TẠI AI? TS Phạm Hiệp, Trường ĐH Thành Đô chia sẻ, là người thường tổ chức tập huấn cho giảng viên, các nhà nghiên cứu phương pháp viết bài báo khoa học, ông nhận được nhiều lời nhờ từ phụ huynh học sinh. Có phụ huynh thực sự mong muốn con em tham gia nghiên cứu khoa học, đi theo con đường nghiên cứu, nhưng cũng có phụ huynh đặt thẳng vấn đề phải có bài báo khoa học. Với những phụ huynh chỉ có nhu cầu con em có tên trong bài báo khoa học, TS Hiệp từ chối hỗ trợ. Ông Hiệp khẳng định, không nên khuyến khích học sinh đăng bài quốc tế. Bởi thực chất, khi học lớp 10, trình độ tiếng Anh chưa đủ. Lớp 11 mới bắt đầu làm nên lớp 12 chưa thể có bài. Nếu học phổ thông mà có bài báo quốc tế, các trường ĐH nước ngoài khi duyệt hồ sơ sẽ nghi ngờ và như thế là bất lợi, không phải lợi thế. Ông Hiệp cho rằng, những lùm xùm trong nghiên cứu khoa học của học sinh phổ thông hiện nay xuất phát từ 2 nguyên nhân. Đầu tiên là lợi ích giải thưởng mang lại quá lớn nên nhiều người bất chấp chạy theo. Bởi khi có lợi ích đó, họ sẽ có lợi ích về học thuật lớn hơn. Thứ hai, vấn đề nằm ở ban giám khảo. Do đó, Bộ GD&ĐT cần trang bị cho ban giám khảo công cụ cần thiết để đánh giá, ví dụ như phần mềm chống đạo văn… TS Phạm Hiệp phân tích, nếu học sinh không trung thực ngay từ khi còn học phổ thông, sẽ rủi ro cho chính các em. Khi đi du học, cái giá phải trả rất có thể sẽ bị đuổi học. Do đó, cần có chuẩn để học sinh, giảng viên khi tham gia nghiên cứu khoa học được minh bạch, rõ ràng. Chuẩn này không phải do Bộ GD&ĐT hay cơ quan quản lí ban hành mà mỗi trường ĐH cần xây dựng chuẩn phù hợp với yêu cầu thực tế. Hiện nay, xét ở góc độ chống đạo văn, số lượng trường ĐH tại Việt Nam có phần mềm rất ít. Cái nhỏ chưa chuẩn thì những điều lớn lao như liêm chính khoa học rất khó. Nếu không tính từ cái nhỏ thì việc vi phạm liêm chính năm nào cũng sẽ có và không loại trừ ai. Về cuộc thi khoa học kĩ thuật, ông Hiệp đề xuất Bộ GD&ĐT vẫn đứng ra tổ chức ở cấp quốc gia như hiện nay, nhưng không nên đưa vào quy chế tuyển sinh ĐH là một trong những đối tượng được xét tuyển thẳng khi đạt giải. Việc tuyển thẳng hay không nên để trường ĐH quyết định theo quyền tự chủ. Khi đó, Bộ trả cuộc thi về đúng giá trị chân thực. Một chuyên gia từng tham gia với vai trò ban giám khảo chia sẻ, tuy yêu cầu ban giám khảo chấm theo tiêu chí gắn với những yếu tố phổ thông và chấm những phần thuộc về học sinh nhưng dường như giám khảo vẫn chấm những nội dung “to uỳnh” mà học sinh không làm được. Theo vị này, khi phỏng vấn, giám khảo sẽ biết trong dự án, học sinh có tham gia như thế nào. Nghiên cứu khoa học phải xuất phát từ kiến thức phổ thông, nếu không chỉ ra được cơ sở nghiên cứu là kiến thức môn học nào làm nền tảng nghiên cứu thì hầu như dự án đó là của người lớn. CHẠY THEO THÀNH TÍCH ẢO TS Lê Văn Út, Trợ lý Chủ tịch Hội đồng trường về nghiên cứu THU HỒI GIẢI THƯỞNG Những lùm xùm trước các dự án nghiên cứu khoa học của học sinh phổ thông tham dự cuộc thi Khoa học kĩ thuật quốc gia đã có từ lâu. Dự án ở tầm nghiên cứu tiến sĩ của học sinh ra đời với sự trợ giúp từ giảng viên ĐH. Các nhà khoa học từng bàn luận sôi nổi về dự án “Phân lập, đánh giá khả năng nhắm đích tế bào gốc ung thư dạ dày của phân đoạn chứa hợp chất saponin và bào chế sản phẩm từ cây lá khôi” của học sinh đạt giải Nhất quốc gia, được gửi đi dự thi quốc tế, hay dự án “Nghiên cứu hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường bằng bột, trà và cao bào chế từ lá xoài non”, “Robot vệ sinh pin mặt trời quy mô công nghiệp”, “Thiết bị cảnh báo ngủ gật cho tài xế lái xe” hay “Màng sinh học kiểm tra độ tươi của thực phẩm”... Trong khi đó, Giải thưởng khoa học và công nghệ dành cho sinh viên trong cơ sở giáo dục ĐH có khi lại thấp hơn mấy bậc nếu so với đề tài của học sinh phổ thông do chính Bộ GD&ĐT tổ chức. Các dự án của sinh viên gắn với thực tế, giải quyết phần rất nhỏ mà cuộc sống đặt ra. Đây là các sản phẩm được nhà trường chọn lọc, giới thiệu. Với điều kiện phòng thí nghiệm, nhà xưởng và giáo viên hướng dẫn đều hơn nhiều mặt, nhưng sản phẩm của sinh viên chỉ ở mức độ như vậy, vậy học sinh phổ thông làm sao có thể nghiên cứu ra những dự án ở mức trên ĐH? Tại cuộc thi Khoa học, kĩ thuật quốc gia năm học 2024 - 2025 tổ chức hồi tháng 3, sau khi Bộ GD&ĐT công bố 12 giải nhất, lập tức dư luận có ý kiến về dự án “Hệ thống phân loại rác thông minh tích hợp trí tuệ nhân tạo và cảm biến âm thanh”. Đây là dự án của nhóm học sinh Trường THPT Nguyễn Siêu, tỉnh Hưng Yên. Có người cho rằng, dự án này quá giống với một sản phẩm đã được một chuyên gia nước ngoài, Samuel Alexander công bố trên cộng đồng Hackaday.io (một nền tảng trực tuyến quốc tế dành cho cộng đồng kĩ sư, nhà sáng tạo và những người đam mê công nghệ, nơi họ có thể chia sẻ các dự án kĩ thuật, sáng chế và nghiên cứu của mình). Trong đó, có ít nhất ba hình ảnh quan trọng trong poster trình bày của nhóm học sinh trùng với ảnh gốc của Samuel, bao gồm sơ đồ mạch điện, biểu đồ tần số và hình kết cấu thiết bị. Chuyên gia trong ngành nhận định hai mô hình giống nhau về cốt lõi, chỉ khác về mức độ hoàn thiện kĩ thuật. Nhận được phản ánh, sau quá trình kiểm tra, Bộ GD&ĐT quyết định hủy kết quả và thu hồi giải thưởng, giấy chứng nhận đạt giải của dự án. Sau hơn một thập kỉ tổ chức cuộc thi Khoa học, kĩ thuật quốc gia, đây là lần đầu tiên Bộ GD&ĐT phải hủy kết quả một giải nhất. TẠP CHÍ KHOA HỌC QUỐC TẾ GỠ BÀI Chuyên san Hệ thống thông minh và mờ (Journal of Intelligent and Fuzzy Systems - JIFS), một tạp chí của nhà xuất bản Sage, chuyên đăng tải các ứng dụng thực tiễn cùng nghiên cứu tình huống trong lĩnh vực logic mờ, hệ thống thông minh và ứng dụng dựa trên nền tảng web vừa gỡ bài của một nhóm tác giả người Việt. Cụ thể, bài báo bị gỡ có tên: “Ứng dụng học sâu vào mạng cảm biến không dây để giám sát cảm xúc của học sinh THPT”, đăng trực tuyến vào ngày 3/8/2023 và bị gỡ trong một chiến dịch điều tra do Nhà xuất bản Sage thực hiện từ đầu năm 2024 tới nay. Chuyên san này nêu, bài báo xuất hiện nhiều dấu hiệu làm dấy lên nghi ngờ về tính xác thực của nghiên cứu và quy trình bình 6 n Thứ Năm n Ngày 5/6/2025 Nếu giải thưởng của cuộc thi không phải là suất tuyển thẳng đại học (ĐH), có lẽ, chỉ những học sinh thực sự đam mê mới tìm đến nghiên cứu khoa học. Khi đó, khoa học chính là khoa học. Khuyến khích học sinh nghiên cứu khoa học là cần thiết nhưng khi việc nghiên cứu đi chệch mục tiêu, sẽ sản sinh sự dối trá, vi phạm liêm chính khoa học. Nghiên cứu khoa học cần thực chất, trung thực ẢNH MINH HỌA: ANH THƯ Học sinh tham gia cuộc thi Khoa học, kĩ thuật quốc gia năm học 2024-2025 ẢNH: BỘ GD&ĐT KHOA GIÁO Ké tên GÓC KHUẤT HỌC SINH Trả lại giá trị thật cho cuộc thi
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==