4 n Thứ Tư n Ngày 11/6/2025 KINH TẾ NGUYÊN NHÂN SẦU RIÊNG NHIỄM CADIMI, VÀNG O Phát biểu khai mạc Hội thảo Phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng do báo Tiền phong tổ chức ngày 10/6, Tổng Biên tập báo Tiền phong Phùng Công Sưởng cho biết, chỉ trong vòng chưa đầy 3 năm, sầu riêng đã vươn lên trở thành một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực, lớn nhất trong các mặt hàng rau quả của Việt Nam. Xuất khẩu sầu riêng đã mang về hơn 3,2 tỷ USD trong năm 2024. Đây là con số kỷ lục đáng tự hào của nông sản Việt. Tuy nhiên, xuất khẩu sầu riêng đang đối mặt nhiều hệ lụy từ tăng trưởng nóng, gian lận mã số vùng trồng, sản xuất thiếu đồng bộ, thiếu kiểm soát chất lượng đầu vào... Gần đây nhất, thị trường Trung Quốc liên tục cảnh báo về dư lượng Cadimi trong sầu riêng Việt Nam vượt ngưỡng quy định của nước này. Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) cho biết, sau nghị định thư về xuất khẩu sầu riêng với Trung Quốc, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đã tăng mạnh. Năm 2023, trị giá xuất khẩu đạt trên 2 tỷ USD, năm 2024 hơn 3,2 tỷ USD, chiếm 45% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành rau quả. Trước sự tăng trưởng quá “nóng”, Bộ NN&MT đã cảnh báo về nguy cơ, rủi ro. Về việc Trung Quốc cảnh báo dư lượng cadimi vượt ngưỡng trong sầu riêng Việt Nam, ông Hiếu cho hay, khi Việt Nam nhận được thông báo đầu tiên vào tháng 3/2024, Cục đã tiến hành nhiều cuộc điều tra chuyên sâu, trong đó phát hiện một số vùng có dư lượng cadimi cao. Gần đây, Cục đã công bố những nguyên nhân chính khiến đất nhiễm cadimi, bao gồm yếu tố tự nhiên về thổ nhưỡng, đất; nhiều vùng canh tác không được “nghỉ ngơi”. Bên cạnh đó còn có nguyên nhân chủ quan là thói quen người dân sử dụng phân bón nhiều hơn khuyến cáo. Về vàng O, Trung Quốc bổ sung các quy định là do phát hiện trên sầu riêng của nước khác. Chất này thường được sử dụng sau thu hoạch. Vì thế, để đề phòng nguy cơ từ tất cả quốc gia nên Trung Quốc áp dụng chung cho cả Việt Nam. Ông Hiếu cũng cho rằng, việc đổ lỗi hoàn toàn cho sử dụng phân DAP là chưa thật chính xác, vì việc sử dụng DAP ở phía Nam tương đối nhiều và được sử dụng trên nhiều loại cây khác, không riêng gì sầu riêng. Thêm vào đó, sự thay đổi PH trong đất cũng ảnh hưởng nhiều đến sự hoà tan cadimi, đặc biệt là khi nước rút, PH giảm đúng vào vụ sầu riêng ra trái thì dư lượng cadimi cũng sẽ cao hơn. “Hiện nay, số lượng DAP nhập khẩu từ Hàn Quốc và sử dụng chiếm 4%/tổng lượng DAP tại Việt Nam. Việc khuyến khích sử dụng quá nhiều phân thô và hữu cơ có thực sự chính xác hay không? Trong hàng trăm mẫu kiểm tra phân bón tại miền Tây hiện nay, chúng tôi rất ngạc nhiên khi phân bón hữu cơ chứa nhiều Cadimi hơn các phân bón vô cơ khác”, ông Hiếu nói thêm. Mặt khác, ông cho rằng, phân hữu cơ cũng có thể sử dụng nhiều nguyên liệu như bùn thải hoặc các chất khác, nếu sử dụng nhiều thì kim loại nặng có thể còn tồn đọng và trở thành dư lượng. Phân tích chi tiết hơn, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam cho rằng, vấn đề tồn dư chất cấm vàng O - một loại hóa chất nhuộm công nghiệp dùng để tạo màu vàng đẹp cho vỏ sầu riêng, thúc trái chín đều - cho thấy những lỗ hổng trong khâu sơ chế, bảo quản sau thu hoạch. Còn nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nhiễm cadimi là sự tích tụ kim loại nặng trong đất, có thể xuất phát từ việc lạm dụng phân bón hóa học, đặc biệt là các loại phân bón có gốc lân (như DAP) trong thời gian dài. Quá trình canh tác chạy theo năng suất, thiếu kiểm soát đầu vào đã vô tình đưa chất độc vào chuỗi sản xuất. Ông Vũ Duy Hải, Tổng Giám đốc Tập đoàn Vinacam cho rằng, đây không hºn là lỗi của người trồng, mà phải thºng th¹n nhìn nhận đến lỗi của các nhà quản lý trong lËnh vực phân bón, cây trồng, đặc biệt trong việc xử lý thông tin SPS đã cảnh báo cadimi... vượt ngưỡng trong ớt, măng cụt, chôm chôm, sầu riêng từ 3 năm trước và trong phân DAP mà Tập đoàn Vinacam đã báo động từ ngày 31/7/2023. Đồng quan điểm, Phó Giám đốc Sở NN&MT Cần Thơ Trần Thái Nghiêm cho biết, sầu riêng nhiễm cadimi không phải là lỗi của người nông dân mà nguyên nhân có thể đến từ vật tư, phân bón, cũng có thể do đặc điểm tự nhiên của vùng đất có sẵn hàm lượng cadimi… Không chỉ sầu riêng, nhiều loại cây ăn trái khác cũng có thể bị ảnh hưởng nếu sử dụng các giải pháp