BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Chuã nhêåt 8/6/2025 Xaä höåi 14 AÁM AÃNH CHIA CÙÆT Àêuì thaná g 11 muaâ Àöng nùm 1999, sau khi trênå lutå lõch sûã taiå Huïë vûaâ tamå rutá , chuná g töi coá chuyïnë cöng tacá vï ì “öcë àaoã ” Haiã Dûúng - vunâ g àêtë biïtå lêpå bïn kia cûaã biïní Thuênå An. Núi àêy suötë bao nùm bõ chia cùtæ búiã àõa hònh hiïmí trú,ã söng nûúcá buaã vêy, viïcå ài laiå vö cunâ g gian nan. Lucá cún “àaiå hönì g thuyã ” vûaâ ài qua, gioá mûa vênî rònh rêpå khiïnë viïcå tiïpë cênå xa ä Haiã Dûúng canâ g thïm nguy hiïmí . Khi ào,á muönë vï ì Haiã Dûúng chó coá thï í ài ào â ngang tûâ chên cêuì Thuênå An cu ä (thuöcå phûúnâ g Thuênå An, quênå Thuênå Hoaá ngayâ nay), vûútå qua vunâ g cûaã biïní dêyå soná g, hoùcå ài tû â bïnë ào â Dûaâ (xa ä Hûúng Phong) sang. Ào â hoatå àönå g möiî ngayâ mötå àïnë hai chuyïnë , theo khung giúâ cö ë àõnh. Lúä chuyïnë la â phaiã chú â àïnë höm sau. Úà chiïuì ngûúcå laiå , ai muönë rúiâ “öcë àaoã ” Haiã Dûúng maâ trï î chuyïnë thò phaiã thuï ào â riïng vúiá chi phñ rêtë cao, hoùcå ngêmå nguiâ ú ã laiå qua àïm. Chûná g kiïnë cuöcå sönë g ngûúiâ dên núi àêy sau baoä lu,ä chuná g töi thêmë thña nöiî mong moiã , khatá khao vïì mötå cêy cêuì nöië àöi bú.â Öng Nguyïnî Hênå , Chu ã tõch UBND xaä thúiâ ào á tûnâ g bayâ to:ã “Dên Haiã Dûúng mong lùmæ mötå cêy cêuì , àï í xomá lanâ g khöng conâ la â “öcë àaoã ”, khöng conâ bõ soná g gio á chia cùtæ , àï í con em ài hocå dï î danâ g, ngûúiâ ömë àau thïm cú höiå sönë g”... Thûcå ra, viïcå xêy dûnå g ha å tênì g giao thöng àïí kïtë nöië cacá vunâ g àêtë bõ chia cùtæ vönë la â quyïtë têm lúná tû â nhiïuì nùm trûúcá , khi thanâ h phö ë Huï ë hiïnå nay conâ la â tónh Thûaâ Thiïn-Huï.ë Nùm 1989, sau chia tacá h tónh Bònh Trõ Thiïn, giûaä muön vanâ kho á khùn cuaã buöií àêuì taiá lêpå , Thûaâ Thiïn-Huïë àa ä xacá àõnh mötå trong nhûnä g ûu tiïn hanâ g àêuì la â khai thöng tuyïnë àûúnâ g 12 nöië àönì g bùnç g vúiá miïnì nuiá biïn giúiá A Lûúiá , àönì g thúiâ tûnâ g bûúcá hiïnå thûcå hoaá viïcå xêy dûnå g cacá cêy cêuì vûútå àêmì pha,á cûaã biïní . Khu vûcå ven biïní Thuênå An chó cacá h trung têm thanâ h phö ë Huïë chûa àêyì 10km, vêyå ma â muönë qua laiå àöi bú â vênî phaiã “cêyå ” ghe, “luyå ” ào.â Àùcå biïtå vaoâ muaâ mûa baoä , núi àêy trú ã thanâ h öcë àaoã biïtå lêpå do bõ chia cùtæ hoanâ toanâ . Khöng chó riïng Thuênå An, ma â ca ã daiã catá duyïn haiã tû â Ngu ä Àiïnì (thõ xaä Phong Àiïnì ) àïnë Vinh Hiïnì (huyïnå Phu á Löcå ) cunä g bõ chia cùtæ búiã hai cûaã biïní Thuênå An va â Tû Hiïnì . Khu vûcå nayâ àïnë àêuì nhûnä g nùm 1990 vênî conâ lacå hêuå , tacá h biïtå … QUYÏËT TÊM NÖËI NHÛÄNG BÚ VUI Cuöië nùm 1989, Bñ thû Tónh uyã Thûaâ Thiïn-Huïë Vu ä Thùnæ g chó àaoå xêy bùnç g àûúcå cêuì Thuênå An - cêy cêuì vûútå àêmì pha á àêuì tiïn gênì cûaã biïní Thuênå An. Sau gênì hai nùm, cêuì Thuênå An hoanâ thanâ h, trú ã thanâ h cöng trònh giao thöng àûúnâ g bö å àêuì tiïn vûútå àêmì pha á Tam Giang - Cêuì Hai. Cêuì chó àu ã mötå lanâ xe nhûng laâ biïuí tûúnå g vûútå kho á cuaã mötå thúiâ . Gênì 20 nùm sau, cêy cêuì Thuênå An cu ä hoanâ thanâ h sû á mïnå h, àûúcå thay bùnç g cêy cêuì múiá hiïnå àaiå , daiâ 488m, rönå g 10m. Nùm 2001, Böå GTVT khúiã cöng cêuì Trûnâ g Ha â - cêy cêuì nöië àöi bú â àêmì pha á thû á hai sau cêuì Thuênå An, cunä g la â cêy cêuì daiâ nhêtë lucá bêyë giú â (848,16m), vûútå àêmì Ha â Trung qua hai xaä Vinh Phuá va â Vinh Thanh (huyïnå Phu á Vang). Ngayâ 19/8/2003, Thu ã tûúná g Phan Vùn Khaiã vï ì dû å lï î khaná h thanâ h trong niïmì xucá àönå g vú ä oaâ cuaã ngûúiâ dên àöi búâ àêmì pha.á Nùm 2004, cêuì vûútå cûaã biïní Tû Hiïnì (huyïnå Phu á Löcå ) àûúcå khúiã cöng va â khaná h thanâ h nùm 2007, àaná h dêuë sû å chêmë dûtá hoatå àönå g cuaã bïnë tauâ Àa á Bacå , kïtë thucá canã h “luyå ào”â qua àêmì Cêuì Hai keoá daiâ bao àúiâ . Cunâ g nùm ào,á cêuì Thuênå An múiá àûúcå khaná h thanâ h, vúiá gia á trõ àêuì tû gênì 69 ty ã àönì g, thay thïë cêuì cu,ä mú ã rönå g kha ã nùng lûu thöng cho vunâ g ven biïní , àêmì pha á xû á Huï.ë Àïnë thaná g 8/2010, cêuì Tam Giang (tïn ban àêuì la â Ca Cutá ) àûúcå khaná h thanâ h, daiâ hún 600m, rönå g 10m, thay thïë bïnë ào â Ca Cutá , nöië khu vûcå phña bùcæ cûaã biïní Thuênå An (xa ä Haiã Dûúng) vúiá cacá vunâ g duyïn haiã cuaã Quanã g Àiïnì , Phong Àiïnì , thöng thûúng ra tênå Quanã g Trõ. Chuã tõch UBND tónh Thûaâ Thiïn-Huïë Nguyïnî Vùn Cao khi êyë tûnâ g nhênå àõnh: “Cêuì Tam Giang cunâ g vúiá cacá cêuì Thaoã Long, Thuênå An, Tû Hiïnì taoå thanâ h mùtæ xñch giao thöng liïn hoanâ trïn tuyïnë Quöcë lö å 49B chayå docå ven biïní , rutá ngùnæ khoanã g cacá h giûaä cacá xa ä ven biïní vúiá TP Huï ë vaâ QL1A, àapá ûná g yïu cêuì phatá triïní kinh tï ë - xa ä höiå ”. Liïn quan àïnë “mùtæ xñch” êyë , trûúcá ào á khi biïtë chiïcë cêuì “cöng tacá , cöng vu”å qua àêpå ngùn mùnå Thaoã Long thuöcå ha å nguönì söng Hûúng chó rönå g 2m, Bñ thû Tónh uyã Hö ì Xuên Manä àa ä thuyïtë phucå cacá Bö å trûúnã g Nöng nghiïpå va â Bö å Giao thöng cho phepá àêuì tû mú ã rönå g mùtå cêuì lïn 10m. Nhúâ vêyå , khi lamâ cêuì Tam Giang sau nayâ , Huï ë àa ä khöng cênì xêy thïm cêuì riïng qua vunâ g haå lûu söng Hûúng, tiïtë kiïmå àaná g kïí kinh phñ. Liïn quan àïnë cêuì Tam Giang, giûaä nùm 2023, ngûúiâ dên vunâ g Hûúng Phong, Haiã Dûúng (quênå Thuênå Hoaá ) rö å lïn kiïnë nghõ àöií tïn cêuì thanâ h Ca Cutá - tïn goiå ban àêuì cuaã dû å aná , gùnæ liïnì vúiá bïnë ào â xûa. Dên àõa phûúng cho rùnç g võ trñ xêy dûnå g cêuì Ca Cutá chñnh laâ núi bïnë ào â Ca Cutá tûnâ g hiïnå diïnå . Àêy laâ àõa danh àa ä ài vaoâ ky á ûcá cuaã bao thïë hï.