9 n Thứ Sáu n Ngày 30/5/2025 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ VÒNG QUAY CỦA MÙA Những tháng Tây Nguyên bước vào mùa khô, tiết trời được bao phủ cái nắng, cái gió. Về buôn đồng bào dân tộc M’nông ở huyện Lắk mùa này chỉ gặp người già và trẻ em. Thi thoảng sẽ bắt gặp vài ba người phụ nữ đang miệt mài dệt thổ cẩm bên hông nhà. Những đôi bàn tay gân guốc chai sần với nương rẫy, khi dệt, đôi tay ấy trở nên uyển chuyển, mềm mại. Còn đa phần đàn ông, phụ nữ đều đi lên nương rẫy. Trong mỗi lời kể của ông Y Môih, chúng tôi miên man với các sinh hoạt cộng đồng độc đáo. Từ xa xưa, người M’nông sống dựa vào rừng, nương rẫy nên nghi lễ của họ cũng phụ thuộc vào vòng quay của mùa. Sau khi thu hoạch mùa vụ, đất rẫy được “nghỉ ngơi”, đến tháng 3 hằng năm bà con bắt đầu dọn dẹp để chuẩn bị cho mùa vụ trồng trỉa mới. Mỗi khi đốt rẫy người nhà sẽ canh lửa, nhất là những rẫy gần rừng, không cho cháy lan ra khu vực xung quanh. Ông Y Môih chia sẻ, ông trải qua 53 mùa rẫy, và nhiều lần thực hiện công việc đốt rẫy. Từ xa xưa, bà con đồng bào dân tộc M’nông sống dựa vào rừng, sản xuất phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên. Mỗi năm, bà con làm được một mùa rẫy nên thường dùng từ mùa rẫy để nói về số tuổi của đời người. Trước khi đốt rẫy, tùy từng gia đình người M’nông sẽ kiêng tắm từ 1 đến 3 tháng. Họ quan niệm rằng nếu tắm rửa trong thời gian này, khi đốt nương rẫy, lửa sẽ không bén tốt, không cháy sạch, ảnh hưởng đến mùa màng. Khi nghi lễ và công việc đốt nương rẫy hoàn tất, mọi người mới trở lại sinh hoạt thường ngày. Thầy cúng Y Văn Buôn Krông tiếp chuyện, ngày nay, xã hội phát triển, bà con áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, trên nương rẫy không còn độc canh một loại cây trồng mà trồng xen nhiều loại cây khác nhau để nâng cao thu nhập cho gia đình. Cho dù có trồng cây gì thì cứ đến tháng 3, tiết trời nắng nóng, khô hanh, bà con đều lên rẫy phát dọn sạch sẽ. Những nương rẫy không trồng lúa, hoa màu, mà trồng cây công nghiệp, cứ vào mùa khô người dân sẽ dọn dẹp gom lá khô một góc để đốt. Huyện Lắk có 19 dân tộc anh em cùng sinh sống. Mỗi dân tộc có nét văn hóa đặc trưng riêng. Giá trị văn hóa tinh thần của các dân tộc thiểu số hội tụ đậm nét, nhất là ở lễ hội gắn với chu kỳ sản xuất và cuộc sống của họ được gìn giữ từ bao đời nay. N.T Nhiều gia đình đồng bào dân tộc M’nông vẫn duy trì lễ cúng bếp lửa Những người phụ nữ M’nông lấy lửa từ thầy cúng Theo Nghệ sĩ ưu tú Vũ Lân, người M’nông R’lăm huyện Lắk giao thoa cả văn hóa dân tộc M’nông và Ê đê tạo ra văn hóa rất đặc trưng. Các nghệ nhân M’nông R’lăm huyện Lắk có thể diễn tấu nhiều loại nhạc cụ của cả người Ê đê và M’nông, trong đó có những nhạc cụ hết sức độc đáo. Trong đời sống của người M’nông R’lăm (một nhánh của dân tộc