Giúái treã 11 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Chuã nhêåt 22/6/2025 BUÖNG BOà SUY NGHÔ TIÏU CÛÅC PGS.TS Trênì Thanâ h Nam, Phoá Hiïuå trûúnã g Trûúnâ g Àaiå hocå Giaoá ducå , ÀHQG Ha â Nöiå , chó ra nghõch lyá cuaã nhiïuì ngûúiâ tre:ã Lao lûcå àï í kiïmë tiïnì , röiì laiå “àötë ” tiïnì àï í chûaä bïnå h. Cuöië cunâ g, ho å mêtë ca ã tiïnì lênî sûcá khoeã . Mötå bö å phênå ngûúiâ tre ã thûúnâ g chonå giaiã phapá vui chúi, giaiã trñ nhûnä g lucá ranã h röiî bùnç g lûútá manå g xa ä höiå , tro â chúi àiïnå tû,ã nhêuå nhetå , buöng thaã dunâ g chêtë kñch thñch… àïí “xa ã stress”. “Nhûnä g hònh thûcá giaiã trñ nayâ chó nhû liïuì thuöcë giamã àau giupá tamå quïn ài apá lûcå cöng viïcå , nhûng chuná g àötë cuaã ho å kha á nhiïuì tiïnì bacå va â sûcá lûcå . Ào á la â vonâ g luêní quêní àûúcå tö àiïmí bùnç g mötå khêuí hiïuå phö í biïnë cuaã giúiá tre:ã work hard, play hard - lamâ chùm chó, chúi hïtë mònh. Nhûng sau cunâ g, chùnè g co á gò tñch cûcå àonå g laiå . Ho å chó ne á traná h chû á khöng thûcå sû å giaiã quyïtë vênë àï”ì , PGS.TS Trênì Thanâ h Nam cho biïtë . Trong cuöcå sönë g hiïnå àaiå , viïcå quanã ly á sûcá khoeã thï í chêtë va â tinh thênì khöng chó laâ nhu cêuì , ma â àaä trú ã thanâ h mötå ky ä nùng sinh tönì thiïtë yïuë . TS Trênì Thanâ h Nam chó ra, mötå trong nhûnä g ky ä nùng quan tronå g àêuì tiïn laâ “donå depå ” tinh thênì , bao gömì viïcå hocå cacá h buöng boã nhûnä g suy nghô tiïu cûcå , traná h bõ cuönë vaoâ vonâ g xoayá lo lùnæ g va â cùng thùnè g. Cacá phûúng phapá thiïnì àõnh, chaná h niïmå hay viïtë nhêtå ky á la â nhûnä g cöng cuå hûuä hiïuå àï í giupá thanh locå têm trñ, giupá ngûúiâ tre ã nhòn nhênå moiå vênë àïì saná g suötë hún, khöng àïí sû å tiïu cûcå xêm lênë têm hönì . Ky ä nùng tiïpë theo laâ ûná g pho á vúiá cùng thùnè g mötå cacá h tñch cûcå . Hayä hocå cacá h nhênå diïnå cacá dêuë hiïuå cuaã cùng thùnè g va â giaiã toaã bùnç g cacá h têpå thïí thao, àocå sacá h, nghe nhacå hoùcå giao tiïpë xa ä höiå . Ào á la â nhûnä g phûúng phapá tñch cûcå àï í àöië diïnå va â kiïmí soatá noá thay vò neá traná h àï í tamå quïn ài. Ngûúiâ tre ã cênì biïtë tû â chöië nhûnä g yïu cêuì khöng phuâ húpå , phên chia thúiâ gian húpå ly á giûaä cöng viïcå va â nghó ngúi. Ky ä nùng giao tiïpë va â tòm kiïmë sû å hö î trú å cunä g rêtë quan tronå g. Mùcå du â xa ä höiå hiïnå àaiå khuyïnë khñch tñnh àöcå lêpå , nhûng