Chuã nhêåt 22/6/2025 Quöëc tïë BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HANÂ H TÊTË CA Ã CACÁ NGAYÂ TRONG TUÊNÌ 16 Hoå àaä noá i “Iran khöng muönë noiá chuyïnå vúiá chêu Êu. Hoå muönë noiá chuyïnå vúiá chuná g töi” “Àêy la â mötå tro â chúi nguy hiïmí co á thï í dênî àïnë tû å huyã diïtå . Campuchia seä khöng gucå nga ä chó vò khöng nhêpå khêuí xùng tû â Thaiá Lan” Töíng thöëng Myä Donald Trump ngaây 20/6 noái rùçng chêu Êu khöng thïí giuáp chêëm dûát xung àöåt Iran-Israel. “Töi chûa thûåc sûå bònh têm sau khi gia àònh tan vúä, caãm thêëy aám aãnh nïëu bùæt àêìu möëi quan hïå múái” Taâi tûã Hong Kong Trõnh Haåo Nam ngaây 18/6 noái vêîn chûa àuã tûå tin heån hoâ tûâ khi ly hön nùm 2022. Chuã tõch Thûúång viïån Campuchia Hun Sen ngaây 20/6 chó trñch phe àöëi lêåp Thaái Lan àaä kïu goåi ngûâng xuêët khêíu xùng dêìu qua biïn giúái. Bònh luênå quöcë tïë Thoaã thuênå hatå nhên “mïmì ” hún? Khaã nùng khöi phuåc möåt thoãa thuêån haåt nhên kiïíu JCPOA (Kïë hoaåch haânh àöång toaân diïån chung) trong nùm 2025 giûäa Iran vaâ caác cûúâng quöëc laâ àiïìu hoaân toaân coá thïí xaãy ra, nhûng khöng hïì àún giaãn. Cucå diïnå hiïnå taiå cho thêyë Iran àang úã thï ë yïuë hún so vúiá nhûnä g nùm trûúcá : Kho tïn lûaã dênì canå , cacá hï å thönë g phonâ g khöng vaâ mötå sö ë cú sú ã hatå nhên quan tronå g bõ phaá hoaiå , trong khi nguy cú bõ Myä khöng kñch, àùcå biïtå la â taiå cú sú ã Fordow - theo mong muönë cuaã Israel - àang ngayâ canâ g hiïnå hûuä . Trong böië canã h ào,á Iran coá ve ã khöng muönë cuöcå chiïnë vúiá Israel keoá daiâ thïm nûaä . Vï ì phña Iran, nûúcá nayâ tûnâ g chêpë nhênå cacá giúiá hanå rêtë nghiïm ngùtå trong JCPOA 2015 - thoaã thuênå lõch sûã giupá giamã cùng thùnè g hatå nhên àaná g kï í - vò mucå tiïu gúä bo ã cêmë vênå va â caiã thiïnå kinh tï.ë Giú â àêy, khi tònh hònh kinh tïë vênî àang rêtë kho á khùn, lamå phatá cao, tiïnì tï å mêtë gia á va â bêtë öní trong nûúcá gia tùng, viïcå quay laiå banâ àamâ phaná la â mötå lûaå chonå thûcå tï.ë Mötå thoaã thuênå múiá - du â khöng hoanâ chónh nhû JCPOA ban àêuì - cunä g co á thï í giupá Iran tamå öní àõnh tònh hònh, taiá thiïtë hï å thönë g phonâ g thu ã va â giû ä thï í diïnå trong àöië nöiå . Tû â phña My ä va â phûúng Têy, àùcå biïtå la â nïuë chñnh quyïnì Töní g thönë g My ä Joe Biden conâ taiå võ, ho å co á thï í chonå con àûúnâ g ngoaiå giao thay vò khöng kñch, ñt nhêtë la â àï í traná h lamâ leo thang cùng thùnè g khu vûcå , gêy bêtë öní thõ trûúnâ g dêuì mo ã va â anã h hûúnã g àïnë cuöcå bêuì cû.ã Cacá nûúcá chêu Êu nhû Àûcá , Phapá , Anh vênî muönë giû ä vai tro â trong giaiã quyïtë vênë àï ì nayâ theo hûúná g hoa â bònh. Ngay caã Nga vaâ Trung Quöcë , du â thên thiïnå vúiá Iran, cunä g khöng muönë Iran tiïnë gênì àïnë ngûúnä g vu ä khñ hatå nhên vò àiïuì ào á se ä khiïnë ca ã khu vûcå Trung Àöng rúi vaoâ vonâ g xoayá bêtë öní múiá . Israel vênî la â biïnë sö ë kho á lûúnâ g. Ho å kiïn quyïtë phanã àöië viïcå Iran co á kha ã nùng hatå nhên, nhûng nïuë thêyë mötå thoaã thuênå múiá àu ã manå h àï í giúiá hanå Iran thûcå sû å - àùcå biïtå co á cú chï ë kiïmí soatá chùtå che ä - thò hoå co á thï í tamå chêpë nhênå àï í traná h phaiã tû å mònh hanâ h