å Höm trú ã laiå thùm cêy cêuì ma â dên àoiâ àöií tïn, dûúiá lanâ gio á mang võ mùnå cuaã àêmì pha á Tam Giang, chuná g töi cö ë tòm dêuë vïtë bïnë ào â Ca Cutá xûa, nhûng chó conâ la â huyïnì tñch. Cêu chuyïnå vï ì con chim Ca Cutá - hiïnå thên cuaã cö gaiá lú ä chuyïnë ào â trong giöng baoä , röiì lú ä duyïn thïì henå trùm nùm - vênî àûúcå ngûúiâ dên kï í laiå , nhû nöiî buönì chia cùtæ thêmë àêmî vaoâ ky á ûcá . Trûúcá ào,á cunä g co á ngûúiâ tûnâ g kï í cêu chuyïnå nayâ . Ào á la â öng Vu ä Thùnæ g, Bñ thû Tónh uyã Thûaâ ThiïnHuï ë mötå thúiâ . Trong chuyïnë cöng tacá muaâ he â nùm 1993 vïì pha á Tam Giang, khi thuyïnì cêpå bïnë xa ä Hûúng Phong, öng Thùnæ g chútå kïí cêu chuyïnå tònh buönì vï ì chim Ca Cutá , röiì thötë lïn: “Khöng biïtë thï ë hï å chu á co á xêy àûúcå cêy cêuì Ca Cutá nayâ khöng?”. Giúâ àêy, ûúcá nguyïnå êyë cuaã öng Thùnæ g cunä g nhû bao ngûúiâ àa ä thanâ h hiïnå thûcå . Sau khi öng qua àúiâ , khöng chó cêuì Tam Giang (Ca Cutá ) ma â nhûnä g cêy cêuì hiïnå àaiå khacá lênì lûútå mocå lïn, kïtë nöië khöng gian tûnâ g cacá h trú ã suötë nghòn nùm. n Trûúcá khi nhûnä g cêy cêuì hiïnå àaiå vûún qua àêmì phaá Tam Giang - Cêuì Hai vaâ hai cûaã biïní Thuênå An, Tû Hiïnì , vunâ g ven biïní thanâ h phö ë Huï ë tûnâ g la â daiã àêtë bõ chia cùtæ , cacá h trú ã ào â giang suötë bao thïë hï.å Nhûnä g bïnë ào â thên thuöcå nhûng àêyì amá anã h nhû Àaá Bacå , Viïnî Trònh, Ca Cutá , Dûaâ , Tû Hiïnì , Vinh Ha,â Cêuì Hai… giúâ chó conâ la â ky á ûcá , nhûúnâ g chöî cho nhiïuì cêy cêuì múiá mocå lïn, àï í thïm bao búâ vui àûúcå nöië laiå . [ NGOCÅ VÙN - HÛUÄ THU ] HUÏ Ë LUÖN MÚIÁ Cêuì Nguyïnî Hoanâ g - biïuí tûúnå g múiá cuaã TP Huïë Cêuì Thuênå An múiá - cêy cêuì vûútå cûaã biïní daiâ nhêtë miïnì Trung hiïnå nay Cêuì Ca Cutá - mùtæ xñch giao thöng liïn hoanâ trïn tuyïnë Quöcë lö å 49B chayå docå ven biïní TP Huïë Baâi 3: Búâ vui nöëi laåi Àêuì nùm 2022, cêuì vûútå cûaã biïní Thuênå An - cöng trònh cêuì vûútå cûaã biïní daiâ nhêtë miïnì Trung - àûúcå khúiã cöng vúiá töní g mûcá àêuì tû 2.400 tyã àönì g (giai àoanå 1). Múiá àêy, cêy cêuì daiâ 2,36km nayâ àa ä húpå long àuná g dõp kyã niïmå 50 nùm Giaiã phoná g miïnì Nam, thönë g nhêtë àêtë nûúcá . Dõp lï î Quöcë khaná h 2/9 túiá , cöng trònh seä thöng xe kyä thuêtå , Huï ë laiå co á thïm mötå cêy cêuì múiá quy mö vaâ hiïnå àaiå , àï í nöië daiâ thïm nhûnä g bú â vui!
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==