7 n Thứ Tư n Ngày 2/7/2025 KHOA GIÁO NHIỀU THÍ SINH BẬT KHÓC Kỳ thi Tốt nghiệp THPT năm 2025 là năm đầu tiên lứa học sinh lớp 12 thi cử theo chương trình GDPT 2018. Kết thúc kỳ thi, nhiều thí sinh bật khóc vì đề môn Toán, tiếng Anh quá khó. Đặc biệt là đề thi Tiếng Anh, khiến học sinh trường chuyên, học sinh giỏi cũng hoang mang. Môn tiếng Anh thi theo hình thức trắc nghiệm, thời gian thi 50 phút nhưng đề thi dài kín 4 mặt giấy với chi chít chữ. Chính thầy cô giáo bộ môn Ngoại ngữ năm nay cũng đánh giá, đề thi quá khó, các câu hỏi đã nâng mức độ kiến thức đơn lẻ lên cấp độ đoạn văn, bài văn, lượng thông tin lớn, thời gian làm bài chỉ có 50 phút, nhiều em sẽ không thể hoàn thành. Một giáo viên trường THPT chuyên thốt lên: "Đề thi tốt nghiệp năm nay cũng là thách thức đối với cả học sinh chuyên". Thầy cô dự đoán, phổ điểm môn tiếng Anh sẽ chỉ dừng lại ở mức 4-5 điểm. Kỳ thi đã khép lại nhưng vấn đề “đề thi khó” vẫn nóng khắp các diễn đàn, nhận được sự quan tâm lớn của học sinh, phụ huynh. Một phụ huynh ở xã Kỳ Văn (Hà Tĩnh) có con năm nay dự thi Tốt nghiệp THPT chia sẻ, trước kỳ thi con nỗ lực học ngày học đêm. Ở vùng quê chưa có điều kiện học ngoại ngữ như học sinh thành phố nhưng con vẫn tìm kiếm tài liệu, bám sách vở để tự tin bước vào kỳ thi. Nhưng khi thi về, con thất thần vì “không làm được bài ngoại ngữ”, đoán “chỉ được khoảng 5 điểm”. Con kể, ngay sau phút đọc lướt qua đề đã cảm thấy “sốc, hụt hẫng”, mất tinh thần làm bài. “Nhìn con nằm thiếp đi, không thiết tha ăn uống mà tôi buốt ruột. Bộ GD&ĐT ra đề phải tính toán đến các đối tượng học sinh, đảm bảo sự công bằng”, phụ huynh này nói. ĐỀ THI CẦN ĐƯỢC CHUẨN HOÁ GS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) cho rằng, đề thi năm nay theo hướng đánh giá năng lực học sinh với cấu trúc, định dạng đề thi thay đổi hoàn toàn so với năm trước. Học sinh thấy khó là do, một số tính chất mới của đề thi khiến thí sinh bỡ ngỡ. Tuy nhiên, trước đó, Bộ GD&ĐT đã tổ chức đợt thử nghiệm diện rộng ở cả 3 miền trên toàn quốc. Việc thực nghiệm nhằm đánh giá khả năng đáp ứng của học sinh để nhằm điều chỉnh độ khó đề thi. Khi hội đồng đề thi làm việc, vấn đề phổ điểm cũng đã được tổ làm đề trao đổi kỹ lưỡng. TS Hoàng Ngọc Vinh, chuyên gia giáo dục cho rằng, theo chương trình GDPT 2018, học sinh hoàn tất lớp 12 được kỳ vọng đạt trình độ tiếng Anh B1 theo Khung tham chiếu châu Âu (CEFR) nhưng đề thi Tốt nghiệp THPT 2025 lại xuất hiện loạt câu hỏi có độ khó vượt ngưỡng B1, cả về từ vựng lẫn kỹ năng đọc hiểu. Các bài đọc mang tính học thuật, cấu trúc câu phức tạp, yêu cầu suy luận và phân tích sâu, vốn không phù hợp với năng lực của học sinh lớp 12 theo mục tiêu của chương trình. Ông Vinh đặt ra vấn đề, đề thi có thể chưa được chuẩn hóa bằng thử nghiệm thực tế. Trong khi yêu cầu là đề thi phải qua nhiều vòng thử nghiệm để đánh giá độ khó, tính hợp lệ và độ tin cậy. Việc thiếu minh bạch trong quy trình xây dựng đề là điều không thể xem nhẹ đối với một kỳ thi quốc gia có ảnh hưởng tới hàng triệu học sinh mỗi năm. Để đảm bảo sự ổn định của các kỳ thi, ông Vinh cho rằng, Bộ GD&ĐT rất cần chuẩn hóa đội ngũ xây dựng đề thi quốc gia cả về chuyên môn lẫn kỹ thuật ra đề, thiết kế bài thi chuẩn hóa, phản ánh đúng chuẩn