10 n Thứ Tư n Ngày 2/7/2025 GIỚI TRẺ HỆ LỤY KHÔN LƯỜNG Bác sĩ chuyên khoa II Doãn Quốc Hải, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết với việc trẻ em ngày càng lệ thuộc vào thiết bị điện tử đã để lại những hậu quả tâm lý, thể chất và xã hội. Những hậu quả đang hiển hiện rõ rệt trong các khoa điều trị nhi. “Tôi từng tiếp nhận không ít bệnh nhi đến điều trị vì các triệu chứng liên quan đến lạm dụng thiết bị điện tử. Có cháu cáu gắt, thu mình, gần như không giao tiếp, chơi một mình và mất hoàn toàn kết nối với bạn bè xung quanh. Có những cháu vốn đã có các vấn đề nền như tự kỷ, tăng động, chậm nói… thì tình trạng nặng thêm do xem tivi, điện thoại quá nhiều”, bác sĩ Hải chia sẻ. Trong quá trình điều trị, bác sĩ Hải từng gặp một số trường hợp bé 10 -12 tuổi có bệnh nền động kinh bị kích thích thần kinh, bệnh trầm trọng hơn khi tiếp xúc quá lâu với thiết bị số. Nhiều cha mẹ không biết rằng chính ánh sáng, âm thanh từ màn hình có thể kích hoạt cơn động kinh ở những trẻ có sẵn yếu tố nền. Khi điều trị, bác sĩ Hải đều yêu cầu phụ huynh giảm hoặc cắt hoàn toàn tivi, smartphone cho các cháu. Không chỉ với trẻ có sẵn các bệnh nền, trẻ bình thường cũng đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi lạm dụng thiết bị điện tử. “Các bé dùng điện thoại nhiều thường mất ngủ, rối loạn giấc ngủ, cáu kỉnh, béo phì do ngồi một chỗ, lười vận động. Một số trẻ thu hẹp giao tiếp xã hội, mất kỹ năng phản xạ tay chân, đầu óc chậm linh hoạt hơn do không vận động thể chất và không tương tác với thế giới thật”, bác sĩ Hải cho biết. Bác sĩ Hải cảnh báo thêm về những nội dung lệch chuẩn mà trẻ có thể tiếp xúc trên mạng. “Có hiện tượng một số trẻ tiếp xúc quá sớm với nội dung liên quan đến giới tính hoặc hình ảnh độc hại, gây ra dậy thì sớm, hình thành nhận thức lệch lạc. Thậm chí, nhiều trẻ học theo những trò nguy hiểm, ảnh hưởng tới tính mạng”, bác sĩ Hải nói. Một trường hợp bác sĩ Hải không thể quên là bé gái 16 tuổi nhập viện sau khi uống nhiều viên thuốc hạ sốt với ý định tự tử. “Trong quá trình điều trị, chúng tôi phát hiện cháu tham gia một số hội nhóm tiêu cực trên mạng, chia sẻ các nội dung liên quan đến tự sát. Cháu gái vốn có hoàn cảnh khá éo le khi bố mẹ ly hôn, ở với bà ngoại, thiếu thốn tình thương yêu của bố mẹ. Và trong sự cô đơn, thiếu định hướng, cháu đã làm bạn với chiếc điện thoại, tham gia các hội nhóm tiêu cực trên mạng bị dẫn dụ bắt chước hành vi ảnh hưởng đến tính mạng. Nếu không phát hiện sớm, hậu quả thật khó lường”, bác sĩ Hải cho biết. Mới đây, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận điều trị trường hợp một cháu bé 4 tuổi treo cổ tự tử. “Khi gia đình đưa đến viện, chúng tôi sốc nặng, khi biết cháu là một đứa trẻ bình thường, chỉ vì xem tivi bắt chước trò thể thao mạo hiểm rồi tự buộc dây treo cổ. Đây là một trong những ví dụ điển hình về nguy cơ từ việc trẻ bắt chước nội dung bạo lực mà không ai lường trước được hậu quả. Với trường hợp bệnh nhi này, bệnh