àönå g quên sû å àún phûúng. Kha ã nùng àatå àûúcå mötå thoaã thuênå kiïuí JCPOA trong nùm 2025 la â co á nhûng theo hûúná g “mïmì ” hún. Mötå kõch banã rêtë co á thï í xayã ra la â Iran chêpë nhênå dûnâ g lamâ giauâ uranium úã mûcá nhêtë àõnh (vñ du å trïn 60%), tùng cûúnâ g húpå tacá vúiá IAEA, àöií laiå la â àûúcå núiá lonã g mötå sö ë trûnâ g phatå nhêtë àõnh nhû xuêtë khêuí dêuì hanå chï ë hay giaiã phoná g taiâ sanã bõ àoná g bùng. Mötå kiïuí “JCPOA rutá gonå ”, khöng hoanâ haoã nhûng thûcå tï,ë giupá ca ã hai bïn coá thïm thúiâ gian vaâ giamã ruiã ro chiïnë tranh toanâ diïnå . Nïuë may mùnæ hún va â tònh hònh chñnh trõ thuênå lúiå hún - vñ duå My ä vênî ûu tiïn ngoaiå giao, trong khi Iran chõu apá lûcå quên sû,å kinh tïë qua á lúná - thò thêmå chñ co á thï í khöi phucå gênì nhû àêyì àu ã khuön khöí JCPOA 2015. Ngûúcå laiå , nïuë Iran tiïpë tucå cûná g rùnæ hoùcå My ä chuyïní hûúná g sang lêpå trûúnâ g cûná g rùnæ hún, thò khaã nùng àamâ phaná thêtë baiå va â xung àötå leo thang vênî luön hiïnå hûuä . Tomá laiå , du â tònh hònh àang phûcá tapå , caná h cûaã cho mötå thoaã thuênå hatå nhên kiïuí JCPOA vênî conâ mú ã - co á àiïuì , no á se ä khöng giönë g banã göcë nùm 2015 maâ co á thï í la â mötå phiïn banã linh hoatå hún, ngùnæ hanå hún. Kha ã nùng àatå àûúcå thoaã thuênå “nûaã vúiâ ” nhû vêyå trong nùm 2025 laâ khoanã g 60-70%. Conâ xacá suêtë khöi phucå hoanâ toanâ JCPOA thò thêpë hún, khoanã g 30-40%. Nhûng nïuë khöng coá bêtë ky â thoaã thuênå naoâ va â chó tiïpë tucå leo thang, thò nguy cú xung àötå toanâ diïnå tùng votå - Trung Àöng vaâ thï ë giúiá se ä rúi vaoâ vonâ g xoayá bêtë öní múiá . n [ THAIÁ AN ] Kï í tû â saná g 13/6, Israel vaâ Iran liïn tucå khöng kñch lênî nhau, chûa coá dêuë hiïuå chêmë dûtá . Thu ã tûúná g Israel Benjamin Netanyahu khöng loaiå trû â kha ã nùng amá satá Lanä h tu å töië cao Iran Ali Khamenei. M.L (st) Biïmë hoaå quöcë tïë Tranh: BECS (MYÄ ) Àêuë suná g AÃ nh: Reuters Mötå trong nhûnä g mucå tiïu chñnh cuaã Israel trong chiïnë dõch tênë cöng Iran lênì nayâ la â xoaá sö í cú sú ã hatå nhên Fordow úã miïnì bùcæ Iran. Cú súã nayâ nùmç sêu trong lonâ g nuiá àïnë mûcá bom cuaã Israel khoá co á thï í pha á huyã àûúcå . Mêyë ngayâ qua, cacá quan chûcá Israel hy vonå g Töní g thönë g My ä Donald Trump seä àiïuì mayá bay chiïnë àêuë cuaã My ä àï í tha ã loaiå bom phaá boong-ke manå h nhêtë thï ë giúiá , àûúcå cho la â coá thï í pha á huyã Fordow. Ngayâ 19/6, Töní g thönë g Trump cho biïtë se ä àúiå 2 tuênì trûúcá khi quyïtë àõnh coá nïn can thiïpå hay khöng. Viïcå nha â lanä h àaoå My ä cêu giú â khiïnë Israel rúi vaoâ tònh thïë tiïnë thoaiá lûúnä g nan. Israel canâ g phaiã chú â lêu thò hïå thönë g phonâ g khöng cuaã ho å canâ g ganá h nhiïuì sûcá epá . Àï í ngùn chùnå cacá cuöcå tênë cöng bùnç g tïn lûaã àanå àaoå cuaã Iran, Israel àang tiïu tönë kho tïn lûaã àaná h chùnå cuaã mònh, buöcå ho å phaiã ûu tiïn baoã vï å mötå sö ë khu vûcå nhêtë àõnh hún nhûnä g khu vûcå khacá . Theo thúiâ gian, cacá h lamâ nayâ lamâ tùng nguy cú nhiïuì tïn lûaã se ä bùnæ truná g ca ã khu dên cû va â cacá cú sú ã an ninh chiïnë lûúcå . Khi khöng phênå cuaã Israel bõ àoná g cûaã vaâ phênì lúná hoatå àönå g kinh tïë bõ àònh trï,å chiïnë sû å keoá daiâ cunä g se ä khiïnë Israel phaiã tra ã gia á bùnç g kinh tï.