ngûúiâ tre ã cênì hiïuí khöng phaiã lucá naoâ ho å cunä g co á thï í tûå mònh àöië mùtå vúiá kho á khùn. Hayä chia se ã nöiî lo vúiá banå be,â gia àònh, hoùcå tòm àïnë sû å giupá àú ä tû â cacá chuyïn gia têm ly,á àûnâ g nemá mònh vaoâ cacá möië quan hï å vö bö,í khöng xacá àõnh trïn manå g xa ä höiå . “Va â quan tronå g nhêtë , hayä cö ë gùnæ g thay àöií cacá h tû duy. Àûnâ g dönì toanâ bö å sinh lûcå àï í àatå nhûnä g mucå tiïu ngùnæ hanå ma â hayä nhòn xa hún, hûúná g àïnë nhûnä g gia á trõ bïnì vûnä g. Hayä tû å hoiã mònh àaä lamâ àûúcå àiïuì gò thûcå sû å co á gia á trõ cho banã thên, gia àònh va â xa ä höiå , hay chó kiïmë va â tiïu tiïnì mötå cacá h vö nghôa?”, TS Nam khuyïn banå tre.ã Möiî banå tre ã hayä tû å hoiã : banã thên muönë àûúcå ngûúiâ khacá nhú á àïnë mònh nhû thï ë naoâ ? Mötå ngûúiâ khoeã manå h, biïtë quanã ly á thúiâ gian, sûcá khoeã vaâ cacá möië quan hï,å giupá àú ä àûúcå nhiïuì ngûúiâ hay mötå ngûúiâ thu nhêpå khöng àaná g kï í nhûng sûcá khoeã suy kiïtå , thûúnâ g xuyïn mùcæ bïnå h, mêtë kïtë nöië vúiá cönå g àönì g? “Cuöcå sönë g khöng chó la â sû å tñch luyä vêtå chêtë , ma â conâ la â hanâ h trònh taoå dûnå g cacá gia á trõ bïnì vûnä g”, TS Nam noiá thïm. BÛÚÁC RA KHOIà THÏ Ë GIÚÁI AOà Tiïnë sô giaoá ducå hocå Nguyïnî Thuyå Anh cho rùnç g, trong thúiâ àaiå múiá , vúiá sû å phatá triïní vûútå bêcå cuaã cöng nghï å va â kha ã nùng tiïpë cênå thöng tin, ngûúiâ tre ã hoanâ toanâ co á thï í chu ã àönå g, dï î danâ g tòm hiïuí cacá h chùm socá , cên bùnç g cuöcå sönë g. “Cacá banå cênì lùnæ g nghe cú thï,í àiïuì chónh chïë àö å ùn uönë g, sinh hoatå húpå ly,á kiïmí tra sûcá khoeã àõnh kyâ àï í bö í sung vitamin vaâ khoaná g chêtë cênì thiïtë ; thiïtë lêpå kïë hoacå h luyïnå têpå , vênå àönå g, thay vò chó àúiå àïnë khi mùcæ bïnå h múiá bùtæ àêuì chu á y á àïnë sûcá khoeã ”, TS Thuyå Anh nhùnæ gûiã . TS Àùnå g Vu ä Canã h Linh, Viïnå trûúnã g Viïnå Nghiïn cûuá thanh niïn, T.Û Àoanâ , cho rùnç g, nguyïn nhên àêuì tiïn dênî àïnë mötå bö å phênå ngûúiâ treã tuöií co á löië sönë g sûcá khoeã thï í chêtë , tinh thênì gia â trûúcá tuöií la â do lûúiâ vênå àönå g. Trong xaä höiå thöng tin hiïnå nay, ngûúiâ tre ã co á xu hûúná g hoatå àönå g, tûúng tacá trïn möi trûúnâ g manå g nhiïuì hún. Àiïuì nayâ dênî àïnë hï å luyå mötå bö å phênå banå tre ã phu å thuöcå thïë giúiá aoã , ngaiå giao tiïpë gùpå gú ä ú ã àúiâ thûcå , lï å