viện đã có bài viết truyền thông nội bộ để cảnh báo”, bác sĩ Hải kể. Về giải pháp, bác sĩ Hải nhấn mạnh: “Không có thuốc nào giúp trẻ cai nghiện thiết bị điện tử. Cách tốt nhất vẫn là sự chủ động từ cha mẹ. Hãy làm cho cuộc sống của con phong phú hơn, vui vẻ hơn bằng hoạt động thể chất, chơi thể thao, sinh hoạt cộng đồng… Khi con bận rộn và hạnh phúc, con sẽ ít cần đến điện thoại”. Bác sĩ cũng nhấn mạnh vai trò của cha mẹ trong việc làm gương. Nhiều phụ huynh suốt ngày lướt Facebook, TikTok, mỗi người một thiết bị, khó có thể trách con nghiện màn hình. Cha mẹ phải là người chủ động, tỉnh táo và hiểu biết, từ đó hướng con sử dụng thiết bị một cách có giới hạn, đúng mục đích. “Hãy coi việc con ôm điện thoại hàng giờ không phải là điều bình thường, mà là dấu hiệu cảnh báo. Trẻ cần được sống trong một thế giới thực, có người đồng hành, lắng nghe, định hướng. Nếu cha mẹ tiếp tục buông lỏng thì rất nhiều đứa trẻ sẽ lớn lên với những tổn thương âm thầm mà không kịp chữa lành”, bác sĩ Doãn Quốc Hải cảnh báo. GIÁM SÁT, KIỂM SOÁT VỀ THỜI LƯỢNG VÀ NỘI DUNG Ông Đặng Vũ Cảnh Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thanh niên cho rằng, ngày nay rất nhiều bậc phụ huynh đang vô tình coi điện thoại, iPad như một “bảo mẫu công nghệ” để thay thế thời gian dành cho con. “Một em bé khóc, quấy, chỉ cần mở tivi hay điện thoại là nín - điều đó tạo cảm giác tiện lợi nhất thời. Nhưng đó không phải là giải pháp, mà là khởi đầu của một chuỗi hệ lụy về sau”, ông Linh nhận định. Theo ông Linh, một khi trẻ em bị lệ thuộc vào thiết bị điện tử, môi trường sống của các em sẽ bị thu hẹp, thay vì tham gia hoạt động ngoài trời, rèn luyện thể chất, phát triển khả năng giao tiếp, các em trở nên thụ động, ngồi lì trước màn hình, sống trong các “hình tượng hoạt hình” hay “nhân vật ảo” trên mạng. Ông Linh cho rằng, việc trẻ em sử dụng thiết bị số cần được giám sát và cho phép một cách có kiểm soát về thời lượng, mục đích và nội dung. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, nhiều em sử dụng thiết bị hàng giờ mỗi ngày, không chỉ để học tập mà chủ yếu để giải trí: xem phim hoạt hình, TikTok, chơi game, thậm chí cả các chương trình không phù hợp với lứa tuổi. “Thiết bị điện tử không sai, vấn đề là cách người lớn cho trẻ dùng sai. Trẻ em chưa có năng lực phân biệt đúng - sai, thiếu kỹ năng tự kiểm soát, nếu không được hướng dẫn, các em dễ rơi vào trạng thái lệ thuộc, sống trong thế giới ảo nhiều hơn thực tại”, ông Linh nói. Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thanh niên cho biết, các khảo sát, nghiên cứu cho thấy, tỉ lệ trẻ mắc các vấn đề về mắt như cận thị sớm, thoái hóa võng mạc do dùng thiết bị quá gần, thời gian dài ngày càng gia tăng. Đáng lo ngại hơn, hệ thần kinh và cảm xúc trẻ bị tác động tiêu cực: giảm khả năng tập trung, phản ứng chậm, ít giao tiếp xã hội, cáu gắt, rối loạn hành vi, thậm chí xuất hiện các dấu hiệu trầm cảm, tự kỷ nhẹ ở nhiều em. “Không ít trường hợp trẻ nghiện điện