ë TÛÅ MÒNH HANÂ H ÀÖÅNG? Thay vò chúâ àúiå sû å giupá àú ä cuaã My,ä Israel coá thï í quyïtë àõnh tênë cöng Fordow mötå mònh, chêpë nhênå maoå hiïmí vúiá nhûnä g mayá bay va â àanå dûúcå ma â ho å co á trong tay. Mötå sö ë nha â phên tñch cho rùnç g Israel thêmå chñ co á thï í àûa lñnh biïtå kñch vaoâ va â pha á hoaiå cú sú ã nayâ . Ngayâ 19/6, Thuã tûúná g Israel Benjamin Netanyahu amá chó viïcå tû å mònh hanâ h àönå g. Öng noiá trong mötå cuöcå phonã g vênë trïn truyïnì hònh, rùnç g Israel seä "àatå àûúcå têtë ca ã cacá mucå tiïu; chuná g töi co á àu ã sûcá manå h àï í lamâ nhû vêyå ". Tuy nhiïn, cacá chuyïn gia cho rùnç g con àûúnâ g nayâ àêyì ruiã ro va â hiïuå quaã hanå chï.ë "Co á le ä ho å se ä khöng àatå àûúcå quy mö nhû Myä co á thï í lamâ àûúcå . Nïuë chuná g töi coá thï í lamâ nhûnä g gò My ä coá thï,í chuná g töi àaä lamâ röiì ", cûuå Àaiå sûá Israel taiå My ä Itamar Rabinovich noiá vúiá New York Times. Möåt lûåa choån khaác laâ Israel seä àún phûúng chêëm dûát chiïën tranh maâ khöng têën cöng Fordow. Nhûng laâm nhû vêåy seä khiïën Iran vêîn giûä laåi möåt phêìn àaáng kïí chûúng trònh laâm giaâu haåt nhên cuãa hoå, àïí ngoã khaã nùng Iran coá thïí chïë taåo quaã bom haåt nhên khiïën Israel caãm thêëy bõ àe dọa. Hiïån taåi, Israel dûúâng nhû khöng muöën ài theo con àûúâng àoá. Giúái laänh àaåo chñnh trõ cuãa Israel àaä bùæt àêìu noái roä raâng vïì viïåc thuác àêíy sûå thay àöíi laänh àaåo úã Iran vaâ hûúáng muåc tiïu vaâo Àaåi giaáo chuã Ali Khamenei. Duâ Israel khöng thûåc sûå coá caách lêåt àöí chñnh phuã cuãa àöëi thuã, nhûäng phaát biïíu cuãa laänh àaåo Israel cho thêëy hoå chùæc chùæn seä tiïëp tuåc têën cöng Iran trong ñt nhêët vaâi ngaây túái. Sùcæ thaiá trïn truyïnì thöng Israel ngayâ 20/6 cunä g cho thêyë dû luênå trong nûúcá unã g hö å chiïnë dõch tênë cöng cuaã Israel. Sau khi múã chiïnë dõch khöng kñch Iran, àanã g cuaã öng Netanyahu àang ú ã võ trñ manå h nhêtë kï í tû â thaná g 10/2023, khi Hamas thûcå hiïnå cuöcå tênë cöng bêtë ngú â khiïnë Israel camã thêyë mêtë mùtå . n Quên àöiå Israel cênì sû å giupá àú ä cuaã My ä àï í pha á huyã mötå cú sú ã hatå nhên quan tronå g cuaã Iran; viïcå chú â àúiå Myä quyïtë àõnh khiïnë Israel àöië mùtå vúiá ruiã ro vï ì chiïnë lûúcå . Mötå phu å nû ä chupå anã h toaâ nha â dên cû bõ hû haiå búiã cuöcå tênë cöng bùnç g tïn lûaã cuaã Iran vaoâ Be’er Sheva, Israel ngayâ 20/6/2025 [ BÒNH GIANG ] (theo NYT, Reuters) Àúåi Myä khiïën Israel tiïën thoaái lûúäng nan Khi àûúcå phoná g viïn hoiã höm 20/6, rùnç g liïuå öng co á unã g hö å lïnå h ngûnâ g bùnæ trong khi cacá cuöcå àamâ phaná àang diïnî ra hay khöng, Töní g thönë g My ä Donald Trump traã lúiâ : "Töi coá thï,í tuyâ thuöcå vaoâ hoanâ canã h". Töní g thönë g Trump cho biïtë se ä rêtë kho á àï í öng yïu cêuì Israel ngûnâ g cacá cuöcå tênë cöng vaoâ Iran ngay lucá nayâ . Myä coá kïë hoaåch àiïìu taâu sên bay thûá tû, USS George Washington àang úã Thaái Bònh Dûúng, ngoaâi khúi búâ biïín Nhêåt Baãn, àïën Trung Àöng, Avia.pro dêîn nguöìn tin tûâ Lêìu Nùm Goác höm 20/6.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==