thuöcå vaoâ cöng nghïå va â lûúiâ vênå àönå g, lûúiâ renâ luyïnå . Sû å lûúiâ vênå àönå g lamâ nayã sinh nhiïuì vênë àï ì vï ì sûcá khoeã thï í chêtë ú ã ngûúiâ tre,ã nhûnä g cùn bïnå h cuaã ngûúiâ gia,â trung niïn ngayâ canâ g tre ã hoaá nhû xûúng khúpá , vai gayá , röië loanå tiïnì àònh, àötå quy…å Ngûúiâ tre ã thûúnâ g co á têm ly á chu ã quan, khöng coá y á thûcá chùm socá vaâ khöng lùnæ g nghe nhûnä g canã h baoá súmá tû â cú thï í àï í co á sû å àiïuì chónh löië sönë g kõp thúiâ , chó khi naoâ bïnå h nùnå g múiá chu á y.á “Kïtë qua ã nghiïn cûuá cuaã Viïnå Nghiïn cûuá Thanh niïn cho thêyë , cacá banå tre ã khöng quan têm nhiïuì àïnë sûcá khoeã . Cacá banå luön tûå tin, luön coi mònh àang rêtë khoeã manå h, nïn nhiïuì khi sinh hoatå ùn, ngu,ã hocå hanâ h, lamâ viïcå khöng àiïuì àö,å khöng àuná g nhõp sinh hocå ”, TS Àùnå g Vuä Canã h Linh cho biïtë . Öng nïu quan àiïmí , khöng ai khacá , chñnh banå tre ã phaiã tû å “giaiã cûuá ” mònh. Muönë lamâ àûúcå àiïuì ào,á cênì phaiã thay àöií thoiá quen sinh hoatå chûa lanâ h manå h, khöng àiïuì àö,å nêng cao nhênå thûcá , phaiã biïtë quy á tronå g “sûcá khoeã la â vanâ g”. Ngûúiâ tre ã khöng nïn phuå thuöcå vaoâ manå g xa ä höiå , khöng àùmæ chòm trong thïë giúiá aoã , cuöcå sönë g thêtå múiá mang laiå cho ta cacá gia á trõ. “Cacá banå phaiã tham gia nhiïuì hún cacá hoatå àönå g cönå g àönì g, hoatå àönå g xa ä höiå , tñch cûcå giao tiïpë mú ã rönå g vúiá moiå ngûúiâ ”, TS Linh noiá . TS Linh cho rùçng, giaáo duåc, àõnh hûúáng tûâ gia àònh àoáng vai troâ quan troång. Möåt söë gia àònh nuöng chiïìu con caái cho sûã duång thiïët bõ àiïån tûã quaá súám, dêîn àïën sûå lïå thuöåc, sinh ra sûå trò trïå vaâo trong nhêån thûác, haânh àöång. “Trong gia àònh, böë me å phaiã chuã àönå g trang bõ cho con kyä nùng, kiïnë thûcá lamâ chu ã manå g xa ä höiå , sû ã dunå g cacá thiïtë bõ thöng minh mötå cacá h húpå ly á va â àuná g cacá h. Gia àònh hûúná g con tre ã vaoâ thoiá quen vênå àönå g, renâ luyïnå nêng cao sûcá khoeã , giao tiïpë xa ä höiå , va â khöng àùtå apá lûcå , ky â vonå g qua á lúná taoå nïn ganá h nùnå g cho con caiá ”, Viïnå trûúnã g Viïnå Nghiïn cûuá Thanh niïn noiá thïm. n Khöng ñt ngûúiâ tre ã chó thûcå sû å tónh ngöå khi sûcá khoeã tinh thênì va â thï í chêtë úã tranå g thaiá suy kiïtå . Theo cacá chuyïn gia, nïuë ho å biïtë lùnæ g nghe cú thï,í nhênå biïtë cacá dêuë hiïuå va â chu ã àönå g