M’nông) lửa có vai trò quan trọng. Lễ cúng bếp lửa là lễ không thể thiếu và độc đáo cầu sự may mắn, no đủ, hạnh phúc của mỗi gia đình. Đối với người M’nông R’lăm quanh hồ Lắk coi bếp lửa như cuộc sống của họ. khán giả phản ánh tình hình mua vé quá khó khăn, họ không thể đặt mua vé được. Vì thế khi mở các suất diễn, IDECAF luôn dự phòng thời gian kéo dài suất diễn nhằm đảm bảo cho các khán giả có nhu cầu có thể mua được vé. Từ những cơn sốt vé kịch thiếu nhi tại IDECAF, nhiều sân khấu đã có những thay đổi trong lựa chọn vở diễn cho các đối tượng khán giả. Nếu như trước đây, thường chỉ có lác đác vài sân khấu dựng vở diễn dành cho thiếu nhi thì những năm gần đây, thị trường kịch dành cho thiếu nhi đã trở nên sôi động khi nhiều sân khấu cùng bắt tay dựng vở diễn và hướng tới khán giả nhỏ tuổi. Điều này cho thấy sự chăm lo cung cấp các món ăn tinh thần dành cho các khán giả nhí - thế hệ tương lai của đất nước đang ngày càng được quan tâm. Theo NSƯT Minh Nhí, ở nước ngoài, sân khấu dành cho thiếu nhi được quan tâm, đầu tư mạnh mẽ bởi các nhà làm kịch luôn coi trẻ em là đối tượng khán giả quan trọng, có nhiều ảnh hưởng tới sự phát triển mạnh mẽ của sân khấu trong tương lai. Đây là thế hệ cần được nuôi dưỡng tâm hồn bằng nghệ thuật đích thực nên các vở diễn dành cho thiếu nhi cần có sự chỉnh chu, nghiêm túc nhưng cũng đồng thời đòi hỏi sự nhẹ nhàng, hài hước, mang đậm yếu tố giáo dục. TRỌNG THỊNH Nhạc sĩ Phạm Tuyên đã bước vào tuổi 95. Con gái của nhạc sĩ, chị Phạm Hồng Tuyến, chia sẻ, năm nay cha chị có nhiều niềm vui. Cùng với danh hiệu Hiệp sĩ Dế Mèn 2025, ông cũng đón chào 75 năm tuổi Đảng. Những mùa trước, Hiệp sĩ Dế Mèn gọi tên những tác giả tên tuổi của làng văn như Nguyễn Nhật Ánh (2020), Trần Đức Tiến (2023), Lý Lan (2024). Nhạc sĩ Phạm Tuyên cùng con gái xuất hiện trong lễ trao giải thưởng. Trên sân khấu, nhạc sĩ giao lưu với khán giả bằng nụ cười hiền lành. Suốt buổi giao lưu, ông chỉ nói được một tiếng duy nhất: “Vui”, khi MC chương trình hỏi nhạc sĩ có vui không khi nhận giải Hiệp sĩ Dế Mèn 2025. Chị Tuyến cho biết, đưa ông đến buổi lễ là một sự kỳ công, ngoài sự tháp tùng của con gái, BTC còn hỗ trợ xe và người đưa đón nhạc sĩ. Ở tuổi 95, nhạc sĩ vẫn minh mẫn, nghe và hiểu hết mọi chuyện nhưng ông không nói được nhiều. Chủ tịch Hội đồng Giám khảo chính là nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam. Có mặt trong buổi lễ trao giải, ông dành nhiều lời hay ý đẹp ca ngợi tài năng và đóng góp to lớn của nhạc sĩ Phạm Tuyên trong âm nhạc Việt Nam nói chung, trong âm nhạc thiếu nhi nói riêng. Trần Đăng Khoa nổi tiếng trong giới văn chương là người thuộc nhiều, nhớ nhiều, biết nhiều về hoàn cảnh ra đời của những tác phẩm nổi tiếng. Ông đọc thuộc lòng lời của nhiều ca khúc thiếu nhi được yêu thích