đầu ra và bảo đảm độ tin cậy. “Một đề thi Tốt nghiệp THPT cho học sinh trên toàn quốc cần được xây dựng theo nguyên tắc sư phạm, khoa học, chuẩn hóa, lấy người học làm trung tâm và hướng tới sự công bằng, tin cậy, đo được chuẩn đầu ra đúng của chương trình GDPT”, ông Vinh nói. Chuyên gia giáo dục cho rằng, đề thi tiếng Anh khó, quá nhiều câu hỏi với ngữ liệu dài dòng, nặng nề đến mức khó tin. Nếu một học sinh có năng lực trung bình, không thể đọc hiểu được đề thi này. Việc đưa một đề thi quá khó, phân hoá quá mạnh vào kỳ thi Tốt nghiệp THPT là không phù hợp với tất cả đối tượng học sinh trên mọi vùng miền Tổ quốc với các điều kiện học tập khác nhau. Nói một cách công bằng, đề thi hay nhưng rất khó chỉ phù hợp với nhóm học sinh có điều kiện học tập ngoại ngữ ở đô thị, nơi có nhiều trung tâm luyện thi và gây thiệt thòi cho học sinh vùng núi, vùng khó khăn, nơi không có điều kiện học tập. Thầy Đinh Đức Hiền, Giám đốc điều hành Trường phổ thông liên cấp FPT Bắc Giang cũng đánh giá đề thi năm nay khó, vượt quá sức của thí sinh. Nhiều dữ liệu trong các câu hỏi, không có trong sách giáo khoa. Học sinh muốn làm được đề thi phải có thông tin, dữ liệu từ các nghiên cứu, thí nghiệm, đòi hỏi các em phải có tư duy đọc hiểu, phân tích, liên kết, tổng hợp so sánh, dựa trên kiến thức căn bản để tìm ra câu trả lời. Thầy Hiền cũng cho rằng, lâu nay, giáo dục của chúng ta vẫn đi theo hướng “thi gì học nấy”, với đề thi khó như năm nay gây tâm lý lo lắng, bất an cho học sinh trong năm học tới. Điều này càng thúc đẩy gia tăng việc học thêm, luyện thi để làm được đề thi tốt nghiệp. Các chuyên gia giáo dục cho rằng, đề thi khó, kiến thức vượt tầm sách giáo khoa là đi ngược với chủ trương hạn chế học thêm, dạy thêm của ngành giáo dục. Trong buổi họp báo kết thúc kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay, lãnh đạo Bộ GD&ĐT khẳng định, kỳ thi năm tới sẽ tinh chỉnh những tồn tại trong kỳ thi năm nay và ghi nhận xem xét ý kiến về “đề thi khó”. Nhưng phụ huynh lại có lý lẽ riêng, nền giáo dục đã chuẩn bị những gì cho lứa học sinh lớp 12 năm nay trước khi bước vào kỳ thi với những đề thi khó? Trong quá trình học, các em luôn đạt điểm 9, 10, là những học sinh “xuất sắc”, giỏi toàn diện nhưng lại “sốc” vì đề thi Tốt nghiệp THPT. HÀ LINH Việc đưa một đề thi quá khó, phân hoá quá mạnh vào kỳ thi Tốt nghiệp THPT là không phù hợp với tất cả đối tượng học sinh trên mọi vùng miền Tổ quốc với các điều kiện học tập khác nhau. Đề thi Tiếng Anh khiến không ít học sinh trường chuyên, học sinh giỏi cũng hoang mang ẢNH: NHƯ Ý Vấn đề đảm bảo công bằng toán học”. Các bài toán về mô hình hóa toán học cần xuất phát từ những câu hỏi, vấn đề cụ thể cần giải quyết trong thực tế. PHẢI NGƯỜI BẢN XỨ MỚI HIỂU NỔI Chia sẻ với phóng viên, cô N.T.Dung, giáo viên luyện thi tiếng Anh tại Hà Nội khẳng định đề thi tốt nghiệp THPT môn tiếng Anh năm nay khác nhiều so với chương trình 2006. Cụ thể, nặng về từ vựng, có khoảng 25 câu thiên hẳn về từ vựng. Đặc biệt bài đọc yêu cầu điền cụm từ, từ vựng rất khó và mức độ phức tạp của mỗi câu rất cao. Theo cô Dung, những thí sinh luyện thi SAT, IELTS quen với việc này, còn trong chương trình học tại trường, nếu học sinh không tự học, sẽ bị choáng ngợp. Có