thoại, nghiện game tới mức mất kiểm soát, phải đến các cơ sở y tế điều trị - và đó không còn đơn thuần là trách nhiệm của phụ huynh nữa, mà là một vấn đề xã hội. Một bộ phận trẻ có phản ứng rất mạnh khi bị cắt thiết bị như đập phá, tự làm đau bản thân. Những đứa trẻ như vậy cần phác đồ can thiệp chuyên biệt, không thể trông chờ vào sự dỗ dành thông thường của cha mẹ”, ông Linh phân tích. CẦN BẮT ĐẦU TỪ NHẬN THỨC, HÀNH ĐỘNG CỦA PHỤ HUYNH Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thanh niên, hiện nhiều bậc phụ huynh quá bận rộn kiếm sống, không còn đủ thời gian và kiên nhẫn để đồng hành cùng con. “Họ mệt mỏi, căng thẳng và đôi khi muốn trốn tránh trách nhiệm bằng cách đưa thiết bị cho con sử dụng, để bản thân rảnh tay. Nhưng đằng sau vài phút yên lặng đó là những cái giá rất đắt”, ông Linh nói. Một vấn đề nữa là phụ huynh không làm gương cho con. Nhiều ông bố, bà mẹ vừa về nhà là cắm mặt vào điện thoại cầm tay lướt Facebook, TikTok. Mỗi người một thiết bị, trẻ nhìn vào sẽ mặc định: “Bố mẹ cũng vậy mà”. Nếu cha mẹ không tìm hiểu kỹ kiến thức, không nhận thức rõ những mặt trái của công nghệ, thì rất khó để giáo dục con đúng hướng. “Giáo dục cần bắt đầu từ nhận thức của phụ huynh, không chỉ bằng lời nói mà bằng hành động cụ thể. Nếu không thể dành nhiều thời gian thì càng phải dành thời gian chất lượng - nói chuyện với con, chơi cùng con, dắt con ra ngoài vận động, giúp con hình thành thói quen tốt từ nhỏ. Trẻ em cần được sống thật, không phải lớn lên trong một thế giới ảo đầy rối loạn”, ông Linh nói. LƯU TRINH Trẻ cần tham gia các hoạt động ngoại khoá để tăng cường vận động, giao lưu kết nối ẢNH: PV Theo các chuyên gia, trẻ lạm dụng thiết bị điện tử, lỗi không nằm ở chiếc điện thoại, tivi mà ở cách người lớn buông lơi vai trò đồng hành. Công nghệ có thể hỗ trợ, nhưng không thể thay thế cha mẹ trong hành trình nuôi dạy một đứa trẻ khỏe mạnh và hạnh phúc. Giáo dục con sử dụng một cách thông minh Ông Nguyễn Đình Sơn, chuyên gia tâm lý tuổi vị thành niên, Hội Tâm lý Giáo dục học Hà Nội, nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của bố mẹ, phải là tấm gương cho con noi theo. Con trẻ lạm dụng, nghiện thiết bị điện tử, người đáng trách đầu tiên là bố mẹ. Ông Sơn cho rằng, bố mẹ cần phát huy vai trò, trách nhiệm trong quản lý, giáo dục con cái sử dụng thiết bị điện tử một cách an toàn, thông minh. “BẢO MẪU” SỐ Bài cuối: Cha mẹ phải là tấm gương cho con “Tuổi thơ của trẻ em đang bị đánh cắp bởi những thiết bị điện tử mà chính người lớn trao cho. Đừng để đến khi con lệ thuộc, trầm cảm, tự kỷ… mới giật mình thì đã muộn. Phụ huynh cần trang bị kiến thức, kỹ năng và trách nhiệm làm cha mẹ trong thời đại số. Trẻ như búp trên cành - nuôi dạy không đúng cách, cái giá phải trả không chỉ là điểm số, mà là cả hành trình trưởng thành của một con người”. Ông ĐẶNG VŨ CẢNH LINH, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thanh niên
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==