thï ë hï å “co á tuöií 20 thanâ h soná g nûúcá / giû ä yïn bú â maiä maiä nghòn nùm”. Tûúnã g nhû cêu chuyïnå àa ä tronå venå . Nhûng Cuönë nhêtå ky á thû á ba, do em gaiá Àùnå g Thuyâ Trêm, baâ Àùnå g Kim Trêm, biïn soanå va â cöng bö ë trong nùm 2025, cho thêyë vênî conâ rêtë nhiïuì manã h ghepá àï í ngûúiâ ú ã thï ë hï å sau hònh dung vïì “nhûnä g nùm thaná g êyë , ho å àa ä sönë g nhû thï”ë . Àêy laâ nhûnä g trang viïtë àûúcå bacá sô Àùnå g Thuyâ Trêm gûiã laiå cho me,å tû â nhûnä g nùm cuöië àaiå hocå cho àïnë thúiâ khùcæ chõ chuêní bõ “ài B”, vaoâ miïnì Nam chiïnë àêuë . Khöng conâ la â tiïnë g noiá cuaã mötå nû ä bacá sô giûaä rûnâ g Tra â Bönì g bom àanå , cuönë sacá h phucå dûnå g chên dung mötå cö gaiá göcë Huï ë – Quanã g Nam nhûng lúná lïn ú ã Ha â Nöiå , hocå trûúnâ g Lam Sún (Thanh Hoaá ), röiì vaoâ Àaiå hocå Y Ha â Nöiå vúiá thanâ h tñch hocå têpå xuêtë sùcæ , gionå g hatá hay, tñnh tònh hiïnì dõu, nuå cûúiâ toaã saná g, mötå cö gaiá co á têm hönì mú mönå g, sêu sùcæ , va â cunä g àêyì day dûtá vï ì tònh yïu, ly á tûúnã g, tracá h nhiïmå vúiá àêtë nûúcá , vúiá chñnh mònh. “Chõ hiïnì thucå va â àamã àang, quaná xuyïnë moiå viïcå trong gia àònh. Chõ laiå hocå gioiã , hatá hay, luön laâ hatå nhên cuaã cacá phong traoâ thanh niïn… Gûúng mùtå chõ tronâ saná g nhû trùng rùmç , nûúcá da trùnæ g mõn, mùtæ ûútá ma â àen. Àùcå biïtå la â nu å cûúiâ cuaã chõ: Bao hamâ ca ã netá hiïnì thucå , ca ã niïmì àam mï cuöcå sönë g, ca ã nöiî chên tònh àem niïmì ïm dõu àïnë cho moiå ngûúiâ ”, em gaiá Àùnå g Hiïnì Trêm höiì tûúnã g. Cunä g nhû hai cuönë nhêtå ky á àêuì , Cuönë nhêtå ky á thû á ba co á sûcá lan toaã vûútå ra ngoaiâ biïn giúiá . Theo baâ Àùnå g Kim Trêm, sau khi cuönë àêuì tiïn àûúcå xuêtë banã , co á hún 100 hocå gia,ã tiïnë sô va â giaoá sû My ä àa ä tòm àïnë gia àònh àïí tòm hiïuí vï ì bacá sô Àùnå g Thuyâ Trêm. “Hoå rêtë ngacå nhiïn khi biïtë mötå cö gaiá ú ã àêtë nûúcá bõ mö taã la â ngheoâ àoiá , lacå hêuå , laiå biïtë nghe nhacå giao hûúnã g, biïtë thûúnã g thûcá tiïuí thuyïtë phûúng Têy, biïtë ngöiì mú mönå g nhòn ra höì Têy. Hoaá ra, àêtë nûúcá nayâ khöng chó coá chiïnë tranh. Chõ Thuyâ khöng chó àïí laiå di sanã tinh thênì , ma â conâ giupá thay àöií caiá nhòn cuaã thïë giúiá vï ì con ngûúiâ Viïtå Nam trong chiïnë tranh”, baâ noiá . Cuönë sacá h kïtë laiå bùnç g hanâ h trònh kyâ la å cuaã hai cuönë nhêtå ky á àêuì tiïn trûúcá khi trú ã vï ì Viïtå Nam, qua tay cûuå binh My ä Frederic Whitehurst, ngûúiâ àa ä àocå , va â quyïtë àõnh khöng àötë nhûnä g trang viïtë êyë vaoâ phutá chotá . Cêu chuyïnå gùpå laiå “ngûúiâ phña bïn kia” êyë àa ä