Nhòn ra thïë giúái 13 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Chuã nhêåt 6/7/2025 Trang cuãa ban nhaåc The Velvet Sundown àaä àûúåc xaác minh trïn nïìn taãng phaát nhaåc trûåc tuyïën Spotify, vúái hún 850.000 ngûúâi nghe hùçng thaáng. Tuy nhiïn, khöng thaânh viïn ban nhaåc naâo àaä tham gia phoãng vêën, hoùåc coá möåt taâi khoaãn maång xaä höåi caá nhên. Hoå cuäng khöng coá lõch trònh cho bêët kyâ buöíi biïíu diïîn trûåc tiïëp naâo. Vò vêyå , ban nhacå àa ä bõ caoá buöcå laâ sanã phêmí AI. Cho duâ ho å àa ä phu ã nhênå trïn manå g xa ä höiå , tú â Rolling Stone US àûa tin rùnç g phatá ngön viïn cuaã ban nhacå thûaâ nhênå êm nhacå cuaã The Velvet Sundown àûúcå taoå ra bùnç g mötå cöng cuå AI co á tïn la â Suno. Mötå ngûúiâ nghe nhacå , anh Andrew Frelon noiá rùnç g, àêy laâ mötå dû å aná nhùmç àaná h lûaâ giúiá truyïnì thöng. Giaoá sû Gina Neff, tûâ Trung têm Cöng nghïå va â Dên chu ã Minderoo taiå Àaiå hocå Cambridge (My)ä , cho rùnç g, hiïnå tûúnå g nayâ chó ra mötå vênë àïì lúná hún. “Cêu hoiã liïuå ban nhacå nayâ la â AI hay khöng tûúnã g chûnâ g khöng conâ quan tronå g”, ba â noiá . “Nhûng ngayâ canâ g co á nhiïuì ngûúiâ khöng nùmæ àûúcå ranh giúiá giûaä àúiâ thûcå va â thï ë giúiá aoã . Cêu chuyïnå vï ì Velvet Sundown phanã aná h nöiî sú å rùnç g mötå ngayâ chuná g ta co á thï í mêtë quyïnì kiïmí soatá AI va â cho thêyë viïcå baoã vï å thöng tin trûcå tuyïnë quan tronå g àïnë mûcá naoâ ”. Nhûnä g banã ballad indie cuaã Velvet Sundown khaá dï î nghe, nïuë khöng muönë noiá la â nhatå nheoä . Vúiá nhûnä g ca tû â nhû “àöi mùtæ nhû daiã phim trong aná h saná g mú â nhatå , nhûnä g giêcë mú bûúcá chên trênì vaoâ manâ àïm” vaâ “tro va â nhung, khoiá va â lûaã , goiå tïn tûå do”, ca ã AI lênî con ngûúiâ àïuì co á thïí àûná g sau lúiâ baiâ hatá . Deezer, àöëi thuã cuãa Spotify, cho biïët cöng cuå phaát hiïån AI cuãa hoå àaä àaánh dêëu caác baãn nhaåc laâ “100% do AI taåo ra”. Spotify khöng traã lúiâ yïu cêuì bònh luênå . Giamá àöcë àiïuì hanâ h, öng Daniel Ek, trûúcá àêy noiá rùnç g öng khöng coá y á àõnh cêmë nhacå AI trïn nïnì tanã g, tuy nhiïn öng khöng àönì g y á vúiá viïcå sû ã dunå g cöng nghïå nayâ àï í bùtæ chûúcá cacá nghï å sô thûcå sû.