8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Hai n Ngày 7/7/2025 ĐOÀN THUYỀN VẬN TẢI ĐẶC BIỆT Đã từng nghe chuyện tỉnh Quảng Bình thời kháng chiến chống Mỹ có thành lập một “đoàn tàu không số” cho riêng địa phương này, tôi đem thắc mắc đó hỏi người dân Cảnh Dương. Ông Nguyễn Văn Biểu quả quyết: “Đúng là như vậy. Tuy nó không chính thức mang tên là Đoàn tàu không số nhưng hình thức tổ chức và hoạt động cũng gần như thế. Đây là đoàn tàu vận tải đặc biệt mang ký hiệu VT5 và chỉ tham gia chở một chuyến hàng duy nhất vào chi viện cho chiến trường Trị Thiên. Chiến công này đã được ghi vào cuốn Lịch sử Đảng bộ Quảng Bình, giai đoạn 1954-1975. Nhiều bà con Cảnh Dương trong đó có tôi đã tham gia chuyến đi lịch sử này”. Ba ngày Tết Mậu Thân 1968 vừa mới đi qua, cả làng Cảnh Dương bỗng nhận được một thông tin rất quan trọng. Ông Nguyễn Kỉnh, Tỉnh đội phó Tỉnh đội Quảng Bình về tận vùng biển này truyền đạt chỉ thị cấp trên chuẩn bị cho chuyến vận tải vũ khí vào Trị Thiên. Sau khi xem xét kỹ, 71 người dân Cảnh Dương được lựa chọn, trong đó có 20 đảng viên. Tỉnh đội Quảng Bình cử ông Đậu Thanh Long, Tham mưu trưởng Tiểu đoàn 45 làm đoàn trưởng. Biên chế đơn vị trên 12 thuyền, mỗi thuyền là một tiểu đội gồm 6 người, ba thuyền là một trung đội. Toàn đoàn là một đại đội. Trẻ nhất đoàn là Nguyễn Văn Biểu khi ấy mới 16 tuổi, già nhất là ông Nguyễn Đái đã 70 tuổi. Ông Phạm Ngọc Hướng (65 tuổi), một thành viên của đoàn ngày ấy kể với chúng tôi: “Tôi đã có lệnh nhập ngũ, nhưng vẫn xung phong đi chuyến này dù biết rằng vô cùng nguy hiểm. Mình cứ nghĩ đơn giản đi mươi ngày nửa tháng rồi về, vẫn còn kịp đi bộ đội. Ai ngờ...”. Và chuyến đi của ông đã kéo dài đến... 5 năm. CẢM TỬ QUÂN RA ĐI… Trước ngày lên đường, làng Cảnh Dương tổ chức lễ truy điệu sống cho những người con cảm tử vì Tổ quốc. Ai nấy xúc động, rưng rưng với lời nguyền quyết xả thân mình để hoàn thành nhiệm vụ. Hôm nay nhắc lại, nhiều người mắt vẫn đỏ hoe. 17 giờ ngày 12/1 âm lịch năm đó, đoàn thuyền xuất phát từ Cảnh Dương, lợi dụng gió mùa Đông Bắc cấp 5, cấp 6 và sương mù dày đặc. Rạng sáng hôm sau, đơn vị này đã đến Quảng Phú. Tại đây, Tỉnh đội Quảng Bình đón họ về nơi tập kết sau chặng đường đầu tiên xuôi chèo mát mái. Ông Trần Sự, Tỉnh đội trưởng đến thăm hỏi động viên, quán triệt nhiệm vụ lần này. Cấp trên rà soát lại các phương án đi đường, tác chiến, hậu cần, chuẩn bị ứng phó với mọi tình huống bất trắc có thể xảy ra. Đoàn thuyền nhận được 24 tấn vũ khí gồm đạn B.40, B.41, cối 82, thuốc nổ TNT, Sau Tết Mậu Thân 1968, chiến trường Trị Thiên vẫn gay go, ác liệt. Bộ đội thiếu vũ khí, đạn dược một cách trầm trọng. Vậy là một kế hoạch cấp tốc và táo bạo được vạch ra từ vùng biển Quảng Bình. Những người dân quả cảm, mưu trí nhất của làng biển Cảnh Dương (huyện Quảng Trạch) được lựa chọn để thực hiện một sứ mệnh quan trọng nhưng cũng đầy nguy hiểm. Quảng Bình, Quảng Trị (cũ) đã chính thức “về một nhà” theo Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025. Một chương mới mở ra mang theo niềm hy vọng vươn mình của khúc ruột miền Trung. Những câu chuyện, nhân vật, vùng đất đánh dấu nghĩa tình son sắt của hai địa phương trong chiến tranh cũng như hòa bình được kể lại... Ông Nguyễn Văn Biểu - ngoài cùng bên trái - và những chứng nhân một thời ẢNH: PXD Nghĩa tình son sắt n PHẠM XUÂN DŨNG KÝ SỰ SÁCH LẬU BÁN CÔNG KHAI Các trang như Thư viện Ebook miễn phí vẫn hoạt động ngang nhiên dù nhiều lần bị phản ánh, công khai đăng tải hàng trăm đầu sách của các đơn vị như Nhã Nam, Omega Plus, NXB Trẻ, NXB Phụ Nữ… cùng cam kết “cập nhật nhanh - miễn phí trọn đời”. Trong các hội nhóm Facebook như Kho sách hay, Ebook chất miễn phí, tình trạng chia sẻ tệp PDF, ảnh chụp từng trang sách cũng diễn ra tràn lan. Ngoài ebook (sách điện tử), sách in lậu cũng len lỏi khắp các sàn thương mại điện tử, hàng loạt đầu sách “giá rẻ giật mình”, đôi khi chưa đến một nửa so với bản gốc. Một biên