10 n Thứ Sáu n Ngày 6/6/2025 ĐỜI SỐNG GIÁ LAO DỐC, NÔNG DÂN LAO ĐAO Tại xã Ea Ktur (huyện Cư Kuin, Đắk Lắk), ông Nguyễn Văn Sơn - người vừa đưa vào khai thác 2 ha sầu riêng sau 3 năm chăm sóc không giấu nổi sự lo lắng: “Năm ngoái, thương lái trả hơn 100.000 đồng/kg sầu Ri6, nay chỉ còn quanh mức 40.000 -45.000 đồng/ kg, thậm chí có vườn giá sầu chỉ còn dưới 30.000 đồng/kg. Cùng một loại trái, cùng một cách chăm sóc, nhưng giá như thế này nông dân khó gồng nổi” Không riêng gì ông Sơn, hàng loạt nông hộ tại Đắk Lắk, Lâm Đồng, Tiền Giang... cũng đang “ngồi trên lửa” khi thương lái thu mua cầm chừng. Tình trạng hàng loạt container bị Trung Quốc từ chối do dư lượng kim loại nặng vượt mức cho phép không chỉ khiến nông dân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng đáng kể mà còn khiến thị trường trong nước cũng rơi vào tâm lý hoang mang. Anh Nguyễn Quốc Vinh, là một trong hàng trăm hộ dân tại Đắk Lắk chuyển đổi từ cà phê sang sầu riêng năm 2022, khi giá mặt hàng này liên tục lập đỉnh. “Chúng tôi vay ngân hàng, vay người thân, đầu tư gần 800 triệu đồng/ha để mua giống Thái, lắp hệ thống tưới nhỏ giọt, làm mương dẫn nước. Tính ra cả gốc lẫn lãi, một ha sầu riêng đầu tư chuẩn bài là hơn 1 tỷ đồng,” anh Vinh nói. Thế nhưng khi bắt đầu có trái bói, niềm vui chưa kịp trọn vẹn thì giá lại rơi mạnh. “Chúng tôi đặt cược cả tương lai vào cây sầu riêng. Giờ thị trường bất ổn, kỹ thuật kiểm soát dư lượng chưa rõ ràng, trong khi chưa có nơi nào hướng dẫn cụ thể về chất cấm là gì, làm sao kiểm soát”. Một chủ vựa thu mua trái cây ở huyện Phong Điền (Cần Thơ) cho biết, từ Tết Nguyên đán đến nay, giá sầu riêng liên tục giảm. Cùng giai đoạn này năm ngoái, ông bán sầu riêng giá từ 115.000-120.000 đồng/kg, thời điểm thấp nhất vẫn hơn 100.000 đồng/kg, nhưng giá năm nay chỉ còn 1/3. “Sản lượng sầu riêng chính vụ ở miền Tây ngày càng tăng, nhiều nhà cung cấp, trong khi xuất khẩu quá chậm, phải tiêu thụ nội địa nên giá giảm”, chủ vựa trên nói. Ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở NN&MT Cần Thơ cho rằng việc giá sầu lao dốc đang ảnh hưởng rất lớn đến thu nhập, đời sống của nông dân. Theo ông Nghiêm, muốn trái sầu riêng đi xa, vẫn cần chuẩn hóa sản xuất, liên kết chặt chẽ các khâu trong chuỗi giá trị, không phải chạy theo phong trào, thiếu kiểm soát. Thêm vào đó, nếu chỉ phụ thuộc hoàn toàn vào xuất khẩu trái tươi, khi vào chính vụ, hoặc việc xuất khẩu khó khăn, khó tránh khỏi giá giảm, nên cần chú trọng cả thị trường nội địa, đầu tư cho bảo quản, chế biến sâu các sản phẩm từ sầu riêng. NGUY CƠ KIM NGẠCH CÒN SỤT GIẢM MẠNH Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam chỉ đạt khoảng 130 triệu USD, giảm hơn 74% so với cùng kỳ năm ngoái (500 triệu USD). Đây là mức sụt giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam chính thức được Trung Quốc