å Ca sô Elton John vaâ Dua Lipa cunâ g nhiïuì thanâ h viïn Thûúnå g viïnå Anh àêuë tranh àïí chñnh phuã àûa AI vaâ banã quyïnì vaoâ mötå bö å luêtå múiá liïn quan àïnë viïcå sû ã dunå g va â truy cêpå dû ä liïuå . Chiïnë dõch cuaã ho å cuöië cunâ g àa ä khöng thanâ h cöng. Chñnh phuã Anh cho biïtë ho å àang tiïnë hanâ h mötå cuöcå tham vênë riïng vïì AI vaâ banã quyïnì . Öng Ed Newton Rex, nhaâ saná g lêpå Fairly Trained, mötå tö í chûcá baoã vï å quyïnì cuaã ngûúiâ saná g taoå , cho rùnç g, nhûnä g cêu hoiã xung quanh The Velvet Sundown àaä chûná g minh möië quan ngaiå cuaã cacá nhacå sô. “Àêy chñnh xacá la â àiïuì khiïnë cacá nghï å sô lo lùnæ g, ào á la â hanâ h vi trömå cùpæ tra á hònh”, öng noiá . “Cacá cöng ty AI àaná h cùpæ tacá phêmí cuaã nghï å sô àï í xêy dûnå g sanã phêmí cuaã ho,å sau ào á àûa ra thõ trûúnâ g cacá sanã phêmí nhaiá , tû â ào á cacá nhacå sô con ngûúiâ se ä hûúnã g ñt lúiå nhuênå hún”. Baâ Sophie Jones, giaám àöëc chiïën lûúåc taåi BPI, hiïåp höåi thûúng maåi cuãa ngaânh cöng nghiïåp êm nhaåc Anh, nhêën maånh têìm quan troång cuãa haânh àöång chñnh phuã. “Cuöåc thaão luêån naây cuãng cöë nhiïìu möëi quan ngaåi maâ ngaânh cöng nghiïåp êm nhaåc vaâ cöång àöìng nghïå sô nïu ra trong nhûäng thaáng gêìn àêy vïì AI vaâ baãn quyïìn”, baâ noái. n Úà trûúâng, khöng coá ngûúâi baån naâo cuãa cö Maya Sekine hiïíu tiïëng Ainu. Cho duâ meå vaâ öng baâ cuãa cö biïët möåt söë cuåm tûâ, hoå chuã yïëu noái tiïëng Nhêåt. Nhûäng ngûúâi lúán khaác khöng thïí noái tiïëng naây. Cö Sekine súám nhêån ra rùçng ngön ngûä vaâ vùn hoáa cuãa gia àònh cö àang chïët dêìn. Chó coân laåi möåt söë ñt ngûúâi baãn xûá noái tiïëng Ainu. Ngön ngûä naây hiïån àûúåc UNESCO xïëp vaâo danh saách “Nguy cêëp nghiïm troång”. Höì sú ghi cheáp rùçng vaâo nùm 1870, khoaãng 15.000 ngûúâi noái tiïëng Ainu vaâ phêìn lúán khöng noái ngön ngûä naâo khaác. Nhûng nhiïìu chñnh saách cuãa chñnh phuã, bao göìm lïånh cêëm tiïëng Ainu trong trûúâng hoåc, àaä gêìn nhû xoáa söí ngön ngûä vaâ vùn hoáa naây. Àïën nùm 1917, söë ngûúâi noái tiïëng Ainu ûúác tñnh chó coân 350 vaâ tiïëp tuåc giaãm kïí tûâ àoá. Mùcå du â vêyå , Ainu àûúcå cho la â àang höiì sinh. Vaoâ nùm 2019, Nhêtå Banã chñnh thûcá cöng nhênå töcå ngûúiâ Ainu la â ngûúiâ banã àõa cuaã àêtë nûúcá thöng qua mötå dû å luêtå khuyïnë khñch hoaâ nhêpå . Hiïnå taiå , nhiïuì dû å aná khacá nhau àûúcå khúiã àönå g àï í baoã tönì vaâ phucå höiì ngön ngûä nayâ - trong àoá co á ca ã sû å trú å giupá cuaã AI. Co á kha ã nùng Ainu se ä sönë g sotá qua nhiïuì thï ë hïå tiïpë theo. Cö Sekine sinh ra vaâ lúná lïn ú ã thõ trênë Biratori thuöcå tónh Hokkaido, núi co á khoanã g 80% cû dên laâ ngûúiâ Ainu banã àõa. Nhûng ngay caã ú ã ào,á kiïnë thûcá vï ì ngön ngûä nayâ cunä g rêtë hanå chï.