Chuã nhêåt 18/5/2025 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HANÂ H TÊTË CA Ã CACÁ NGAYÂ TRONG TUÊNÌ Nhòn ra thïë giúái 12 Trong “Chuaá Ruöiì ”, mötå nhomá nam sinh ngûúiâ Anh phaiã tòm cacá h sönë g sotá trïn mötå honâ àaoã hoang sau mötå vu å mayá bay rúi vaâ ho å la â nhûnä g ngûúiâ sönë g sotá duy nhêtë . Tuy nhiïn, bonå tre ã dênì trutá bo ã nhên tñnh cuaã mònh, trúã nïn man rúå va â àï í laiå nhûnä g hêuå qua ã tanâ khöcë trûúcá khi àûúcå giaiã cûuá . Cêu chuyïnå nayâ chûa bao giúâ xayã ra. Mötå giaoá viïn ngûúiâ Anh, William Golding, àaä nghô ra cêu chuyïnå nayâ vaoâ nùm 1951 - cuönë tiïuí thuyïtë “Chuaá Ruöiì ” cuaã öng àa ä baná àûúcå hanâ g chucå triïuå banã , àûúcå dõch sang hún 30 ngön ngû ä va â àûúcå ca ngúiå la â mötå trong nhûnä g tacá phêmí nöií tiïnë g nhêtë cuaã thï ë ky ã 20. Nhòn laiå , bñ quyïtë thanâ h cöng cuaã cuönë sacá h rêtë ro ä ranâ g. Golding coá khaã nùng miïu taã chiïuì sêu àen töië nhêtë cuaã loaiâ ngûúiâ . Têtë nhiïn, öng chia seã têm ly á chung cuaã nhûnä g nùm 1960, khi mötå thï ë hï å múiá àang chêtë vênë cha me å mònh vï ì nhûnä g hanâ h àönå g tanâ baoå cuaã Thï ë chiïnë thû á hai. Ho å muönë biïtë liïuå Àûcá Quöcë xa ä co á phaiã mötå àiïuì bêtë thûúnâ g, hay coá mötå ke ã phatá xñt êní nauá trong möiî chuná g ta? “CHUAÁ RUÖIÌ ” NGOAIÂ ÀÚIÂ THÛCÅ Töi bùtæ àêuì tû å hoiã : Àa ä co á ai tûnâ g nghiïn cûuá xem treã em thûcå sû å se ä lamâ gò nïuë chuná g mùcæ ketå trïn mötå honâ àaoã hoang chûa? Vaâ thï ë la â töi bùtæ àêuì hanâ h trònh tòm kiïmë “Chuaá Ruöiì ” ngoaiâ àúiâ thûcå . Sau khi lûútá web mötå lucá , mötå tiïu àï ì trong ênë banã ngayâ 6/10/1966 cuaã tú â baoá UcÁ The Age àêpå vaoâ mùtæ töi: “Buöií trònh diïnî Chu ã nhêtå danâ h cho nhûnä g àûaá tre ã àùmæ tauâ ú ã Tonga”. Cêu chuyïnå kï í vï ì sauá cêuå be á àûúcå tòm thêyë ba tuênì trûúcá ào á trïn mötå honâ àaoã àaá nho ã ú ã phña nam Tonga, nhûnä g ngûúiâ àa ä àûúcå mötå thuyïnì trûúnã g ngûúiâ UcÁ giaiã cûuá sau khi bõ mùcæ ketå trïn àaoã ‘Ata hún mötå nùm. Töi canâ g thïm toâ mo.â Liïuå nhûnä g cêuå be á nayâ conâ sönë g khöng? Quan tronå g nhêtë la â töi àa ä co á mötå manh möië : Tïn cuaã thuyïnì trûúnã g la â Peter Warner. Trong mötå sö ë baoá àõa phûúng nhoã gênì àêy cuaã Mackay, UcÁ , töi tònh cúâ àocå àûúcå tiïu àï:ì “Tònh banå gùnæ bo á 50 nùm”. In bïn canå h la â mötå bûcá anã h nhoã chupå hai ngûúiâ àanâ öng, àang móm cûúiâ , mötå ngûúiâ khoacá tay ngûúiâ kia. Baiâ baoá bùtæ àêuì nhû sau: “Sêu trong mötå àönì àiïnì chuöië ú ã Tullera, mötå cùpå banå khöng giönë g ai àang ngöiì ... Ngûúiâ lúná tuöií hún àa ä 83, con trai cuaã mötå doanh nhên giauâ co.