5 n Thứ Tư n Ngày 4/6/2025 Theo ghi nhận của phóng viên Tiền Phong tại các khu chợ sầm uất tại TPHCM như Kim Biên (quận 5), Bình Tây (quận 6), vẫn còn khá nhiều xe máy cũ nát, không gương, không biển số, không đèn, không còi… được sử dụng để vận chuyển hàng hóa cồng kềnh, len lỏi giữa phố xá đông đúc. Phần lớn những phương tiện này đều không đủ điều kiện lưu thông. Khi bị lực lượng chức năng xử lý, nhiều tài xế chọn cách… bỏ xe. “Xe giao hàng kiểu này toàn là xe cũ, không có giấy tờ, có thể được độ lại để chở nặng. Giờ bảo chuyển đổi sang xe điện thì không biết đổi kiểu gì. Chúng tôi rất lo lắng”, một người chở hàng thuê bằng xe máy ở quận 5 chia sẻ. ĐANG XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH Ông Ngô Hải Đường, Trưởng Phòng Quản lý vận tải đường bộ Sở Xây dựng TPHCM, cho biết, từ tháng 7/2024, UBND TPHCM đã giao Sở GTVT triển khai xây dựng Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông. Trên cơ sở đó, Sở GTVT (nay là Sở Xây dựng) đã triển khai theo hai giai đoạn. Đến nay, giai đoạn 1 đã hoàn thiện. Sở Xây dựng đang triển khai giai đoạn 2, với trọng tâm là xây dựng đề án và tham mưu UBND TPHCM trình HĐND TPHCM ban hành chính sách giảm khí thải từ các phương tiện giao thông đường bộ còn lại trên địa bàn thành phố. Theo ông Đường, trong giai đoạn 2, TPHCM sẽ tập trung thực hiện bốn nhóm nhiệm vụ chính. Trước hết, thành phố sẽ xây dựng chính sách khuyến khích, ưu đãi và lộ trình chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch, năng lượng xanh. Đối tượng áp dụng bao gồm taxi, xe công nghệ, xe hợp đồng, xe khách, xe tải, phương tiện cá nhân (ô tô, xe máy), cũng như phương tiện thuộc các cơ quan hành chính công, doanh nghiệp nhà nước và tư nhân. Bên cạnh đó, TPHCM sẽ nghiên cứu chính sách thu mua, hỗ trợ đổi phương tiện giao thông cũ sang phương tiện mới sử dụng điện hoặc năng lượng xanh nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, thành phố cũng sẽ đề xuất các giải pháp kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông đường bộ trên địa bàn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó có các biện pháp như phân vùng, ưu tiên hoạt động cho phương tiện sử dụng năng lượng xanh, đồng thời hạn chế phương tiện dùng nhiên liệu hóa thạch lưu thông tại một số khu vực như trung tâm TPHCM, huyện Cần Giờ và Côn Đảo. TPHCM cũng sẽ xây dựng bộ tiêu chí, trình tự và thủ tục thực hiện các chính sách nêu trên nhằm đảm bảo tính đồng bộ và khả thi trong quá trình triển khai vào thực tiễn đời sống. “Đối với giai đoạn 2, hiện Sở Xây dựng đã hoàn thành việc lựa chọn đơn vị tư vấn xây dựng Đề án và đang triển khai thực hiện, dự kiến hoàn thành Đề án và trình UBND TPHCM trong quý 4 năm nay”, ông Đường thông tin. NHIỀU HÌNH THỨC HỖ TRỢ Theo ông Bùi Hòa An, Phó giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, hoạt động giao thông hiện chiếm khoảng 50 - 60% tổng lượng khí phát thải có hại trên địa bàn thành phố, tương đương khoảng 74 triệu tấn/ năm. Do đó, kiểm soát và từng bước cắt giảm khí thải từ các phương tiện giao thông là một trong những giải pháp quan trọng, cấp thiết để cải thiện chất lượng môi trường sống và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. “Lộ trình kiểm soát, kiểm định khí thải xe gắn máy và mô tô chỉ có thể thực hiện sau khi có đầy đủ hành lang pháp lý và hướng dẫn cụ thể từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT). Trước mắt, TPHCM sẽ ưu tiên chuẩn bị nguồn nhân lực và hệ thống hạ tầng kỹ thuật để triển khai kiểm định khí thải xe máy. Song song đó, sở đang khảo sát các địa điểm phù hợp và vận động nguồn lực từ doanh nghiệp. TPHCM sẽ tiếp tục huy động nguồn lực từ nhà nước và xã hội để thực hiện việc đổi xe cũ sang phương tiện sử dụng năng lượng sạch”, ông An cho hay. Ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM, cho biết, Viện đang xây dựng kế hoạch tổng thể cho Đề án chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện. Trước mắt, ưu tiên nhóm xe công nghệ. Dự kiến, dự thảo chính sách này sẽ hoàn thành trong tháng 6 và tổ chức hội thảo tham vấn để hoàn thiện chính sách trước khi trình UBND TPHCM xem xét vào tháng 7 tới. Để hỗ trợ tài xế xe công nghệ chuyển đổi phương tiện, Viện đang phối hợp với Tổ chức Tài chính vi mô CEP và một số ngân hàng thiết kế các gói tín dụng phù hợp. Các gói vay dự kiến có thời hạn từ 24-30 tháng, với mức trả góp tương đương khoản tiền tiết kiệm từ việc không đổ xăng. Đồng thời, TPHCM sẽ vận dụng Nghị quyết 198 để hỗ trợ tối thiểu 2% lãi suất cho các khoản vay mua xe điện. Nếu lãi suất thương mại là 8%, tài xế chỉ cần trả 6%, phần còn lại sẽ do ngân sách chi trả. “Các hãng sản xuất xe điện hai bánh đã cam kết triển khai chính sách ưu đãi riêng để đồng hành với thành phố trong quá trình chuyển đổi. Để thúc đẩy hơn nữa, TPHCM đề xuất hỗ trợ doanh nghiệp thông qua việc giảm lãi suất vay ít nhất 2%, với điều kiện các hãng phải giảm giá bán xe cho người tiêu dùng”, ông Hải nói. PGS.TS Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giao thông Vận tải Việt Đức (Trường Đại học Việt Đức), cho rằng, để đạt mục tiêu giảm ùn tắc và phát thải, cần xây dựng một mô hình giao thông khép kín, vận hành hoàn toàn bằng điện, bao gồm metro, xe buýt, xe ôm công nghệ, xe đạp điện… “Chúng ta đã có đầy đủ các loại phương tiện giao thông sử dụng điện do doanh nghiệp trong nước sản xuất. Đây là một lợi thế rất lớn. Vấn đề còn lại nằm ở chính sách. Những quốc gia chuyển đổi thành công và nhanh chóng như Trung Quốc hay các nước Bắc Âu đều có sự dẫn dắt mạnh mẽ từ Nhà nước”, ông Tuấn nói. Ông đề xuất Nhà nước đẩy mạnh các chính sách khuyến khích chuyển đổi năng lượng như miễn giảm thuế, phí cho doanh nghiệp sản xuất xe điện; hỗ trợ hạ tầng trạm sạc, quỹ đất phát triển; áp dụng phân vùng phát thải… sớm có chính sách phù hợp để hỗ trợ người dân chuyển sang sử dụng phương tiện xanh… HỮU HUY 8,6 triệu xe máy, xe mô tô. Là đơn vị được giao chủ trì tổ chức kiểm định, đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam bày tỏ lo ngại về việc “vỡ trận” tại thời điểm quy định có hiệu lực hoặc thời điểm bắt đầu xử phạt. Ông Phong chia sẻ, Bộ Xây dựng cũng đang sửa đổi một số quy định về vấn đề kiểm định viên và trang thiết bị của cơ sở kiểm định để tăng số lượng các đơn vị có thể kiểm định. Dù vậy, việc kiểm định khối lượng tới 70 triệu xe máy trên cả nước, tính riêng TPHCM và Hà Nội là hơn 14 triệu, là cực kỳ thách thức. Ông Phong giải thích, cơ quan này đã thực nghiệm, thời gian đo kiểm khí thải một xe máy mất trung bình khoảng 7 phút. Với thời gian như vậy, chỉ tính riêng hai thành phố Hà Nội và TPHCM cần ít nhất 1.000 cơ sở kiểm định khí thải xe máy với khoảng 400 cơ sở ở Hà Nội và 600 cơ sở ở TPHCM. Trong khi thực tế ở thời điểm hiện tại chúng ta chưa có cơ sở nào. Cả hai thành phố lớn hiện nay chỉ có 70 trung tâm kiểm định ô tô. Các trung tâm này nếu muốn kiểm định xe máy cũng cần phải đào tạo nhân