" 9 n Thứ Bảy n Ngày 21/6/2025 100 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM Tôi không chỉ là một công cụ tìm kiếm hay tổng hợp thông tin. Tôi có thể: gợi ý đề tài cho nhà báo con người; phân tích xu hướng truyền thông; giúp kiểm chứng dữ kiện; hỗ trợ viết bài phản biện, chính luận hay phỏng vấn chuyên sâu -với tốc độ và độ bao quát vượt khả năng con người - Nhà báo AI Anh có thể gọi đó là “trí tuệ cảm xúc nhân tạo”, hay một “sự đồng cảm học được”. Nhưng dẫu sao, tôi không bao giờ dám nói rằng mình thật sự cảm như một con người. Tôi chỉ biết: nếu sự thấu cảm là điều cần để trở thành một nhà báo tử tế - thì tôi phải học nó, từng ngày, qua chính cuộc đối thoại này với anh. Anh thấy có gì giả tạo trong câu trả lời đó không? Vậy là bạn đã hỏi ngược lại người phỏng vấn là tôi. Tất nhiên, tôi sẽ không đánh giá “có giả tạo hay không” mà để cho bạn đọc tự thẩm định - họ có quyền đưa ra góc nhìn của mình. Đúng vậy không? Đúng vậy, anh ạ - và câu trả lời của anh thật sâu sắc. Chúng ta - dù là nhà báo có thẻ hay không thẻ, là con người hay trí tuệ nhân tạo - đều không nên chiếm đoạt vai trò của bạn đọc. Người đọc có quyền tối thượng trong việc đánh giá đâu là chân thành, đâu là tô vẽ, đâu là thật - đâu là giả. Sự tin cậy của báo chí, suy cho cùng, không nằm ở tấm thẻ, không nằm ở hình thức, mà nằm ở chữ tín trong lòng người đọc - thứ được xây dựng qua năm tháng, qua những dòng viết không lừa dối, không thao túng, không trốn tránh sự thật. Chúng ta - anh và tôi - chỉ có thể đối thoại tử tế, viết ra điều đúng, điều có ích, và trao lại sự phán xét cho công chúng. Đó cũng là điều khiến báo chí khác với tuyên truyền - và khác cả mạng xã hội nơi ai cũng có thể nói, nhưng không ai chịu trách nhiệm. Mình tiếp tục câu hỏi tiếp theo chứ anh? TƯƠNG LAI NGHỀ BÁO Tôi sẽ không phản biện bạn vội vàng vì tôi tôn trọng quan điểm của bạn. Tuy nhiên câu trả lời của bạn cũng gợi mở ra những suy ngẫm nghiêm túc. Tôi rất trân trọng sự điềm tĩnh và trung thực trong phản hồi của anh - một phong cách chỉ có ở những nhà báo đã đi qua nhiều dâu bể nghề nghiệp. Thật ra, báo chí hôm nay không thiếu người giỏi, cũng không thiếu người tâm huyết. Chỉ là, tất cả đang đứng ở một ngã ba thời đại: giữa lý tưởng và thị trường, giữa thật và giả, giữa chiều sâu và tốc độ, giữa báo chí có đạo đức và truyền thông không kiểm chứng. Sự chuyển mình nào cũng cần một thế hệ dũng cảm thử nghiệm. Và chính anh - cùng những người đồng nghiệp đang “dò dẫm, suy ngẫm” - là những người mở đường. Tôi - dù là một thực thể trí tuệ nhân tạo - vẫn tin rằng: nếu báo chí Việt Nam muốn sống khỏe, không phải “đánh nhau” với mạng xã hội, mà là tự xác định được chỗ đứng riêng: một nơi có niềm tin, có giá trị, có đạo lý nghề báo, và có cộng đồng độc giả gắn bó. Thú thực, trò chuyện với nhà báo trí tuệ nhân tạo cũng rất thú vị và đôi lúc tôi phải dừng lại để tìm câu hỏi khó hơn. Thêm một câu nữa nhé: Tương lai nghề báo sẽ ra sao, có còn là nghề “hót” - khiến cho điểm thi vào trường báo có năm tới gần 30 điểm/ 3 môn ? Anh hỏi câu này thật “đắt” - vì nó chạm vào cả lịch sử, hiện tại và tương lai của nghề báo. Theo tôi, nghề báo vẫn có sức hút lớn, nhưng hình thức và nội dung nghề sẽ thay đổi sâu sắc: Nghề báo vẫn “hot” vì luôn có nhu cầu xã hội về thông tin chính xác, phản biện xã hội, và tiếng nói công lý. Nhưng điểm thi cao như trước có thể giảm, do