àûúcå kï í laiå nhiïuì lênì , nhûng lênì nayâ , qua höiì ûcá cuaã chñnh gia àònh vaâ nhûnä g bûcá thû riïng, no á thïm phênì camã àönå g. Àùnå g Thuyâ Trêm vaâ cuönë nhêtå ky á thû á ba la â lúiâ chaoâ sau cuöië , cunä g co á thï í laâ lúiâ bùtæ àêuì múiá cho mötå cacá h nhòn lõch sû ã nhên banã hún, thöng qua camã xucá , thöng qua lûaå chonå sönë g va â yïu cuaã mötå con ngûúiâ cu å thï.í Noiá vï ì cuönë sacá h, ba â Khucá Thõ Hoa Phûúnå g, Giamá àöcë NXB Phu å Nû ä nhênå àõnh: “Àêy laâ cuönë sacá h ma â khi àocå no,á chuná g ta nhúá vï ì mötå CON NGÛÚI , nhû rêtë nhiïuì ngûúiâ Viïtå Nam khacá , àa ä hy sinh vò Töí quöcë , vò hoaâ bònh, vúiá tronå venå ly á tûúnã g va â tònh yïu cuaã tuöií thanh xuên bêtë diïtå ”. n Àùnå g Thuyâ Trêm - Kyá ûcá chûa tûnâ g khepá laiå Cuönë nhêtå ky á thû á ba cuaã liïtå sô Àùnå g Thuyâ Trêm Sau gênì 20 nùm, cêu chuyïnå vï ì liïtå sô Àùnå g Thuyâ Trêm chûa tûnâ g thöi löi cuönë àöcå gia ã nhiïuì lûaá tuöií NXB Phu å nû ä Viïtå Nam vûaâ tö í chûcá buöií giao lûu, giúiá thiïuå mötå cuönë sacá h àùcå biïtå vúiá tïn goiå “Ky á ûcá chûa tûnâ g khepá laiå ”. Àêy laâ dõp àï í àöcå gia ã nhòn laiå tronå venå cêu chuyïnå àùcå biïtå cuaã mötå con ngûúiâ – chiïnë sô bònh dõ trong chiïnë tranh, giupá ngûúiâ àocå biïtë thïm vï ì chên dung liïtå sô – bacá sô Àùnå g Thuyâ Trêm vúiá tuöií tre,ã tri thûcá va â vùn hoaá cuaã mötå ngûúiâ con gaiá Ha â Nöiå tinh khöi va â tranâ àêyì ly á tûúnã g; Àùnå g Thuyâ Trêm trong vonâ g tay thûúng yïu cuaã gia àònh va â be â banå , trûúcá khi xung phong vaoâ chiïnë trûúnâ g. [ HAÅNH ÀÖÎ ] Mêyë ngayâ qua, biïtë bao donâ g tû å sû,å nhûnä g baiâ viïtë chêtë chûaá nöiî àau àúná , tiïcë thûúng ngûúiâ nghï å sô cuaã Ha â Nöiå phö.ë Mêyë nùm trûúcá chia tay nhacå sô Phu á Quang, thaná g 12/2021. Töi àa ä viïtë , rùnç g chuná g ta khöng conâ , hoùcå conâ qua á ñt nhûnä g nghï å sô haoâ hoa, taiâ hoa, lanä g manå , lanä g àanä g ma â traiá tim tênå hiïnë vö àiïuì kiïnå cho nhûnä g ve ã àepå thaná h khiïtë , mong manh, mú höì nhêtë núi trênì gian nayâ . Chuná g ta àang àïí tang cho qua á nhiïuì nhûnä g thû á àepå àe ä àa ä àö í vú,ä mêtë matá . Qua á nhiïuì ! Vúiá Cûúng, cunä g vêyå . Tinh thênì vùn nghïå nhû cuaã con ngûúiâ êyë nay hêuì nhû àa ä khöng conâ nûaä . Kiïu ngaoå va â gênì guiä , khùcæ ky ã va â hönì nhiïn, hïtë mònh vò banå be â vùn nghï å vúiá mötå tinh thênì nghiïm khùcæ àaná g sú.å Mötå hiïpå sô cuaã nghïå thuêtå , suötë àúiâ phunå g sû å tinh thênì àöcå lêpå va â àöcå àaoá cuaã saná g taoå . Nghï å thuêtå cuaã Lï Thiïtë Cûúng mang àêmå dêuë ênë cuaã sû å töië gianã . La â ky ä thuêtå taoå hònh, laâ tû tûúnã g, thi phapá nghï å thuêtå , nhû anh tûnâ g böcå bacå h “töië gianã la â thiïnì , la â yïn tônh, laâ vö ngön kiïmå hònh, kiïmå mauâ , kiïmå netá , la â noiá bùnç g im lùnå g,..”