tập viên NXB Trẻ cho biết, bộ Harry Potter đang tái bản vẫn bị rao bán dưới dạng sách lậu, nhiều phiên bản có tem giống hàng thật đến mức khó phân biệt. Theo ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc First News, đơn vị này chịu tổn thất nặng nề khi hơn 486 đầu sách bị in ấn và phát tán trái phép. Nội dung sách nói trên YouTube cũng bùng phát, nhiều kênh chia sẻ sách nói lậu không xin phép, gây thiệt hại nghiêm trọng cho tác giả và đơn vị xuất bản. Đại diện thương hiệu sách Tao Đàn cho biết: “Không ít lần chúng tôi bắt gặp sách của mình bị in lại với chất lượng giấy tồi, lỗi chính tả và bố cục sai lệch. Nhưng đáng buồn nhất là sách lậu vẫn được tiêu thụ tốt vì rẻ, và vì người mua không quan tâm đến bản quyền”. Ông Nguyễn Cảnh Bình, người sáng lập CTCP Sách Alpha cho rằng, bản quyền sách ở Việt Nam gần như không được bảo vệ, từ in ấn đến số hóa. Các nhà làm sách hiện phải chấp nhận thực tế là chỉ vài ngày sau khi phát hành, sách sẽ có mặt trên các kênh lậu. Theo họa sĩ Trần Đại Thắng, chủ thương hiệu sách Đông A, thiệt hại trung bình do sách lậu gây ra mỗi năm lên đến hàng tỷ đồng. Trong đó, ebook lậu chiếm khoảng 30%, còn lại là sách in giả. “Người dùng có thể dễ dàng tải sách ở dạng PDF, ePub (định dạng sách điện tử chuẩn quốc tế), ảnh scan… từ những website thư viện ảo. Trong khi đó, chúng tôi không thể lần ra nguồn phát tán vì họ sử dụng máy chủ nước ngoài”, ông Thắng nói. Đại diện Nhã Nam cho biết, từng phối hợp với luật sư gửi cảnh báo đến hơn 20 trang vi phạm bản quyền, nhưng chỉ một số ít chịu gỡ bỏ tạm thời. Sau vài tuần, các trang này lại hoạt động bình thường. Vòng lặp này khiến những người làm sách thật kiệt sức, cả về thời gian lẫn chi phí theo đuổi pháp lý. Thực tế, ngay cả độc giả cũng đang là nạn nhân của sách lậu. Nhiều cuốn bị cắt ghép, thiếu trang, chất lượng in ấn kém, thậm chí sai nội dung. Một sinh viên năm thứ ba tại Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, từng mua sách học IELTS giá 60.000 đồng trên mạng, nhưng khi làm bài tập thì phát hiện một số đáp án bị sai. PHÁP LUẬT CHƯA THEO KỊP CÔNG NGHỆ Dù Luật Sở hữu trí tuệ đã sửa đổi vào năm 2022, nhưng theo luật sư Trần Tuấn Anh (Đoàn Luật sư Hà Nội), hành vi phát tán ebook lậu hiện vẫn nằm ở ranh giới khó xử lý hình sự. “Phần lớn các đối tượng Chỉ cần vài cú nhấp chuột trên Telegram, Facebook, người dùng đã có thể tải miễn phí hàng loạt ebook giáo trình, sách kỹ năng, ngoại ngữ, thậm chí tiểu thuyết. Các đơn vị xuất bản kêu trời vì thiệt hại hàng tỷ đồng mỗi năm mà không ai chịu trách nhiệm. Trong cuộc chiến chống vi phạm bản quyền thời 4.0, chế tài nghiêm khắc sẽ phát huy hiệu quả tối đa nếu có thêm sự trợ lực của công nghệ đủ sức truy vết, chặn đứng hành vi phát tán từ sớm. “XÀI CHÙA” THỜI 4.0: BẢN QUYỀN LỎNG LẺO BÓP NGHẸT CÔNG NGHIỆP SÁNG TẠO Sách lậu chào bán công khai trên Facebook Bài cuối: Công nghệ phải đi cùng chế tài mạnh Kinh nghiệm “mạnh tay” của những nước láng giềng Bà Hải Anh (phòng bản quyền, thương hiệu sách Tao Đàn) đặc biệt ấn tượng với cách Hàn Quốc và Trung Quốc xử lý vi phạm bản quyền sách một cách cứng rắn và hiệu quả. “Hàn Quốc áp dụng cơ chế three-strikes rất rõ ràng. Người dùng vi phạm bản quyền ba lần có thể bị nhà cung cấp mạng ngừng dịch vụ. Họ có hẳn cơ quan chuyên trách bản quyền, liên tục phối hợp với cảnh sát quốc tế để truy vết và triệt phá các website chia sẻ nội dung bất hợp pháp, đặc biệt là webtoon và ebook, lĩnh vực rất giống với thị trường Việt Nam hiện nay”, bà nói. Trung Quốc có ba cấp xử lý: hành chính, dân sự và hình sự. Cơ quan quản lý có quyền xử phạt nhanh chóng, tịch thu sách và thiết bị in lậu mà không cần chờ đến kết luận của tòa án. “Có vụ in lậu hơn 3 triệu cuốn sách thiếu nhi, nhóm vi phạm bị kết án tù tới 6 năm. Họ xử nghiêm và xử công khai, tạo sức răn đe thực sự”, bà Hải Anh nhận xét. Kỳ 1: Đoàn thuyền cảm tử
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==