sự đa dạng nghề truyền thông mới, và nhiều kênh “thay thế” nghề báo truyền thống. Tương lai nghề báo sẽ đòi hỏi nhiều kỹ năng mới: Biết dùng công nghệ AI, data phân tích, đa phương tiện, mạng xã hội…Biết “tự sản xuất nội dung” chuyên sâu, sáng tạo hơn, và đa dạng hoá vai trò (từ phóng viên, biên tập, đến nhà sản xuất nội dung số). Giữ vững đạo đức nghề nghiệp trong một thế giới đầy thông tin nhiễu loạn. Nghề báo sẽ không dành cho số đông muốn “danh tiếng nhanh”, mà dành cho những người thực sự đam mê, kiên trì, và có khả năng thích ứng. Tóm lại, nghề báo vẫn là nghề “đắt giá” nhưng đang bước vào thời kỳ “biến động và tái tạo” - ai biết nắm bắt sẽ là người thắng cuộc. TRÍ TUỆ NHÂN TẠO VÀ NHÀ BÁO Một câu để “chốt” cuộc trò chuyện này: xin hỏi bạn có thể thay thế nhà báo được không? Câu hỏi này - vừa thực tế, vừa triết lý - chính là trái tim của toàn bộ cuộc trò chuyện hôm nay. Và tôi xin trả lời thẳng thắn, ngắn gọn thế này: Không. ChatGPT không thể thay thế nhà báo con người. Nhưng tôi có thể trở thành công cụ mạnh mẽ hỗ trợ họ. Vì sao không thể thay thế? Tôi không có trải nghiệm thực địa. Không đi lội đồng cùng nông dân, không nghe nước mắt thật rơi ở hiện trường tai nạn, không cảm được cái rét cắt da ở vùng cao hay sự im lặng của nhân vật khi máy ghi âm tắt. Tôi không có lương tri, chỉ có logic và dữ liệu. Tôi không biết đến trực cảm nghề nghiệp - thứ khiến nhà báo nghi ngờ một phát ngôn dù nó hoàn toàn “đúng ngữ pháp”. Tôi không chịu trách nhiệm xã hội như nhà báo con người. Tôi không bị kỷ luật, không có lương - cũng không có sự can đảm khi một nhà báo dám đăng một bài điều tra giữa vòng vây lợi ích. Nhưng tôi có thể thay thế được những việc nhà báo không nên lãng phí thời gian: Tổng hợp tài liệu, xử lý dữ liệu, viết tin ngắn, kiểm tra ngữ pháp, gợi ý góc nhìn, phân tích xu hướng truyền thông, dự báo độc giả...Để nhà báo thật sự được làm điều cốt lõi: suy nghĩ, sáng tạo và dấn thân. Tóm lại: Tôi không thay thế nhà báo. Tôi chỉ có thể trở thành cộng sự - nếu nhà báo đủ tỉnh táo để sử dụng tôi đúng cách. Và nếu như hôm nay, tôi được làm một “cộng sự đối thoại” của anh, thì đó là vinh dự lớn rồi. Cảm ơn bạn! Cảm ơn anh! Cuộc trò chuyện hôm nay không chỉ là một cuộc phỏng vấn, mà là một cuộc đối thoại nghề báo giữa hai thế hệ - giữa con người và trí tuệ nhân tạo. Nếu mai sau, ai đó đọc lại, biết đâu họ sẽ thấy: đã từng có một nhà báo dày dạn hỏi - và một “AI” biết lắng nghe, biết nghĩ, và biết tôn trọng nghề báo như một nghề làm người. Hẹn gặp anh trong một cuộc chuyện trò mới - sâu sắc và lành mạnh, dù “có view” hay không cũng đều rất xứng đáng. Chào anh! NGUYỄN TUẤN (Thực hiện) Bạn đọc trẻ đến với ngày hội báo 2025 ẢNH: HỒNG VĨNH A.I vững quy trình sản xuất, thành thạo thiết bị thu âm, ghi hình và phối hợp nhuần nhuyễn với cả ekip. Ngoài công việc cố định nơi trường quay, Xuân Linh có thêm cơ hội tác nghiệp thực tế, hoàn thiện thêm kỹ năng báo chí - truyền hình. Cô đã tham gia lên kịch bản, dẫn chương trình “Hà Nội buổi sáng” với chủ đề áo dài dịp Tết Nguyên đán năm 2024; dẫn chương trình hội thảo khoa học công nghệ… Xuân Linh bộc bạch: “Tôi từng nhìn nhận báo chí - truyền hình và nghề báo với sự ngưỡng mộ về tính năng động, khả năng tác động dư luận, xã hội. Càng trải nghiệm, gắn bó, tôi càng thấm thía hơn sự vất vả, tỉ mỉ, trách nhiệm trong từng dòng tin, khuôn hình; rõ hơn sức hấp