4 n Thứ Sáu n Ngày 11/7/2025 Phát biểu khai mạc tọa đàm, nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập báo Tiền Phong nhìn nhận, quá trình đô thị hóa là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm các dòng sông, khiến cho các dòng sông tại Thủ đô suy thoái trầm trọng. 30 năm trước, đi qua dòng sông Tô Lịch người dân Thủ đô vẫn gặp những người câu cá, có thể mua những mớ rau muống xanh tốt được trồng tại đây... Nhưng đến nay, những cảnh ấy không còn, sông Tô Lịch, sông Sét, sông Lừ, sông Kim Ngưu suy thoái, bốc mùi, không chỉ ảnh hưởng đến cảnh quan, mà còn liên quan đến vấn đề sức khỏe. Tổng Biên tập báo Tiền Phong mong muốn thông qua tọa đàm, các chuyên gia, lãnh đạo sở, ngành địa phương cùng mổ xẻ khó khăn, hiến kế, đưa ra các giải pháp cải tạo tốt nhất các dòng sông, để biến những dòng sông trở lại hình ảnh “lãng mạn và yêu thương”. NƯỚC THẢI SINH HOẠT 9 TRIỆU M3/NGÀY, XỬ LÝ KHOẢNG 17% Tại tọa đàm, ông Nguyễn Hồng Hiếu - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên nước nêu thực trạng, Việt Nam hiện có khoảng 3.450 con sông, phân bố trên ba lưu vực sông lớn và các khu vực sông ven biển. Dưới áp lực của quá trình phát triển kinh tế - xã hội, nhiều dòng sông ở nước ta đang bị ô nhiễm ở các mức độ khác nhau, đặc biệt là tại khu vực trung và hạ lưu - nơi có mật độ dân cư đông và nhiều hoạt động sản xuất, đô thị. Theo ông Hiếu, nguyên nhân ô nhiễm trước hết do tình trạng trên xuất phát từ tình trạng xử lý nước thải sinh hoạt đô thị hiện nay. Dẫn số liệu thống kê, ông Hiếu cho biết, hiện lượng nước thải sinh hoạt sơ bộ lên tới hơn 9 triệu m3/ ngày. Trong khi đó, hệ thống xử lý nước thải đô thị hiện có khoảng 80 trạm, với tổng công suất thiết kế chỉ khoảng 1,5 triệu m3/ngày. Thực tế mới xử lý được khoảng 17% lượng nước thải. “Tiếp đó là tình trạng nước thải từ các khu công nghiệp, làng nghề. Hiện có gần 300 khu công nghiệp trên toàn quốc, trong đó, khoảng hơn 270 khu đang được đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung. Phần còn lại, chủ yếu là các cơ sở sản xuất nhỏ vẫn xử lý nước thải phân tán tại chỗ, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm cao”, ông Hiếu nói. Ngoài ra, việc sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, thức ăn chăn nuôi… diễn ra thiếu kiểm soát, dẫn đến tồn dư hóa chất chảy ra môi trường nước. Ý thức của con người chưa cao khi đổ chất thải rắn bừa bãi trên hệ thống kênh, sông, ao, hồ làm gia tăng ô nhiễm nghiêm trọng. Hoạt động khai thác cát, sỏi quá mức và các hoạt động khác nên nhiều dòng sông hiện bị suy giảm nghiêm trọng về lưu lượng nước, dẫn đến việc dòng chảy bị gián đoạn hoặc không còn. Khi mùa khô kéo dài, lượng mưa giảm hoặc mưa lớn gây ngập úng kéo dài cũng làm cho mức độ ô nhiễm tích tụ và gia tăng… Ông Lê Hùng Thắng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Ninh Bình cho biết, Ninh Bình là vùng hạ lưu, các dòng sông chảy qua địa phương đều đang bị ô nhiễm, đặc biệt là dòng sông Nhuệ. Cụ thể, chỉ số COD, BOD (chỉ số xử lý nước thải) đều vượt ngưỡng cho phép, nhất là vào mùa khô hạn. Điều này trực tiếp ảnh hưởng tới nguồn nước mặt sinh hoạt và hệ sinh thái trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Vì là tỉnh cuối nguồn nên Ninh Bình thụ động hoàn toàn trong kiểm soát nguồn thải. Trong khi đó, việc xử lý nước thải cần lượng đầu tư rất lớn nên khó xử lý căn cơ. Ông Trần Đăng Anh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hưng Yên thông tin: Các nguồn nước thải ra tại Hưng Yên hiện nay có đến 65% chưa được xử lý. Trong các kế hoạch phát triển, tỉnh luôn quan tâm đến vấn đề môi trường trong đó có xử lý các nguồn nước thải, nhưng do nguồn kinh phí lớn, cần đầu tư bài bản nên tỷ lệ nước thải chưa qua xử lý đổ ra sông vẫn lớn; tỷ lệ nước thải đã qua xử lý chưa đạt được như mong muốn. TẠO DÒNG CHẢY, “HỒI SINH DÒNG SÔNG CHẾT” Theo chuyên gia Nguyễn Trường Duy - Hội đập lớn và phát triển nguồn nước Việt Nam: Các dòng sông đã “kêu cứu” cách đây 20 năm, nhiều kiến nghị, đã thực hiện một số giải pháp nhưng lại chưa đem lại hiệu quả như mong muốn. Ông Duy đề xuất các giải pháp quan trọng, gồm giải pháp công trình và giải pháp phi công trình. Trong đó, với các giải pháp về công trình, phương án tạm thời sử dụng trạm bơm điện đã đem lại những hiệu quả tức thì, tuy nhiên nếu dùng lâu dài rất