cấp mã vùng trồng sầu riêng vào năm 2022. Trong khi đó, Thái Lan và Malaysia - hai đối thủ cạnh tranh chính đã có hệ thống kiểm soát dư lượng chặt chẽ từ khâu canh tác. Đặc biệt, Thái Lan đã xây dựng mạng lưới phòng thí nghiệm quốc gia để kiểm tra Cadimi, kiểm soát đầu vào từ phân bón đến vùng đất trồng, tránh rủi ro khi xuất khẩu. GS. TS. Trần Văn Hâu, chuyên gia nông nghiệp cho rằng ngành sầu riêng Việt Nam từng được kỳ vọng là “ngôi sao sáng” khi có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao bậc nhất trong ngành nông sản. Nhưng chỉ sau một cú siết kiểm tra từ thị trường Trung Quốc, điểm yếu về năng lực kiểm nghiệm, quy trình giám sát chất lượng và trách nhiệm quản lý nhà nước đã phơi bày. Nếu không nhanh chóng khắc phục, những giọt nước mắt của người nông dân hôm nay có thể sẽ thành những khoản nợ treo lơ lửng không trả nổi ngày mai. Theo ông Hâu, cơ quan quản lý cần khẩn trương rà soát lại các trung tâm kiểm nghiệm, chuẩn hóa quy trình kiểm tra Cadimi trước khi hàng lên container. “Không thể để rủi ro đổ hết lên vai nông dân như hiện nay. Nhà nước phải đi trước một bước trong việc đáp ứng tiêu chuẩn thị trường”. Vị chuyên gia nông nghiệp này cho rằng, sầu riêng Việt không thể tiếp tục đi sau. Trước khủng hoảng này, Nhà nước cần khẩn trương hành động, trong đó cần thiết lập chuẩn kiểm nghiệm quốc gia cho dư lượng Cadimi, phối hợp với các trung tâm xét nghiệm uy tín và hỗ trợ địa phương nâng cấp thiết bị, đào tạo nhân lực. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các địa phương cần rà soát lại toàn bộ nguồn cung phân bón, đất trồng, loại bỏ các yếu tố có nguy cơ cao gây nhiễm Cadimi; đồng thời cập nhật thường xuyên thông tin cho nông dân và doanh nghiệp. Đặc biệt, cơ quan chức năng của Việt Nam cần đàm phán song phương với Trung Quốc để có giai đoạn chuyển tiếp hợp lý, tránh tình trạng sầu riêng đột ngột bị trả về, ảnh hưởng đến nông dân, doanh nghiệp, và thương hiệu sầu riêng của Việt Nam. XUÂN PHONG - CẢNH KỲ ĐẠI PHẪU “VUA” TRÁI CÂY TỶ USD: Kỳ 5: Nước mắt nông dân Việc giá sầu riêng giảm mạnh khiến nhiều hộ nông dân đứng trước bờ vực thua lỗ, vỡ nợ Năm nay, khi những trái sầu riêng trĩu cành sắp bắt đầu bước vào thu hoạch tại Tây Nguyên và Đông Nam Bộ cũng là lúc nước mắt lặng lẽ rơi trên gương mặt những người nông dân từng hy vọng đổi đời nhờ loại trái cây “vua”. “Chúng tôi đặt cược cả tương lai vào cây sầu riêng. Giờ thì thị trường bất ổn, kỹ thuật kiểm soát dư lượng chưa rõ ràng, trong khi chưa có nơi nào hướng dẫn cụ thể về các loại chất cấm là gì, làm sao kiểm soát”. Anh NGUYỄN QUỐC VINH, chủ vườn sầu riêng tại Đắk Lắk Đó là ông Nguyễn Binh thôn Tuyết Diêm 3 (xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi). Từ năm 2001 đến nay, gia đình ông đã âm thầm hai lần tự nguyện hiến hơn 1.500m2 đất, giữa một vùng mà từng