ë Mùcå du â nhiïuì sùcæ thaiá ngön ngûä cuaã ngûúiâ Ainu àaä bõ thêtë lacå theo thúiâ gian, nhûng kiïnë thûcá vênî conâ tönì taiå , bao gömì hún 80 cacá h khacá nhau àï í mö ta ã mötå con gêuë , theo cha cö-Kenji Sekine. Ngön ngûä phanã aná h möië liïn hïå chùtå che ä cuaã cönå g àönì g vúiá thiïn nhiïn vaâ vúiá cacá sinh vêtå sönë g khacá . “Theo ngûúiâ Ainu, moiå thû á ngoaiâ con ngûúiâ àïuì la â ‘kamuy’ (thênì linh). Mötå söë loaiâ àönå g vêtå thûúnâ g àûúcå goiå laâ ‘kamuy’, nhû ‘kimunkamuy’ (gêuë ) vaâ horkewkamuy (soiá )”, öng cho biïtë . TÖNÍ G HÚÅP GIOÅNG NOÁI Mùåc duâ hiïån nay coá rêët ñt ngûúâi noái tiïëng Ainu, nhûng caác cêu chuyïån truyïìn miïång phong phuá vêîn coân töìn taåi. Nhûäng nùm gêìn àêy, caác nhaâ nghiïn cûáu àaä múã laåi caác kho lûu trûä êm thanh nhùçm àûa tiïëng Ainu trúã laåi. “Bùnç g cacá h sû ã dunå g cöng nghïå cuaã chuná g töi, quaá trònh nayâ phênì lúná àaä àûúcå tû å àönå g hoaá . Hiïnå taiå , chuná g töi co á 300 àïnë 400 giúâ dû ä liïuå ”, öng Tatsuya Kawahara, giaoá sû tin hocå taiå Àaiå hocå Kyoto, ngûúiâ àûná g àêuì dû å aná sû ã dunå g cöng nghïå nhênå danå g gionå g noiá AI àï í lûu giû ä cacá banã ghi êm tiïnë g Ainu, cho biïtë . Vúiá sû å hö î trúå cuaã chñnh phu,ã öng Kawahara vaâ cacá àönì g nghiïpå àa ä sû ã dunå g khoanã g 40 giú â ghi êm cacá cêu chuyïnå dên gian àûúcå kï í laiå , àûúcå chia seã búiã Baoã tanâ g Ainu Quöcë gia Upopoy vaâ Baoã tanâ g Vùn hoaá Ainu Nibutani. Nhûnä g banã ghi êm nayâ la â mötå phênì cuaã kho lûu trû ä rönå g hún, töní g cönå g khoanã g 700 giú â dû ä liïuå gionå g noiá àûúcå thu thêpå tû â nhûnä g nùm 1970. Nhoám cuãa öng Kawahara àang phaát triïín möåt hïå thöëng töíng húåp gioång noái Ainu, sûã duång AI àïí taåo gioång noái tûâ vùn baãn. Hoå àaä àaâo taåo thaânh cöng AI àïí mö phoãng gioång cuãa nhûäng ngûúâi xuêët hiïån trong baãn ghi êm. “Töi hy voång AI coá thïí giuáp moåi ngûúâi úã Hokkaido, hêåu duïå ngûúâi Ainu hoùåc nhûäng ngûúâi treã tuöíi hoåc tiïëng Ainu”, öng Kawahara noái. Nhoám cuãa Kawahara cuäng hy voång coá thïí nùæm bùæt àûúåc nhiïìu phûúng ngûä Ainu hún bùçng AI vaâ bao göìm caã nöåi dung tûâ caác thïë hïå treã hún, khöng chó laâ caác baãn ghi êm cuä. Nhûng caác hïå thöëng nhû vêåy chñnh xaác