kỹ thuật không đúng mức, chºng hạn như bón lân liều cao để tạo mầm, hoặc dùng phân hữu cơ có nguồn gốc từ rác thải… Những yếu tố này cần được xem xét kỹ lưỡng. LỜI GIẢI NÀO CHO SẦU RIÊNG? Tại hội thảo, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp đã thºng th¹n chỉ ra thực trạng ngành đang phát triển “nóng”, thiếu kiểm soát toàn diện trong chuỗi cung ứng. Việc sản xuất chạy theo số lượng thay vì chất lượng, cùng sự buông lỏng trong quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, đang đặt ra những thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững của ngành. Theo TS. Nguyễn Đăng NghËa - nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía Nam, vấn đề cadimi đã tồn tại 30 năm qua nhưng không thấy lên án, 2-3 năm gần đây lại nổi lên ở sầu riêng. “Nguyên nhân là chúng ta đã nhập khẩu hơn 122.000 tấn phân bón DAP từ Hàn Quốc chứa cadimi vượt mức cho phép? Lỗi này tại ai? Cái này chúng ta phải làm rõ, phải truy đến cùng bởi có dấu hiệu lợi ích nhóm?”, ông NghËa nói. Theo ông NghËa, vấn đề ở đây không chỉ là thiệt hại về tiền mà cái chính là mất uy tín. “Cần phải nói rằng, sầu riêng vùng Tây Nguyên và miền Đông đang bị oan, bởi doanh nghiệp mới bán ở khu vực miền Tây, đặc biệt là Tiền Giang - chúng tôi lấy mẫu đất phân tích thấy đất trồng sầu riêng nhiễm hàm lượng cadimi từ 0,19-0,22 thì tại sao sầu riêng lại không nhiễm cadimi được? Hiện nay, Trung Quốc mới cảnh báo ở sầu riêng và mít… Chúng ta phải làm đến tận cùng vấn đề để bảo vệ người nông dân, cũng như người tiêu dùng”, ông NghËa cho hay. Tổng Thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam Đặng Phúc Nguyên nhấn mạnh, để sầu riêng Việt phát triển bền vững, cần tiến hành triển khai các giải pháp cấp bách nhằm lấy lại niềm tin của người tiêu dùng. Ông Nguyên kiến nghị thiết lập hệ thống giám sát chất lượng từ gốc, tăng cường khâu kiểm nghiệm tại cơ sở sản xuất sầu riêng bằng cách xây dựng các chương trình giám sát an toàn thực phẩm; kiểm dịch thực vật ngay tại vườn trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng bằng cách mở rộng danh sách và nâng cao năng lực cho nhiều phòng xét nghiệm đủ chuẩn phủ kín các vùng trồng sầu riêng. Việc truy xuất nguồn gốc sẽ chính xác, rõ ràng khi các cơ quan chức năng Việt Nam hay Trung Quốc cần truy xuất về mã số, tồn dư chất cấm... của sầu riêng xuất khẩu. Ông Trịnh Duy Phương, Trưởng phòng Xuất nhập khẩu ngành hàng, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương - cho biết đối với thị trường Trung Quốc, Bộ Công Thương đang phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong công tác dự báo và tháo gỡ tình trạng nông sản ùn ứ ở biên giới (nếu có). Cùng với đó, cần khuyến cáo sở Công Thương các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các hiệp hội, ngành hàng, hộ nông dân, cơ sở sản xuất, doanh nghiệp chế biến xuất khẩu nông sản và trái cây tươi trên địa bàn phối hợp chặt chẽ với sở Công Thương các tỉnh biên giới để kịp thời cập nhật tình hình thông quan, chủ động điều tiết hàng hóa đưa lên cửa khẩu cũng như kế hoạch, hoạt động sản xuất, kinh doanh. Về phía doanh nghiệp, cần thực hiện nghiêm túc quy định về truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, ghi nhãn... đáp ứng quy định, tiêu chuẩn đã thỏa thuận với bạn hàng; tiếp tục đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu chính ngạch hàng hóa sang thị trường Trung Quốc. NHÓM PV KINH TẾ Toàn cảnh Hội thảo Phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng do báo Tiền phong tổ chức ngày 10/6 Để khắc phục tình trạng sầu riêng có dư lượng cadimi vượt ngưỡng, có chất vàng O bị cấm, đại diện cơ quan quản lý và chuyên gia đều cho rằng, cần thiết lập hệ thống giám sát chất lượng từ gốc, tăng cường kiểm nghiệm tại cơ sở sản xuất sầu riêng. Giám sát chất lượng sầu riêng từ gốc Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam Ông Trần Việt Hùng, Trưởng phòng nghiệp vụ quản lý thị trường, Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương khẳng định: “Trong quá trình kiểm tra nghiệp vụ, lấy mẫu giám định hàng hoá phân bón trong những năm vừa qua, có nhiều trường hợp vi phạm quy định về chất cadimi, kể cả chất vàng O cũng có. Những vi phạm này đã được chúng tôi xử lý hành chính, hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra”.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==