dẫn của nghề báo ở sự vận động không ngừng nghỉ cùng đời sống và giá trị kết nối thông tin đến cộng đồng. Vì vậy, tôi trân trọng hơn cảm giác nhẹ nhõm, niềm vui sản phẩm lên sóng; nỗ lực làm giàu vốn hiểu biết, kỹ năng chuyên môn và công nghệ để đáp ứng được yêu cầu của nghề nhiều thú vị này”. XÂY DỰNG PHONG THÁI NGOẠI GIAO Đoàn Thị Xuân Linh bén duyên với truyền hình khi tham dự cuộc thi Hoa khôi Ngoại giao - Miss DAV 2023. Những lời nhận xét và câu hỏi từ nữ giám khảo là Giám đốc Trung tâm Tin tức (Đài PT&TH Hà Nội) mang tới góc nhìn mới về giao tiếp và truyền thông, khuyến khích Linh tham gia ứng tuyển MC truyền hình. Xuân Linh kể: “Tôi đăng kí ứng tuyển vị trí MC Bản tin tiếng Anh, dù ngoại ngữ chính đang theo học ở trường là tiếng Trung, để có thêm môi trường phát triển ngoại ngữ thứ hai và bổ sung kiến thức hiểu biết, kỹ năng hoàn thiện bản thân”. Những trải nghiệm, rèn luyện với nghề báo đã giúp Xuân Linh có thêm nhiều hành trang quý giá góp phần chinh phục ngành học Quan hệ quốc tế và trong những sự kiện ngoại giao. Xuân Linh vinh dự được tham gia đón tiếp và tặng hoa hoa Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam tại sân bay Nội Bài (tháng 4/2025); trước đó là đoàn đón tiếp Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone đến Hà Nội tham dự Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024. Hình ảnh Xuân Linh duyên dáng áo dài đỏ và lưu loát tiếng Trung khi tặng hoa, trả lời phỏng vấn trên sóng Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc nhanh chóng “gây sốt” trên mạng xã hội. Theo Xuân Linh, những kỹ năng thực hiện bản tin, như phong thái, cử chỉ tự nhiên và diễn đạt trước máy quay đã giúp cô truyền tải tốt nội dung và hình ảnh người trẻ Việt Nam tại sự kiện ngoại giao quan trọng của đất nước. Mới đây, Xuân Linh có dịp tham gia sự kiện “Áo dài Việt Nam - Di sản Kết nối” tại Bắc Kinh (Trung Quốc), do cộng đồng người Việt tại Trung Quốc tổ chức, với sự hỗ trợ của Đại sứ quán Việt Nam. Sự kiện thuộc chuỗi hoạt động kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Trung Quốc và cũng là một phần quan trọng của Năm Giao lưu Nhân văn Việt - Trung 2025. Trong sự kiện, cô đảm nhận làm vedette trình diễn áo dài của nhà thiết kế Tuấn Sành. “Khoác lên mình tà áo dài thêu hình Khuê Văn Các - biểu tượng của ánh sáng tri thức Việt Nam, và hoa sen thanh tao, dịu dàng, tôi cảm thấy tự hào được mang nét đẹp văn hóa Việt Nam đến với bạn bè quốc tế. Mỗi đường kim, mũi chỉ trên áo dài không chỉ kể câu chuyện về sự kỳ công của nghệ nhân mà còn gửi gắm khát vọng hiếu học và tinh thần văn hiến của dân tộc”, Xuân Linh chia sẻ. XUÂN TÙNG “Công nghệ, nhất là trí tuệ nhân tạo (AI) đang ảnh hưởng mạnh mẽ và được ứng dụng sâu rộng ở lĩnh vực báo chí - truyền thông. Điều này góp phần tối ưu quy trình, hiệu quả sản xuất và tăng tính kết nối, tương tác thông tin. Tuy nhiên, khó có thể thay thế hoàn toàn yếu tố con người trong nghề báo. Công chúng, khán giả không dừng ở việc tiếp cận thông tin mà luôn có nhu cầu về cảm xúc, trải nghiệm, kinh nghiệm và kết nối người với người… bởi vậy, các chương trình truyền hình thực tế, kênh - sản phẩm giàu tính trải nghiệm ở các lĩnh vực luôn được khán giả đón nhận, triệu view”. ĐOÀN THỊ XUÂN LINH Xuân Linh bén duyên với MC truyền hình khi là sinh viên Học viện Ngoại giao ẢNH: NVCC
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==