àïën mûác naâo? Hiïån taåi, caác nhaâ nghiïn cûáu khùèng àõnh rùçng khaã nùng dõch thuêåt cuãa AI tûúng àûúng vúái möåt sinh viïn töët nghiïåp tiïëng Ainu. Khi phiïn êm möåt söë ngûúâi noái, AI coá àöå chñnh xaác nhêån daång tûâ laâ 85%. Àöå chñnh xaác cuãa AI trong viïåc nhêån daång êm võ coá thïí lïn túái 95%, mùåc duâ con söë naây giaãm xuöëng coân 85% àöëi vúái nhûäng ngûúâi noái caác phûúng ngûä khaác nhau. Cö Sekine nghi ngúâ kha ã nùng noiá tiïnë g Ainu cuaã AI va â lo ngaiå rùnç g cöng nghïå nayâ se ä lan truyïnì cacá h phatá êm sai vaâ nhiïuì löiî khacá . Nhiïuì thanâ h viïn cönå g àönì g khacá àûúcå öng Kawahara liïn hïå cunä g canã h giacá vúiá dû å aná nayâ va â bayâ to ã lo ngaiå rùnç g cöng nghïå co á thï í taoå ra lúiâ noiá giaã hoùcå phatá taná thöng tin sai lïcå h. Tuy nhiïn, nhûnä g ngûúiâ unã g hö å dû å aná àa ä giupá kiïmí tra chêtë lûúnå g banã ghi chepá va â lúiâ noiá do mayá tñnh taoå ra, cunä g nhû dûä liïuå nguönì . n Cho duâ múái xuêët hiïån caách àêy vaâi tuêìn, The Velvet Sundown àaä àaåt gêìn möåt triïåu lûúåt nghe, àùåt ra nghi vêën vïì vêën àïì trñ tuïå nhên taåo (AI) caånh tranh vúái con ngûúâi trïn thõ trûúâng êm nhaåc. Hún mötå thï ë ky ã sau khi bõ thûcå dên hoaá , ngön ngûä töcå ngûúiâ Ainu cuaã Nhêtå Banã gênì nhû biïnë mêtë . Giú â àêy, trñ tuï å nhên taoå (AI) àang lùnæ g nghe cacá banã ghi êm cu ä va â hocå cacá h taoå gionå g noiá múiá cho ngön ngûä nayâ . Anà h ban nhacå cuaã Velvet Sundown cunä g àûúcå taoå ra bùnç g AI Cacá nha â nghiïn cûuá hy vonå g rùnç g AI co á thï í giupá baoã tönì ngön ngûä Ainu Nghi vêën ban nhacå AI xuêët hiïån trïn Spotify Baoã töìn tiïëng dên töcå bùçng AI [ NGOCÅ DIÏPÅ ] (theo rollingstone.com, ngayâ 2/7/2025) [ HOAI VY ] (theo stanfordrewired.com, ngayâ 27/6/2025) AI va â banã quyïnì Nhiïuì ngûúiâ trong nganâ h nghï å thuêtå saná g taoå bayâ toã quan ngaiå vï ì tacá àönå g cuaã AI. Hanâ g trùm nhacå sô àaä phanã àöië viïcå sû ã dunå g nöiå dung cuaã ho å trong quy trònh àaoâ taoå cacá cöng cuå AI àïí saná g tacá nhacå . Ngön ngû ä Ainu vênî conâ tiïmì nùng phatá triïní . Cacá thï ë hï å tre ã hún tiïpë tucå saná g taoå ra nhûnä g cumå tûâ múiá bùnç g tiïnë g Ainu, vñ duå “imeru kampi”. “Imeru” coá nghôa laâ “setá àaná h”, “kampi” co á nghôa laâ “thû tû”â - àûná g cunâ g nhau, chuná g trú ã thanâ h thuêtå ngû ä cho “email”.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==