mét đất đều mang giá trị kinh tế để dựng nên nhà văn hóa, mở rộng đường nông thôn, cho hơn 1.700 người dân trong vùng. Thôn Tuyết Diêm 3 (xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn) có hơn 660 hộ dân, với hơn 1.700 nhân khẩu. Phần lớn trước đây sống nhờ nghề nông và đánh bắt ven bờ. Từ khi Khu kinh tế Dung Quất hình thành, đời sống người dân nơi đây ngày càng cải thiện. Nhiều người có việc làm ổn định tại các nhà máy, xí nghiệp, thu nhập được nâng lên. Tuy nhiên nhu cầu về một không gian sinh hoạt cộng đồng cũng trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Bà Nguyễn Thị Nguyệt (trú thôn Tuyết Diêm 3) chia sẻ, việc gia đình ông Binh hiến đất có giá trị tiền tỷ để làm nhà văn hóa là nghĩa cử đẹp, bởi bây giờ quý lắm có tiền cũng không dễ mua được. Người ta giàu thì mua đất, còn ông Binh thì ‘cho đi’ đất mà là cho cả làng. “Bà con trong thôn rất phấn khởi vì nhờ ông Binh mà thôn có nhà văn hóa khang trang, rộng rãi để hội họp, vui chơi”, bà Nguyệt tâm sự. Ông Phan Thanh Hà - Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Tuyết Diêm 3 cho biết, trước kia thôn không có nhà văn hóa riêng, phải mượn phòng học hoặc đi nhờ thôn khác mỗi lần tổ chức sinh hoạt. Từ ngày có nhà văn hóa, lại thêm con đường rộng rãi do ông Binh hiến đất mở ra, mọi việc thuận tiện hẳn. Bà con trong thôn rất biết ơn đóng góp to lớn của ông Binh và gia đình ông Không chỉ dừng lại ở việc hiến đất, gia đình ông Binh còn tích cực tham gia đóng góp kinh phí, vận động nhân dân trong thôn đóng góp ngày công lao động, nâng cấp mở rộng hơn đường thôn, đường nội đồng. Ông Nguyễn Thanh Hiếu - Phó Chủ tịch UBND xã Bình Thuận cho hay, ông Binh không chỉ là người góp đất, mà còn là tấm gương về tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Nhiều hộ khác sau khi thấy việc làm của ông đã chủ động hiến đất mở đường, chỉnh trang đường làng, ngõ xóm. Ghi nhận những đóng góp thầm lặng nhưng to lớn ấy, ông Nguyễn Binh đã được UBND huyện Bình Sơn và UBND xã Bình Thuận tặng bằng khen vì có thành tích xuất sắc trong phong trào xây dựng nông thôn mới. “Việc ông Binh làm không chỉ là sự hy sinh về kinh tế, mà còn là minh chứng cho tinh thần sống vì cộng đồng, vì cái chung. Nghĩa cử cao đẹp ấy cần được trân trọng và lan tỏa”, ông Hiếu nhấn mạnh. NGUYỄN NGỌC Tấm lòng vàng ở nơi “tấc đất tấc vàng” Giữa vùng “tấc đất tấc vàng” ở Khu kinh tế Dung Quất (huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi), có một người đàn ông đã hai lần tự nguyện hiến hơn 1.500m2 đất để xây dựng nhà văn hóa, mở rộng đường giao thông. Hành động đẹp ấy không chỉ thể hiện tinh thần vì cộng đồng, mà còn lan tỏa những giá trị nhân văn sâu sắc. Con đường vào nhà văn hóa thôn Tuyết Diêm 3 được mở rộng nhờ ông Nguyễn Binh hiến đất ẢNH: NGUYỄN NGỌC
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==