của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Trần Đăng Khoa không quên nhắc đến đóng góp đặc biệt của nhạc sĩ Phạm Tuyên trong việc đưa đồng dao vào âm nhạc thiếu nhi. “Bà còng đi chợ trời mưa/ Cái tôm cái tép đi đưa bà còng…”, hay “Gánh gánh gồng gồng/Gánh gánh gồng gồng/Gánh sông gánh núi/Gánh củi gánh cành…” đã nuôi dưỡng bao thế hệ trẻ thơ Việt Nam. Con gái nhạc sĩ nói, kho tàng ca khúc của nhạc sĩ Phạm Tuyên lên tới con số 700, trong đó, có 200 ca khúc viết cho thiếu nhi. Đồng dao có 41 bài, gần chiếm 1/5 tổng số ca khúc thiếu nhi của ông. Hành trình làm bộ sách 5 tập Khúc đồng dao của bé (Tác giả: Phạm Tuyên - Phạm Hồng Tuyến) được chị chia sẻ. “Khó khăn vô cùng, tôi bắt tay vào làm từ năm 2023”, chị nói. Tập đầu tiên của bộ sách đã được xuất bản, với tên gọi Về quê - Khúc đồng dao của bé, được làm dưới hình thức sách đa phương tiện, kết hợp giữa kể chuyện, âm nhạc, minh họa và mã QR để nghe nhạc, nghe kể chuyện, tạo thành trải nghiệm liên hoàn cho trẻ nhỏ. Chị Tuyến giải thích: “Nếu sách chỉ có bài hát thì hiệu quả chưa cao, phải gắn với chuyện kể thì đồng dao mới dễ đến với trẻ nhỏ. Mỗi tập sách là những câu chuyện khác nhau, không lặp lại mô típ”. Trong số 41 bài đồng dao được công bố theo dự án này chỉ có 5 bài từng có bản thu, 36 bài còn lại lần đầu được thu âm. Chị Tuyến tâm sự, đã biết đến Giải Dế Mèn từ lâu nhưng để chinh phục Hiệp sĩ Dế Mèn có điểm khó, bởi yêu cầu tác giả phải có tác phẩm mới. Dự án Khúc đồng dao của bé công bố 36 bài đồng dao chưa từng có bản thu âm, chưa đến được với công chúng đã thỏa mãn yêu cầu này. Hội đồng Giám khảo giải thưởng Dế Mèn đánh giá: “Mỗi tập sách trong bộ Khúc đồng dao của bé là một nỗ lực thầm lặng và kiên trì để giữ gìn hồn Việt Nam, qua những nét vẽ minh họa tươi sáng, những câu chuyện giản dị và những bài hát ngọt ngào”. Dự án ấn tượng, mới mẻ cùng sự nghiệp âm nhạc trải dài hơn nửa thế kỷ của nhạc sĩ Phạm Tuyên đã giúp ông trở thành Hiệp sĩ Dế Mèn 2025. Con gái nhạc sĩ tiết lộ: “ Ở nhà, cha tôi treo 2 bằng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật và bằng kỷ lục xác nhận Nhạc sĩ sáng tác nhiều ca khúc về thiếu nhi được phổ biến rộng rãi nhất. Ông vui khi được gọi là nhạc sĩ của tuổi thơ. ĐÀO NGUYÊN Nhạc sĩ tuổi thơ trở thành Hiệp sĩ Dế Mèn Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn bước sang mùa 6. Năm nay, Hiệp sĩ Dế Mèn gọi tên nhạc sĩ Phạm Tuyên, cũng là lần đầu tiên phần thưởng cao quý nhất của giải thưởng dành cho thiếu nhi uy tín gọi tên một nhạc sĩ. Trong ngày cuối tháng 5, gia đình nhạc sĩ Phạm Tuyên sẽ về quê để tặng sách của ông và con gái, sách của PGS.TS Nguyễn Ánh Tuyết (vợ nhạc sĩ) cho trường mầm non của xã. Nhạc sĩ Phạm Tuyên và con gái trong lễ trao giải Dế Mèn 2025
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==