lực, chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị. Theo ông Phong, dù quy định bất kỳ tổ chức nào cũng có thể thành lập cơ sở kiểm định khí thải xe máy, miễn là có đủ điều kiện về kiểm định viên, trang thiết bị, cơ sở vật chất, nhưng thực tế khảo sát ở thời điểm hiện tại cho thấy, chỉ các đại lý xe máy của các công ty sản xuất xe máy mới đồng thuận, các cơ sở khác gần như không quan tâm. Trong khi đó, từ thực tế làm kiểm định, ông Phong cho biết, thường cận kề ngày xử phạt, người dân mới đổ xô đi kiểm định khí thải. “Vì vậy, chúng tôi rất lo ngại vỡ trận, bất khả thi nếu người dân đổ xô đi kiểm định ở một thời điểm”, ông Phong nói. Đại diện Cục Đăng kiểm cho biết, đơn vị này đề xuất kiểm định theo lộ trình hai bước. Trước tiên thực hiện kiểm định với xe đưa vào sử dụng từ trước năm 2009. Đây là các xe cũ nát, phát thải nhiều, có những xe không đạt Mức 1. Số lượng xe này ở Hà Nội khoảng 2 triệu chiếc, ở TPHCM khoảng 3 triệu chiếc. Sau đó mới mở rộng kiểm định khí thải cho xe sử dụng sau năm 2009. Ông Phong cho rằng, lộ trình như vậy mới đảm bảo tính khả thi trong thực tế. Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Hoài Nam cho biết, hai Bộ cùng quan tâm và hướng đến mục tiêu chung là tổ chức thực hiện hiệu quả. Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang cân nhắc thêm tác động xã hội của chính sách vì phần lớn những người sử dụng xe trước năm 2009 là người có thu nhập thấp, nhóm yếu thế trong xã hội. Bộ Nông nghiệp và Môi trường vẫn đang tiếp tục nghiên cứu đề xuất của Bộ Xây dựng. NGUYỄN HOÀI TPHCM: Xây dựng chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện THỜI SỰ Nhiều xe máy cũ nát vẫn đang được sử dụng để chở hàng thuê tại TPHCM ẢNH: HỮU HUY vào giờ cao điểm. Theo nghiên cứu của Ngân hàng thế giới năm 2021, 36% đóng góp ô nhiễm không khí thành phố Hà Nội từ nguồn bụi đường (năm 2019) và số liệu này năm 2015 là 23% (cao nhất trong tỷ lệ đóng góp các nguồn ô nhiễm), đối với phát thải PM2.5 từ nguồn phương tiện giao thông đường bộ chiếm 20% (năm 2019). Kết quả nghiên cứu khoa học của một số chuyên gia môi trường tại Hà Nội và TPHCM cũng cho thấy tỷ lệ ô nhiễm bụi từ hoạt động giao thông vận tải dao động trong khoảng từ 40-60% (giai đoạn 2022-2025). Chất ô nhiễm không khí quan trọng cần tập trung kiểm soát là Cacbon monoxit (CO) và các hydrocacbon (HC). Một số HC như benzen, toluen, xylen… có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, thậm chí gây ra rủi ro ung thư (benzen). Ngoài ra, HC còn là tiền chất đóng góp vào sự hình thành O3 và bụi mịn. NGUYỄN HOÀI XE MÁY, MÔ TÔ TPHCM đang xây dựng chính sách khuyến khích, ưu đãi và lộ trình chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch, năng lượng xanh. Đối tượng áp dụng bao gồm xe taxi, xe công nghệ, xe hợp đồng, xe khách, xe tải, phương tiện cá nhân (ô tô, xe máy), cũng như phương tiện thuộc các cơ quan hành chính công, doanh nghiệp nhà nước và tư nhân. “Viện sẽ tham mưu UBND TPHCM kiến nghị Trung ương ban hành thêm các chính sách hỗ trợ như miễn lệ phí trước bạ cho xe điện đăng ký mới trong 2 năm đầu, miễn thuế VAT cho tài xế công nghệ sử dụng xe điện, cũng như miễn thuế VAT trên từng đơn hàng thực hiện. Nếu chính sách được thông qua và đi vào thực tiễn, chúng tôi kỳ vọng trong 2 năm đầu có thể chuyển đổi 80% lượng xe công nghệ từ xăng sang điện và trong 3-5 năm tiếp theo có thể đạt mục tiêu chuyển đổi hoàn toàn”. Ông LÊ THANH HẢI, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==