á Ngûúiâ tre ã hún, 67 tuöií , theo nghôa àen, laâ mötå àûaá tre ã cuaã rûnâ g rêmå ”. Tïn cuaã ho å la â Peter Warner vaâ Mano Totau, vaâ ho å àa ä gùpå nhau trïn mötå honâ àaoã hoang. Töi cunâ g vú å töi thuï ö tö vaâ ài tûâ Brisbane àïnë mötå núi àönì g khöng möng quanå h sau ba tiïnë g. Öng êyë ngöiì trûúcá mötå ngöi nhaâ thêpë be á bïn con àûúnâ g àêtë . Öng àaä giaiã cûuá sauá cêuå beá ài lacå cacá h àêy 50 nùm - thuyïnì trûúnã g Peter Warner. Kï í tû â thúiâ thanh xuên, biïní ca ã àa ä luön vêyî goiå öng Peter. Vò vêyå , bêtë cû á khi naoâ co á thï,í öng àïuì àïnë Tasmania, núi öng coá mötå àöiå tauâ àaná h ca á riïng. Chñnh àiïuì nayâ àa ä àûa öng àïnë Tonga vaoâ muaâ àöng nùm 1966. Trïn àûúnâ g vï ì nha,â öng ài àûúnâ g vonâ g va â nhòn thêyë ‘Ata, mötå honâ àaoã nho ã xñu giûaä biïní xanh. Honâ àaoã tûnâ g co á ngûúiâ ú,ã cho àïnë mötå ngayâ àen töië nùm 1863, khi mötå con tauâ chú ã nö lï å cêpå bïnë va â rúiâ ài cunâ g vúiá ngûúiâ dên banã xû.á Kï í tû â ào,á ‘Ata àa ä bõ bo ã hoang, bõ nguyïnì ruaã vaâ lanä g quïn. Nhûng öng Peter àaä tòm thêyë mötå canã h tûúnå g ky â la å - nhûnä g àamá co ã chayá trïn vacá h àa á xanh. “ÚÃ vunâ g nhiïtå àúiá , hoaã hoanå tû å phatá la â rêtë hiïmë ”, öng kïí laiå . Röiì öng nhòn thêyë mötå cêuå be.á Trênì truönì g. Tocá daiâ àïnë vai. Sinh vêtå hoang da ä nayâ nhayã tû â vacá h àa á xuönë g nûúcá . Àötå nhiïn, nhiïuì cêuå be á khacá cunä g lao theo, la hetá vaná g trúiâ . Cêuå be á àêuì tiïn nhanh choná g lïn thuyïnì . “Chauá tïn la â Stephen”, cêuå be á noiá . “Chuná g chauá co á sauá ngûúiâ va â chuná g chauá àa ä ú ã àêy khoanã g 15 thaná g”. Sû ã dunå g bö å àamâ , öng Peter goiå àïnë Nuku’alofa, thuã àö Tonga. “Töi coá sauá àûaá tre ã ú ã àêy”, öng noiá vúiá ngûúiâ trûcå töní g àaiâ . Hai mûúi phutá tröi qua. Cuöië cunâ g, ho å àapá laiå mûnâ g rú:ä “Cacá anh àa ä tòm thêyë chuná g! Nhûnä g cêuå be á nayâ àa ä bõ coi laâ àa ä chïtë . Àamá tang àaä àûúcå tö í chûcá . Nïuë la â chuná g, thò àêy laâ mötå phepá mauâ !”. CHANÁ HOCÅ , THÑCH PHIÏU LÛU Trong nhûnä g thaná g tiïpë theo, töi cö ë gùnæ g taiá dûnå g chñnh xacá nhêtë cêu chuyïnå trïn àaoã ‘Ata. Trñ nhúá cuaã öng Peter hoaá ra vênî rêtë tötë . Ngay caã ú ã tuöií 90, moiå thû á öng kï í laiå àïuì khúpá vúiá nhên chûná g khacá - öng Mano, lucá ào á 15 tuöií va â giú â àa ä gênì 70 tuöií , ngûúiâ sönë g cacá h öng chó vaiâ giú â laiá xe. Öng Mano kï í vúiá chuná g töi rùnç g phiïn banã “Chuaá Ruöiì ” ngoaiâ àúiâ thûcå bùtæ àêuì vaoâ thaná g 6/1965. Sauá cêuå be á - Sione, Stephen, Kolo, David, Luke vaâ Mano - têtë