tốn kém và không đạt hiệu quả tổng thể. “Mực nước các sông hiện nay đều hạ thấp, chỉ có giải pháp là tôn đáy sông, tạo các đập dâng mới có thể đảm bảo mực nước, giúp khai thác các dòng sông theo hướng đa mục tiêu, đa ngành, ít ảnh hưởng đến môi trường xung quanh”, vị chuyên gia nêu ý kiến. Bàn về giải pháp phi công trình, chuyên gia đề nghị cần làm triệt để việc nước thải phải được xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi đưa ra môi trường. Cùng với đó, các địa phương cần tập trung nguồn lực, vật lực để xử lý nước thải, nhất là tại các làng nghề, khu công nghiệp. “Chúng ta cũng cần chỉnh trang khu vực hai bên bờ sông từ đó nâng cao ý thức người dân. Đồng thời mở cửa cho xã hội hóa, cho phép các doanh nghiệp tư nhân vào đấu thầu tự quản lý, nâng cao hiệu quả sử dụng bờ sông”, chuyên gia Nguyễn Trường Duy nói. Góp ý về cải tạo các dòng sông tại Hà Nội, ông Nguyễn Đình Hoa, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hà Nội cho biết, một nguyên nhân quan trọng dẫn đến các dòng sông bị ô nhiễm là do không còn dòng chảy. Theo ông Hoa, hiện mực nước của hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình thấp hơn so với trước đây, có thời điểm thấp hơn mặt nước trước đây và thiết kế đê tối đa 14m nên ảnh hưởng lớn đến hệ thống thủy lợi. Có những công trình xây dựng từ thời Pháp, có công trình xây những năm 60-70, thiết kế mực nước so với hiện nay chênh 2-4m. Vì vậy nay phải đầu tư máy bơm thì mới có thể bơm lên được. Đây là nguyên nhân chính gây ra nước sông nội đô bị thấp hơn, không bơm vào thì không có nước chảy trong nội đô. Cũng theo ông Nguyễn Đình Hoa, thời gian qua TP Hà Nội đặc biệt quan tâm vấn đề cải tạo làm sống lại những dòng sông, trước hết là sông trong nội đô. Cụ thể, Hà Nội đã tập trung đầu tư vào các công trình thủy lợi, củng cố các trạm bơm và trạm xử lý nước thải. Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hà Nội đã khảo sát và thường xuyên giao các công ty công trình thủy lợi rà soát nâng cấp hệ thống thủy lợi, liên quan đến rất nhiều dòng sông nội đô. “Nguyên tắc sông muốn sạch phải có nước sạch, tắc ở đâu phải khơi thông ở đó. Đó là nguyên tắc cải tạo các dòng sông”, ông Hoa khẳng định. BIẾN SÔNG TÔ LỊCH THÀNH KHÔNG GIAN VĂN HÓA DU LỊCH Riêng đối với việc cải tạo dòng sông Tô Lịch đang được dư luận đặc biệt quan tâm, ông Lê Đình Du, Trưởng phòng Quản lý hạ tầng cấp thoát nước, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, thành phố đang thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để hồi sinh sông Tô Lịch, trong đó có giải pháp trước mắt và giải pháp lâu dài. Trước mắt, thành phố đang triển khai các dự án nạo vét lòng sông, thu gom toàn bộ các nguồn xả, cửa xả nước thải ra sông Tô Lịch, sau đó đưa về xử lý tại Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá. Các dự án thu gom và cải tạo lòng sông Tô Lịch, thành phố yêu cầu chậm nhất đến 30/8/2025 phải hoàn thành. Về giải pháp lâu dài, thành phố đang triển khai dự án cải tạo, chỉnh trang hạ tầng hai bên sông Tô Lịch. Mục đích tạo cảnh quan nhằm phát huy giá trị lịch sử, cảnh quan, tạo được không gian văn hóa hướng tới phát triển du lịch. Thành phố mong muốn biến hai bên bờ sông thành điểm văn hóa, điểm đến cho người dân Thủ đô và khách du lịch. “Để thực hiện được việc này, thành phố đang giao cho Sở Xây dựng tổ chức lấy ý kiến cộng đồng và tổ chức các cuộc hội thảo để có thêm các tham vấn hữu ích từ các tổ chức xã hội”, ông Du chia sẻ. TRẦN HOÀNG - NGUYỄN HOÀI Ngày 10/7, báo Tiền Phong phối hợp với Văn phòng UBND TP Hà Nội tổ chức tọa đàm “Giải pháp hồi sinh những dòng sông chết”. Để các dòng sông trở lại "lãng mạn và yêu thương" Chuyên gia Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, cho biết, mỗi dòng sông phải có các giải pháp xử lý ô nhiễmkhác nhau, không thể có giải pháp chung được. Muốn có giải pháp riêng phải có dữ liệu số, quan trắc riêng biệt. Do đó, cơ quan chức năng cần đầu tư hệ thống kiểm soát nguồn thải bằng các cảm biến quan trắc đến từng giây. Dùng bao nhiêu, thải bao nhiêu, kết quả phát trực tiếp để đơn vị quản lý biết ngay và có thể điều tiết nhanh. THỜI SỰ Quang cảnh tọa đàm Cơ quan chức năng nạo vét sông Tô Lịch Ông Nguyễn Hồng Hiếu - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên nước
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==