5 n Thứ Ba n Ngày 20/5/2025 “CÁNH CỬA VÀNG” HALAL Liên tục trong gần 2 tháng trở lại đây, Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TPHCM (ITPC) liên tục tổ chức hàng loạt sự kiện kết nối DN với các quốc gia Halal (dành cho cộng đồng Hồi giáo) như Indonesia, UAE, Malaysia, Bangladesh… Ông Trần Phú Lữ, Giám đốc ITPC nhận định, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, đặc biệt là những thách thức từ hàng rào kỹ thuật và bảo hộ thương mại, điển hình như chính sách áp thuế đối ứng của Hoa Kỳ, đã tạo áp lực lớn đến thị trường thương mại quốc tế, trong đó có Việt Nam. “Trong thời gian tới, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục chịu ảnh hưởng do nhu cầu thế giới sụt giảm, giá nguyên liệu tăng, chi phí logistics cao và sự cạnh tranh từ các nước trong khu vực. Vì vậy, DN cần đổi mới mô hình, tập trung vào thị trường tiềm năng như Halal để mở rộng xuất khẩu, đồng thời chủ động ứng phó với nguy cơ sụt giảm ở thị trường truyền thống” - Ông Lữ cho biết. Ông Trương Xuân Trung, Thương vụ Việt Nam tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) cho biết, UAE là một trong những quốc gia có chỉ số phát triển Halal hàng đầu thế giới. Với dân số Hồi giáo đông đảo, thu nhập bình quân đầu người cao và cơ chế nhập khẩu linh hoạt, UAE trở thành thị trường tái xuất hàng Halal lý tưởng, với giá trị lên tới 19 tỷ USD mỗi năm. Có mô hình khép kín từ sản xuất thức ăn chăn nuôi đến nuôi gia cầm và cho ra sản phẩm cuối cùng là trứng, thịt gà và các sản phẩm chế biến liên quan, bà Phạm Thị Huân, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Ba Huân cho biết, các sản phẩm của DN đã có mặt ở 5 quốc gia và vùng lãnh thổ gồm: Mỹ, Hong Kong, Singapore, Nhật Bản, Malaysia. Ngoài trang trại ở tỉnh Bình Dương, Ba Huân còn xây thêm trang trại ở Bến Lức (tỉnh Long An), nâng tổng sản lượng lên 2 triệu trứng/ ngày nhằm cung ứng cho thị trường các nước Hồi giáo. Hơn 10 năm làm sản phẩm nha đam và thạch dừa xuất khẩu vào thị trường Trung Đông theo tiêu chuẩn Halal, Tổng giám đốc Cty CP Thực phẩm GC Food Nguyễn Văn Thứ nói rằng, cơ hội ở thị trường này rất lớn. Quan trọng là quy trình sản xuất của mình phải chuẩn và đảm bảo. KHAI PHÁ THỊ TRƯỜNG MỚI Theo các chuyên gia thương mại, ngoài khu vực Halal, Việt Nam còn có thể mở rộng xuất khẩu sang những thị trường ít bị ảnh hưởng bởi biến động chính sách của Mỹ - EU, hoặc nơi có nhu cầu tiêu dùng lớn như Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Đông (UAE, Ả Rập Xê Út), Mỹ Latinh (Mexico, Brazil, Argentina), Đông Âu và Nga… Ông Pablo Arancibia Salazar, đại diện Cục Xúc tiến xuất khẩu Chile nhận định: “Thị trường Nam Mỹ đang mời gọi đầu tư và hợp tác trong các lĩnh vực thủy sản, chế biến gỗ và năng lượng sạch. DN Việt Nam hoàn toàn có đủ năng lực để tham gia sâu rộng”. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng các DN cần cải thiện tính ổn định của nguồn cung, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng mối liên kết bền vững trong chuỗi giá trị. Một xu hướng nổi lên trong bối cảnh đơn hàng truyền thống sụt giảm là sự chuyển dịch sang các sàn thương mại điện tử toàn cầu. Ngành da giày - một trong những ngành bị ảnh hưởng nặng bởi chính sách thương mại của Mỹ và EU - đang chủ động mở rộng xuất khẩu sang Trung Đông, châu Phi và đặc biệt là tiếp cận các nền tảng như Alibaba, Amazon để mở thêm kênh tiêu thụ. Theo bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, thương mại điện tử không chỉ giúp tiếp cận người tiêu dùng cuối cùng mà còn giảm thiểu phụ thuộc vào các nhà phân phối trung gian. NHỮNG “BÀ ĐỠ” Để hỗ trợ DN trong giai đoạn khó khăn này, nhiều cơ quan đã vào cuộc. Bà Lê Thị Thùy Dung, Phó trưởng phòng giám sát Chi cục Hải quan khu vực 2 khuyến nghị, khi hàng hóa bị ùn ứ hoặc gặp khó trong việc xuất khẩu, DN cần nhanh chóng gửi văn bản lên cơ quan hải quan để được hỗ trợ mở rộng địa điểm sản xuất, kho bãi tạm thời… Từ góc độ tài chính, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 2 khẳng định, tính đến nay, ngành ngân hàng đáp ứng đủ, kịp thời nhu cầu ngoại tệ cho các DN hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu; có những chính sách cho vay bằng tiền đồng với lãi suất thấp; hỗ trợ thông qua các dịch vụ thanh toán quốc tế… đưa lĩnh vực xuất nhập khẩu trở thành động lực tăng trưởng kinh tế. UYÊN PHƯƠNG Trong bối cảnh đơn hàng gặp nhiều khó khăn do ảnh hÞởng từ tình hình kinh tế thế giới, nhiều doanh nghiệp (DN) Việt Nam chủ động chuyển hÞớng, kiếm thị trÞång mới để tránh “bỏ trứng vào một giỏ”. Các cánh cửa dần mở ra từ thị trÞång Halal, tận dụng các Þu đãi FTA đến sàn thÞơng mại điện tử… cơ bản và yêu cầu hóa đơn, chứng từ như dự toán khi quyết toán. Với Nghị quyết 57, theo TS Nguyễn Quân, vấn đề thứ nhất đã được khắc phục. Bên cạnh Ban chỉ đạo Trung ương về phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số do đồng chí Tổng Bí thư đứng đầu còn có Hội đồng tư vấn gồm nhiều chuyên gia. Vì vậy, vấn đề quan trọng nhất hiện nay là đồng bộ hóa hệ thống pháp luật. “Nếu không đồng bộ hóa được các quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý và sử dụng tài sản công, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Viên chức, Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu với Luật KH&CN thì các chủ trương, chính sách dù tốt đến đâu cũng không thể vào được cuộc sống”, nguyên Bộ trưởng Bộ KHCN nhấn mạnh. Một vấn đề nữa, theo TS Nguyễn Quân, là thay đổi tư duy cho toàn bộ hệ thống chính trị, làm sao để các bộ ngành, địa phương và nhà khoa học quyết tâm đổi mới, nhất là các cơ quan quản lý vốn đã quen với cách làm việc cũ mấy chục năm nay. “Việc thay đổi sẽ gặp nhiều khó khăn nhưng nếu có sự đôn đốc, chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Đảng, Chính phủ, sự cởi trói của hệ thống pháp luật thì tôi tin trong khoảng một nhiệm kỳ mọi việc sẽ đi vào quỹ đạo và chúng ta sẽ có được một nền tảng KHCN tương thích”, TS Quân nói. Theo TS Nguyễn Văn Long, Vụ trưởng Vụ KH&CN, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hệ thống văn bản về hoạt động KHCN hiện nay thiếu đồng bộ, trình tự thủ tục còn phức tạp, cơ chế phối hợp, chuyển giao, thương mại hoá kết quả nghiên cứu chưa rõ ràng, đặc biệt thiếu cơ chế chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia nghiên cứu, chuyển giao và chia sẻ quyền sở hữu