ca ã àïuì la â hocå sinh taiå mötå trûúnâ g nöiå tru á Cöng giaoá nghiïm ngùtå ú ã Nuku’alofa. Cêuå lúná nhêtë 16 tuöií , cêuå nho ã nhêtë 13 tuöií vaâ àïuì àa ä phatá nganá trûúnâ g hocå . Vò vêyå , chuná g ve ä ra mötå kï ë hoacå h trönë thoatá : àïnë Fiji, cacá h ào á khoanã g 800 km, hoùcå thêmå chñ la â àïnë tênå New Zealand. Chuná g quyïtë àõnh “mûúnå ” mötå chiïcë thuyïnì tû â öng Taniela Uhila, mötå ngû dên ma â ho å àïuì khöng thñch. Cacá cêuå beá khöng chuêní bõ nhiïuì cho chuyïnë ài. Hai bao taiã chuöië , mötå vaiâ qua ã dûaâ va â mötå bïpë ga nho,ã khöng nghô àïnë viïcå mang theo banã àö,ì chû á àûnâ g noiá àïnë la banâ . Khöng ai àïí y á àïnë chiïcë thuyïnì nho ã rúiâ bïnë canã g vaoâ buöií töië höm ào.á Trúiâ quang àanä g, nhûng àïm ào,á bonå tre ã àa ä phamå mötå sai lêmì nghiïm tronå g: nguã thiïpë ài. Vaiâ giú â sau, mötå cún baoä êpå àïnë . Chuná g keoá buömì lïn, nhûng gioá nhanh choná g xe á tan buömì thanâ h tûnâ g manã h. Baná h laiá cunä g gayä theo. “Chuná g töi tröi datå trong tamá ngayâ ”, öng Mano kï.í “Khöng coá thûcá ùn. Khöng coá nûúcá ”. Bonå tre ã cö ë gùnæ g bùtæ ca.á Chuná g cö ë gùnæ g hûná g mötå ñt nûúcá mûa trong voã dûaâ khoetá rönî g va â chia àïuì cho nhau, möiî ngûúiâ nhêpë mötå ngumå vaoâ buöií saná g vaâ mötå ngumå vaoâ buöií töië . TAOÅ LÊPÅ CÖNÅ G ÀÖNÌ G Sau ào,á vaoâ ngayâ thû á tamá , chuná g nhòn thêyë mötå phepá mauâ ú ã àûúnâ g chên trúiâ . Mötå honâ àaoã nho.ã No á khöng phaiã la â mötå thiïn àûúnâ g nhiïtå àúiá vúiá nhûnä g cêy co å àung àûa vaâ baiä biïní àêyì catá , ma â la â mötå khöië àa á khöní g lö,ì nhö lïn hún 300 m so vúiá mùtå nûúcá biïní . Ngayâ nay, ‘Ata àûúcå coi la â khöng thïí ú ã àûúcå . Nhûng öng Warner viïtë trong höiì ky á cuaã mònh, “cacá cêuå be á àa ä lêpå nïn mötå cönå g àönì g nho ã vúiá mötå khu vûúnâ , thên cêy khoetá rönî g àï í chûaá nûúcá mûa, mötå phonâ g têpå thï í ducå vúiá nhûnä g qua ã ta å kyâ la,å mötå sên cêuì löng, chuönì g ga â va â mötå ngonå lûaã thûúnâ g trûcå , mötå lûúiä dao cu ä va â rêtë nhiïuì quyïtë têm”. Trong khi cacá nhên vêtå trong “Chuaá Ruöiì ” àaná h nhau vò ngonå lûaã , nhûnä g cêuå be á nayâ àa ä chùm socá ngonå lûaã àï í no á khöng bao giúâ tùtæ , trong hún mötå nùm. Chuná g thönë g nhêtë lamâ viïcå theo nhomá hai ngûúiâ , lêpå ra mötå danh sacá h phên cöng nghiïm ngùtå cho nhiïmå vu å lamâ vûúnâ , nêuë bïpë va â canh gacá . Àöi khi caiä nhau, nhûng chuná g giaiã quyïtë mêu thuênî bùnç g mötå khoanã g thúiâ gian tônh têm. Kolo àaä taoå ra mötå cêy àanâ guitar thu ã cöng tû â manã h gö î tröi datå , nûaã voã dûaâ va â sauá súiå dêy thepá tû â chiïcë thuyïnì bõ àùmæ va â chúi àanâ möiî töië . Ban àêuì , chuná g sönë g sotá nhú â ca,á dûaâ , chim biïní . Sau khi lïn àûúcå àïnë àónh àaoã , chuná g tòm thêyë mötå miïnå g nuiá lûaã cö í àaiå , núi con ngûúiâ àa ä sinh sönë g cacá h àêy mötå thï ë ky.