12 n Thứ Hai n Ngày 7/7/2025 XÃ HỘI Năm 2010, người đầu tiên tại Việt Nam hiến tạng sau khi chết não. Đến nay, sau 15 năm, cả nước đã có 225 người hiến tạng sau chết não. Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh, Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác, được Quốc hội thông qua năm 2006, là văn bản pháp lý đầu tiên của Việt Nam đặt nền móng cho lĩnh vực y học mang tính nhân văn và tiên tiến. Nhờ hành lang pháp lý này, đến nay, Việt Nam đã thực hiện hàng nghìn ca ghép tạng, xây dựng được mạng lưới 27 cơ sở y tế đủ năng lực kỹ thuật, từng bước làm chủ nhiều kỹ thuật ghép phức tạp như ghép tim-gan đồng thời, ghép khí quản, phổi… “Tuy nhiên, sau gần hai thập kỷ triển khai, bối cảnh thực tiễn, trình độ công nghệ, nhu cầu của người bệnh và yêu cầu quản trị y tế đã thay đổi mạnh mẽ. Trong khi đó, Luật hiện hành đang bộc lộ một số bất cập, chưa theo kịp sự phát triển của ngành”, ông Thuấn nói. Thực tiễn hiện đặt ra nhiều vấn đề chưa được Luật hiện hành điều chỉnh hoặc điều chỉnh chưa đầy đủ. Cụ thể, chưa có cơ chế tài chính đồng bộ cho toàn bộ chuỗi hoạt động hiến, lấy, vận chuyển, bảo quản, ghép; người dưới 18 tuổi chưa được phép hiến tạng, kể cả trong trường hợp có ý chí tự nguyện và sự đồng thuận của gia đình; quy trình chẩn đoán chết não - điều kiện tiên quyết để xác định khả năng hiến còn phức tạp, kéo dài, thiếu quy chuẩn dễ áp dụng tại các cơ sở khám, chữa bệnh. Bên cạnh đó, tỷ lệ hiến tạng từ người chết não còn rất thấp, trong khi hơn 90% số tạng được ghép hiện nay vẫn đến từ người hiến sống, gây ra nhiều thách thức về đạo đức và pháp lý; quy trình đăng ký hiến tạng còn phức tạp, chưa thân thiện và khó tiếp cận với đa số người dân. Theo ông Thuấn, việc sửa đổi Luật lần này cần được nhìn nhận như một bước đột phá về thể chế, bảo đảm tính khả thi, nhất quán, tạo nền tảng pháp lý bền vững, nhân văn và hiệu quả cho lĩnh vực ghép tạng. Vì vậy, Luật sửa đổi cần tiếp cận các thông lệ quốc tế tiên tiến, nhưng vẫn phải bảo đảm phù hợp với thuần phong mỹ tục, điều kiện thực tiễn và năng lực triển khai tại Việt Nam. MỞ RỘNG CHÍNH SÁCH VỚI NGƯỜI HIẾN TẠNG PGS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia, Phó Giám đốc Bệnh viện Việt Đức, cho rằng, cần bổ sung quy định cho phép trẻ em và người chết tim được hiến tạng. Cùng với đó, cần quy định rõ cơ chế tài chính cho cả người ghép và người hiến, bởi hiện nay, cơ chế tài chính cho người ghép chưa có, còn cho người hiến thì đã có nhưng vẫn rất hạn chế. “Hiện, với 31 trung tâm ghép trên cả nước, đáng lẽ Việt Nam có thể thực hiện được gấp 10 số ca ghép tạng so với hiện tại. Vấn đề là chúng ta không có nguồn hiến. Nếu không có cơ chế tài chính đủ lớn thì hoạt động hiến, ghép tạng gặp rất nhiều khó khăn”, ông Hệ nhấn mạnh. Điểm đáng chú ý trong dự thảo mới là quy định nếu người đã đăng ký hiến mô, tạng trước khi qua đời sau khi được xác định chết não hoặc chết tim, cơ sở y tế có thể lấy tạng mà không cần thêm sự đồng ý từ gia đình. Quy định này nhằm tôn trọng ý nguyện của người hiến, rút gọn thủ tục và phù hợp thông lệ quốc tế. Trường hợp người qua đời không có đăng ký hiến tạng, việc lấy mô, bộ phận cơ thể vẫn cần sự đồng ý bằng văn bản từ người đại diện hoặc giám hộ hợp pháp, sau khi người hiến được xác định là chết não. Dự thảo cũng đề xuất mở rộng đối tượng hiến tạng là người dưới 18 tuổi trong trường hợp chết não hoặc chết tim, với điều kiện phải có sự đồng ý từ người đại diện hợp pháp. Đây được xem là điểm mở quan trọng, góp phần tăng nguồn tạng hiến, vốn luôn khan hiếm. Các chuyên gia nhận định, mô, bộ phận cơ thể của người dưới 18 tuổi hoàn toàn có thể cấy ghép cho người bệnh, nhất là trẻ em. Bởi trên thế giới, nhiều quốc gia châu Âu đã cho phép người dưới 18 tuổi hiến mô, tạng sau khi chết với điều kiện bắt buộc có sự đồng thuận bằng văn bản của cha mẹ hoặc người giám hộ. Việc mở rộng độ tuổi này sẽ tạo cơ hội cứu sống thêm nhiều bệnh nhi cần ghép tạng. Mặc dù hoạt động hiến tạng xuất phát từ mục đích nhân đạo, không thương mại, song nhiều ý kiến cho rằng cần có chính sách chăm lo hợp lý cho thân nhân người hiến. Theo quy định hiện nay, thân nhân người hiến được hỗ trợ chi phí mai táng tương đương 10 tháng lương cơ sở nếu họ đứng ra tổ chức tang lễ và mai táng tro cốt. Người hiến mô hoặc bộ phận cơ thể được