. Töië gianã , nhûng vênî laiå àêyì , rêtë àêyì . Búiã töi nhênå ra phênì khöng gian rönå g lúná ma â nghï å sô àï í laiå / nhûúnâ g laiå cho ngûúiâ thûúnã g ngoanå , àa ä àûúcå tû å möiî ngûúiâ lêpë àêyì bùnç g camã xucá , bùnç g liïn tûúnã g, bùnç g cacá h bayâ biïnå phênì ca á nhên cuaã mònh vaoâ àêyë . Töië gianã co á ve ã nhû la â khöng hûúná g túiá sû å tuyïtå àöië ? Nhû nhênå xetá cuaã Nguyïnî Huy Thiïpå “Lï Thiïtë Cûúng àaä xuêtë sùcæ ú ã chö î luön biïtë cacá h dûnâ g laiå àuná g lucá cho nhûnä g bûcá tranh cuaã anh”. Vêyå thò töië gianã cuaã Cûúng coá tuyïtå àöië khöng? Theo lyá thuyïtë , thò khöng coá nghï å thuêtå (àatå àïnë ) tuyïtå àöië , ma â chó co á nghï å thuêtå vûún túiá caiá tuyïtå àöië . Con ngûúiâ cunä g vêyå . Àêyì khuyïtë thiïuë , bêpë bïnh va â vö thûúnâ g. Nhûng töi nhênå ra rùnç g Lï Thiïtë Cûúng àaä vûútå qua caiá barie rêtë huyïnî hoùcå nayâ , búiã anh vï ì sêu thùmè àa ä chamå túiá thû á nghï å thuêtå töië gianã tuyïtå àöië . Búiã anh hùnè àa ä thuöcå nùmç lonâ g àiïuì ma â bêcå thêyì triïtë hocå hiïnå sinh Albert Camus muönë amá chó, rùnç g “Khöng coá àñch thûcå nghï å thuêtå nïuë khöng coá hoaiâ vonå g vï ì caiá tuyïtå àöië ”. “Töië gianã la â töi, töi laâ töië gianã . Töië gianã la â caá tñnh cötë tû ã cuaã töi, laâ ADN, la â vên tay...”. Noiá nhû hoaå sô, vêyå thò ào á la â sû å tuyïtå àöië /duy nhêtë röiì conâ gò? Thûcå sû å se ä rêtë kho,á thêmå chñ khöng ài àïnë àêu nïuë chó sa vaoâ luênå thuyïtë . Búiã cuöcå sönë g thò luön tönì taiå trong sûå tûúng àöië , biïnë àönå g va â bêtë toanâ . Ngay cuöcå sönë g cuaã chñnh con ngûúiâ luön khatá - khao - sönë g Lï Thiïtë Cûúng cunä g khöng ngoaiå lï,å cunä g khöng vûútå qua àûúcå sû å vö thûúnâ g. Sinh thúiâ anh cunä g luön yïu quy,á trên tronå g àúiâ sönë g xung quanh vúiá moiå bêtë toanâ , khöng hoanâ haoã cuaã no.á Vêyå thò caiá tuyïtå àöië muönë noiá ú ã àêy, la â gò? La â chó co á mötå /duy nhêtë Lï Thiïtë Cûúng. Vaâ chuná g ta àa ä àï í tuötå mêtë anh röiì ! TRÑ QUÊN Töië gianã cuöië tuênì Chuyïnå [Tiïpë theo trang 1] “Trong vùn hocå , khöng phaiã ai cunä g àï í laiå àûúcå mötå cuönë nhêtå ky.á Canâ g hiïmë ngûúiâ àï í laiå àïnë ba cuönë . Va â canâ g hiïmë hún khi nhûnä g trang viïtë êyë vênî co á sûcá sönë g sau hanâ g chucå nùm, nhû thï í ngûúiâ viïtë vênî àang tiïpë tucå tro â chuyïnå vúiá hêuå thï ë ”. TS HA  THANH VÊN
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==