ã Ú Ã ào,á chuná g phatá hiïnå ra khoai mön, chuöië va â ga â hoang. Cuöië cunâ g, nhomá nam sinh àaä àûúcå giaiã cûuá vaoâ ngayâ 11/9/1966. Gênì nhû toanâ bö å honâ àaoã Ha’afeva - dên söë 900 ngûúiâ - àa ä ra àûúnâ g chaoâ àoná ho å trú ã vï ì nha.â Öng Peter àûúcå tuyïn böë la â anh hunâ g dên töcå . Ngay sau ào,á öng nhênå àûúcå mötå thöng àiïpå tû â Vua Taufa‘ahau Tupou IV - ngûúiâ múiâ thuyïnì trûúnã g àïnë yïtë kiïnë . “Bêy giú,â töi co á thï í lamâ gò cho anh khöng?”, Nhaâ vua noiá . Võ thuyïnì trûúnã g khöng phaiã suy nghô lêu. “Töi muönë àaná h bùtæ töm humâ ú ã vunâ g biïní nayâ va â bùtæ àêuì kinh doanh ú ã àêy”. Nhaâ vua àönì g y.á Öng Peter trúã vï ì Sydney, tûâ chûcá khoiã cöng ty cuaã cha mònh vaâ mua mötå con tauâ múiá . Sau ào,á öng múiâ sauá cêuå be á àïnë va â trao cho chuná g thû á àa ä khúiã nguönì têtë ca:ã Cú höiå àûúcå nhòn thêyë thï ë giúiá bïn ngoaiâ Tonga. Öng thuï chuná g lamâ thuyã thu ã àoanâ trïn chiïcë thuyïnì àaná h ca á múiá cuaã mònh. Trong khi nhûnä g cêuå be á ú ã ‘Ata àaä bõ lanä g quïn, cuönë sacá h cuaã Golding vênî àûúcå àocå rönå g raiä . Töi nghô àaä àïnë lucá chuná g ta kï í mötå cêu chuyïnå khacá . “Chuaá Ruöiì ” ngoaiâ àúiâ thûcå laâ cêu chuyïnå vï ì tònh banå va â lonâ g trung thanâ h; mötå cêu chuyïnå chûná g minh sûcá manå h cuaã con ngûúiâ khi chuná g ta dûaå vaoâ nhau. n Khi mötå nhomá hocå sinh bõ mùcæ ketå trïn mötå honâ àaoã vaoâ nùm 1965 trong 15 thaná g, moiå chuyïnå diïnî ra rêtë khacá so vúiá cuönë sacá h kinh àiïní cuaã tacá giaã William Golding. Nhaâ sûã hocå Rutger Bregman tûúnâ g thuêtå laiå cêu chuyïnå phi thûúnâ g nayâ . Nhûäng àûáa beá datå vaoâ àaoã hoang Mötå canã h phim “Chuaá Ruöiì ” cuaã William Golding nùm 1963 Sau khi vúå töi chupå anã h öng Peter, öng quay sang múã tu ã sacá h, röiì rutá ra mötå chönì g giêyë nùnå g àùtå vaoâ tay töi. Öng êyë giaiã thñch rùnç g àêy laâ höiì ky á cuaã öng. Töi nhòn xuönë g trang àêuì tiïn. Donâ g àêuì tiïn cuaã cuönë sacá h la:â “Cuöcå sönë g àa ä dayå töi rêtë nhiïuì àiïuì , bao gömì baiâ hocå rùnç g banå nïn luön tòm kiïmë nhûnä g àiïuì tötë àepå trong möiî ngûúiâ ”. Öng Peter Warner (thûá ba tû â traiá sang) cunâ g thuyã thu ã àoanâ va â nhûnä g ngûúiâ sönë g sotá trïn àaoã ‘Ata, nùm 1968 [ HOAIÂ VY ] (theo saturdayeveningpost.com)
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==