nhiều từ nếu thí sinh chỉ dịch nghĩa sẽ không thể làm được. Ví dụ từ greenwashing (đánh bóng hình ảnh môi trường một cách giả tạo, hay còn dịch là “tẩy xanh”). Đây là thuật ngữ chuyên ngành môi trường nên những thí sinh không quan tâm lĩnh vực này sẽ khó hiểu, dù vẫn có thể đoán nghĩa dựa vào ngữ cảnh. Nguyễn Quỳnh Anh, sinh viên năm thứ 3 ngành ngôn ngữ Anh tại một trường ĐH ở Hà Nội chia sẻ, sinh viên trình độ B2, C1 (khung tham chiếu châu Âu, tương đương 5.5 - 6.5 IELTS và 7.0 - 8.0 IELTS) làm bài thi năm nay cũng hụt hơi. Trong 50 phút phải xử lí 40 câu với độ dài và độ phức tạp thế này là thử thách không nhỏ, kể cả với những học sinh có nền tảng tiếng Anh tốt hay từng đạt điểm cao ở các chứng chỉ quốc tế. Trên fanpage có tên Hanoi Expats, từ ngày 29/6 có một chủ đề: “Kỳ thi tốt nghiệp tiếng Anh ở Việt Nam hiện đang gây tranh cãi rất nhiều. Nếu bạn là người nói tiếng Anh bản xứ, hãy thử làm bài thi và quay video suy nghĩ của bạn”, đã nhận được rất nhiều phản hồi. Trong đó, có người viết: “Tôi có thể cho chọn đáp án đúng, nhưng tôi không thể giải thích vì sao lại thế. Cơ bản, bạn cần phải là người bản xứ để hiểu đúng những câu hỏi này. Rất khó”. Nhiều ý kiến khác cũng khẳng định nếu không phải người bản xứ dùng tiếng Anh, khó có thể hoàn thành được bài thi năm nay. Nhận định chung của các giáo viên tiếng Anh, phổ điểm tập trung ở mức điểm trung bình. NGHIÊM HUÊ nhận thức, đã bị hiểu và vận dụng sai lệch. Nhiều đơn vị coi ma trận chỉ là bảng phân phối số lượng câu hỏi, từ đó dùng phần mềm rút ngẫu nhiên mà bỏ qua đặc tả chi tiết cho từng câu. Thiếu sự kiểm soát về năng lực cần đánh giá, độ khó và độ phân biệt, đề thi trở thành một “sản phẩm xổ số” thay vì công cụ đánh giá khoa học. Đáng lo hơn, việc nhầm lẫn giữa ma trận và đặc tả đề thi đã khiến quá trình xây dựng đề tách rời hoàn toàn khỏi yêu cầu của chương trình giáo dục 2018. Thứ ba, một điểm yếu cốt lõi khác là sự thiếu vắng ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa cấp quốc gia. Việc ra đề hiện nay vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm chuyên gia mà không có dữ liệu thực nghiệm về độ khó hay độ phân biệt. Điều này khiến chất lượng đề phụ thuộc vào cảm tính và kinh nghiệm cá nhân, dẫn đến sự dao động mạnh giữa các năm và giữa các mã đề. Hệ quả là học sinh phổ thông trung bình, đối tượng chủ yếu của kỳ thi tốt nghiệp - không còn cơ hội tiếp cận đề thi một cách công bằng. Nguyên nhân cuối cùng là bất nhất trong truyền thông chính sách và quy trình kĩ thuật. Tháng 2, đại diện Bộ GD&ĐT công bố việc xây dựng ngân hàng câu hỏi cho kỳ thi theo chương trình mới. Nhưng chỉ vài tháng sau, tại buổi họp báo (sau kỳ thi), một lãnh đạo lại phát biểu rằng năm đầu tiên “không dùng ngân hàng đề thi”. Sự bất nhất trong truyền thông chính sách không chỉ làm giảm niềm tin xã hội mà còn khiến giáo viên và học sinh chuẩn bị sai hướng. NGHIÊM HUÊ Nhiều thí sinh nói rằng, đề thi tiếng Anh được in với kích cỡ chữ nhỏ, dung lượng quá dài, lượng từ vựng và cấu trúc ngữ pháp dùng ở mức nâng cao hơn rất nhiều so với những gì thí sinh được học trong sách giáo khoa, khiến các em hoa mắt, chóng mặt ngay từ giây phút đọc đề. CÁC DIỄN ĐÀN
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==