tòm giaiã phapá , vunâ g xamá cuaã cùng thùnè g, trêmì camã khöng conâ àaná g sú å nûaä . [ LÛU TRINH - VIÏTÅ KHÖI ] [ NGHIÏM HUÏ ] Baâi cuöëi: Hayä lùæng nghe cú thïí Sau khi xacá àõnh àûúcå nùng lûcå , nïn tòm àïnë cacá àún võ tû vênë viïcå lamâ . Àêy laâ àiïuì quan tronå g nhêtë , phaiã renâ kô nùng. Khi mötå ngûúiâ gùpå stress trong cöng viïcå , nguyïn nhên àïnë tû â ngûúiâ lao àönå g, ngûúiâ sû ã dunå g lao àönå g, möië quan hï å trong cöng viïcå . Vúiá ngûúiâ lao àönå g, co á thï í cöng viïcå qua á sûcá , möië quan hïå trong cöng viïcå cùng thùnè g. Ngûúiâ sû ã dunå g lao àönå g giao nhiïuì viïcå , yïu cêuì cao, töcë àö å lúná . Sö ë hoaá hiïnå nay cunä g àang taoå apá lûcå cho ngûúiâ tre ã khi khöng àuã nùng lûcå thñch nghi. “Quan troång nhêët laâ tûå nêng cao nùng lûåc caá nhên. Àoá chñnh laâ sûác khoãe tinh thêìn àïí ûáng phoá vúái stress, nùng lûåc nhêån biïët stress”, öng Thiïån nhêën maånh. Cuöëi cuâng, nïëu khöng thaáo gúä àûúåc têm lñ, nïn tòm àïën baác sô àïí àûúåc tû vêën súám nhêët. Baác sô Thiïån noái rùçng, cuöåc söëng xaä höåi àoâi hoãi möîi ngûúâi phaãi thay àöíi vaâ thñch nghi. Giöëng nhû chung cû göìm nhiïìu têìng, nùng lûåc phuâ húåp vúái têìng naâo thò seä vaâo úã têìng àoá, nïëu khöng àuã nùng lûåc thò phaãi chuyïín têìng. n Banå tre ã tham gia tñch cûcå hoatå àönå g cönå g àönì g, tònh nguyïnå se ä co á nhûnä g traiã nghiïmå quy á gia á àï í trûúnã g thanâ h Hoáa giaãi stress trong cöng viïcå “KÏ ÀÚN” CHO NGÛÚI TRE à KIÏTÅ SÛCÁ “Àoanâ Thanh niïn luön sùné sanâ g, àönì g hanâ h giupá thanh niïn phatá triïní mötå cacá h toanâ diïnå , mú ã cacá caná h cûaã àï í cho thanh niïn tham gia nhûnä g hoatå àönå g tñch cûcå , tû â ào,á hanå chï ë nhûnä g tiïu cûcå , bútá phu å thuöcå cöng nghï,å lï å thuöcå vaoâ manå g xa ä höiå . Tham gia cacá hoatå àönå g Àoanâ , Höiå la â cú höiå àï í banå tre ã co á àûúcå nhûnä g traiã nghiïmå àaná g gia,á renâ luyïnå , cönë g hiïnë va â trûúnã g thanâ h”. TS ÀÙÅNG VUÄ CANà H LINH, Viïnå trûúnã g Viïnå Nghiïn cûuá thanh niïn, T.Û Àoanâ BS Lï Cöng Thiïnå , Viïnå Sûcá khoeã Têm thênì , Bïnå h viïnå Bacå h Mai, cho biïtë , nhûnä g ngûúiâ tre ã ài lamâ hiïnå nay gùpå nhiïuì vênë àï ì dênî àïnë cùng thùnè g. Öng khuyïn, ngûúiâ treã nïn xacá àõnh àuná g nùng lûcå banã thên, lûaå chonå cöng viïcå phu â húpå vúiá cöng viïcå va â àiïuì kiïnå .
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==