truy tặng kỷ niệm chương “Vì sức khỏe nhân dân” do Bộ trưởng Bộ Y tế trao. Theo ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, cần mở rộng các chính sách với người hiến, bởi thực tế cơ chế tài chính cho người hiến dù đã có nhưng vẫn rất hạn chế. Nếu không có cơ chế tài chính đủ lớn thì hoạt động hiến, ghép tạng gặp rất nhiều khó khăn. Với người hiến chết não, ông Phúc kiến nghị miễn toàn bộ chi phí khám chữa bệnh, cấp cứu trước khi hiến; hỗ trợ chi phí vận chuyển thi thể về địa phương để mai táng; tặng thẻ bảo hiểm y tế miễn phí cho bố mẹ hoặc con cái của người hiến trong thời gian 3-5 năm, đồng thời ưu tiên thân nhân người hiến trong danh sách ghép tạng nếu họ rơi vào tình trạng suy tạng sau này. VIETNAM+ Các bác sỹ lấy ghép mô tạng ẢNH: VIETNAM+ Bộ Y tế đang lấy ý kiến để sửa đổi, bổ sung Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác để mang đến thêm cơ hội sống cho hàng nghìn người bệnh mỗi năm. Thêm cơ hội sống cho hàng nghìn người bệnh Gần 19 năm sau khi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác được ban hành, cả nước đã thực hiện gần 10.000 ca ghép tạng, trong đó hơn 90% là từ người hiến sống. Tuy nhiên, sau 19 năm, luật cũng bộc lộ nhiều hạn chế. Theo Bộ Y tế, dự luật mới hướng đến hệ thống điều phối hiện đại, chuyên nghiệp. Trong đó, quy trình chẩn đoán chết não sẽ được đơn giản hóa, rút ngắn thời gian để tránh bỏ lỡ cơ hội ghép tạng. Các đối tượng bị khởi tố về các tội danh: “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông”. Theo kết quả điều tra ban đầu, Trần Quang Đạo (SN 1992, trú tại xã Đông Thạnh, TPHCM, có một tiền án) cầm đầu đường dây lừa đảo. Đạo nhờ người thân quen đứng tên pháp nhân để đăng ký thành lập 4 công ty “ma”, trực tiếp điều hành, quản lý toàn bộ hoạt động lừa đảo. Dưới vỏ bọc doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm chăm sóc sức khỏe, các công ty này tuyển dụng hàng trăm nhân viên, tổ chức thành các bộ phận chuyên trách như hành chính, chăm sóc khách hàng, kinh doanh... theo mô hình doanh nghiệp thực thụ. Đạo là người vạch ra kịch bản chi tiết cho các cuộc gọi lừa đảo. Các trưởng phòng và tổ trưởng truyền đạt nội dung cho nhân viên giả danh là bác sĩ, chuyên gia y tế hoặc nhân viên công ty truyền thông, gọi điện thoại cho nạn nhân, chủ yếu là người già, để chào mời nhận sản phẩm dùng thử miễn phí. Sau đó, các đối tượng thông báo khách hàng “được chọn trúng thưởng” những phần quà có giá trị lớn như xe máy, TV, tủ lạnh... nhưng muốn nhận quà thì phải nộp nhiều khoản phí như thuế, cước vận chuyển, phí bảo hiểm… Mỗi lần nộp tiền, khách hàng lại được hứa hẹn tặng thêm quà, hoặc sẽ được hoàn trả toàn bộ số tiền đã bỏ ra sau khi kết thúc chương trình. Thực tế, tất cả các chương trình tặng quà, trúng thưởng đều là giả. Không một nạn nhân nào nhận được quà như cam kết, cũng không có chuyện hoàn tiền. Những người bị lừa hầu hết là người già, thiếu hiểu biết về công nghệ, sống phụ thuộc vào lương hưu, tiết kiệm hoặc trợ cấp từ gia đình. Nhiều người đã gom góp toàn bộ tiền tiết kiệm để nộp phí nhận quà, rơi vào bẫy lừa đảo. Theo thống kê sơ bộ, từ đầu năm 2023 đến nay, đường dây do Đạo cầm đầu đã lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của hàng trăm nghìn nạn nhân trên khắp các tỉnh, thành phố với tổng số tiền ước tính trên 500 tỷ đồng. Cơ quan điều tra xác định đây là vụ án có quy mô đặc biệt lớn, tổ chức chặt chẽ, có phân công vai trò cụ thể, sử dụng triệt để công nghệ để tiếp cận, thao túng và lừa đảo nạn nhân. MINH ĐỨC Khởi tố 124 bị can lừa đảo nhằm vào người già Ngày 6/7, Cơ quan CSĐT Bộ Công an quyết định khởi tố 124 bị can, trong đó 102 người bị tạm giam. Có tới 80 bị can là nữ, đảm nhiệm vai trò nhân viên gọi điện, chăm sóc khách hàng, chủ yếu nhằm vào người già, chiếm đoạt hơn 500 tỷ đồng. Tại các công ty của nhóm đối tượng, lực lượng chức năng thu giữ nhiều tài liệu thể hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của các bị hại SỬA ĐỔI LUẬT HIẾN, LẤY, GHÉP MÔ, TẠNG: Trước đó, ngày 17/6, Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với nhiều đơn vị nghiệp vụ và Công an TPHCM đồng loạt khám xét các trụ sở công ty do Đạo điều hành, tạm giữ nhiều đối tượng, thu giữ số lượng lớn tài liệu, dữ liệu liên quan hành vi lừa đảo.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==