đối với kết quả nghiên cứu. TS Long cho rằng, cơ chế quản lý hoạt động KHCN còn chậm đổi mới, mang nặng tính hành chính, tập trung chủ yếu vào quản lý tài chính, quản lý tiến độ, thủ tục giao nhận nhiệm vụ. Cơ chế phê duyệt dự toán kinh phí nhiệm vụ còn phức tạp và quá chi tiết. Ông đề xuất, cần đẩy mạnh hơn nữa việc thể chế hoá đầy đủ, kịp thời đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật, với trọng tâm là tháo gỡ các điểm nghẽn trong hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ đã được đề cập nhiều năm qua. NGUYỄN HOÀI Khơi mở thị trÞång, tìm đơn hàng xuất khẩu “Chúng tôi đang triển khai gói tín dụng lãi suất thấp, ưu tiên cho DN xuất khẩu. Đồng thời, các dịch vụ thanh toán quốc tế được số hóa để giảm thời gian giao dịch. DN có thể phản ánh khó khăn trực tiếp và sẽ được hỗ trợ trong khuôn khổ cho phép”. Ông NGUYỄN ĐỨC LỆNH KINH TẾ Mong sớm đẩy nhanh cơ chế Quỹ Cộng đồng nhà khoa học bày tỏ mong muốn áp dụng cơ chế Quỹ cho hoạt động nghiên cứu KH&CN để phù hợp với đặc thù của ngành, thông lệ quốc tế, thay vì cơ chế tài chính thông thường đang áp dụng hiện nay vốn tồn tại rất nhiều bất cập. Theo TS Nguyễn Quân, cơ chế Quỹ là việc bố trí kinh phí ngân sách theo tỷ lệ phân bổ của Quốc hội mà không đòi hỏi phê duyệt nhiệm vụ nghiên cứu trước rồi mới cấp tiền theo danh mục nhiệm vụ. Tránh tình trạng như hiện nay, các đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu phải đưa vào dự toán từ năm trước, đến năm sau, thậm chí năm sau nữa mới được cấp kinh phí, điều này không phù hợp với đặc thù của hoạt động nghiên cứu khoa học. Thứ hai là, quyết toán một lần theo hợp đồng khi kết thúc nhiệm vụ, không quyết toán theo năm tài chính. Ba là thực hiện chuyển nguồn tự động hàng năm. “Hiện nay việc giao kinh phí thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu như xây dựng cơ bản đang rất bất cập, không đáp ứng được tính thời sự và tiến độ nghiên cứu. Quy định đó làm các nhà khoa học khốn khổ”, TS Quân nói. Nông sản Việt tiếp thị đến ngÞåi tiêu dùng Ả Rập Saudi tại TPHCM Hoạt động nghiên cứu tại TrÞång Đại học KH&CN Hà Nội trở thành quốc gia có thu nhập trung bình. Nhưng chặng đường còn lại - để cán đích mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 - là một cuộc bứt phá về tư duy, thể chế, công nghệ và con người. Nói cách khác, Việt Nam không thể “phát triển chậm mà chắc” nữa. Chúng ta phải “phát triển nhanh và bền vững”. Để làm được điều đó, mọi lực lượng trong xã hội phải cùng hành động. Việc thể chế hóa Nghị quyết 57 vào Luật là yêu cầu tất yếu. Cuộc cách mạng khoa học, công nghệ không chỉ diễn ra trên văn bản nghị quyết, mà trong từng chính sách, từng dòng đầu tư, từng quyết định quản lý và từng hành động của người dân - doanh nghiệp - cơ quan công quyền. Chuyện hôm nay - không chỉ là câu chuyện của Nghị quyết. Đó là câu chuyện của vận mệnh. Việt Nam đã lựa chọn một con đường khó, nhưng đúng: phát triển bằng trí tuệ Việt, bằng đổi mới sáng tạo, bằng khoa học công nghệ. Và muốn thành công, chúng ta phải mạnh dạn cởi trói, đổi mới tư duy, không được phép trì hoãn nếu không sẽ quá muộn. N.T
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==