BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Trong khi thïë giúái sên khêëu hiïån àaåi coi Chekhov laâ möåt taác giaã “phaãi dûång”, thò úã Viïåt Nam, öng vêîn laâ caái tïn quen thuöåc nhûng chûa àûúåc “chaåm túái” troån veån trïn saân diïîn. Sûå bùæt àêìu cuãa Cêåu Vanya trïn sên khêëu Haâ Nöåi gêìn àêy laâ möåt tñn hiïåu àaáng mûâng, múã ra cú höåi àïí cöng chuáng vaâ nghïå sô cuâng nhau “khai phaá” möåt taác giaã cöí àiïín vúái giaá trõ àûúng àaåi hiïëm coá. VÒ SAO VIÏÅT NAM CÊNÌ DÛÅNG KÕCH CHEKHOV? Khöng phaãi àïën höm nay, tïn tuöíi Anton Chekhov múái àûúåc biïët àïën úã Viïåt Nam. Nhûng àïí noái rùçng sên khêëu Viïåt tûâng thêåt sûå “chaåm túái” kõch Chekhov, thò vêîn laâ cêu chuyïån chûa coá bùæt àêìu. Duâ tûâng xuêët hiïån Cêåu Vanya nhûng taác phêím naây laåi do àaåo diïîn nûúác ngoaâi, cuå thïí laâ ngûúâi Nhêåt, daân dûång. Trong khi àoá, toaân böå thïë giúái sên khêëu hiïån àaåi, tûâ AÁ sang Êu, àaä tûâ lêu coi Chekhov nhû “kinh thaánh” cuãa nghïå thuêåt biïíu hiïån nöåi têm. Trong buöíi toåa àaâm “Àoåc Chekhov höm nay” (diïîn ra vaâo ngaây 17-5-2025) do nhaän saách Tao Àaân töí chûác, PGS. TS Àaâo Tuêën AÃnh, möåt trong nhûäng chuyïn gia haâng àêìu vïì vùn hoåc Nga úã Viïåt Nam, laâ dõch giaã cuãa hai tuyïín têåp truyïån ngùæn vaâ kõch Chekhov, cho rùçng, “àaä àïën luác dûång kõch Chekhov”. Nhûng baâ cuäng khöng quïn caãnh baáo: “Ta phaãi ài tûâ tûâ, bùæt àêìu bùçng Ivanoff. Àêy laâ cêìu nöëi giûäa cöí àiïín sang hiïån àaåi cuãa Chekhov”. Noái nhû vêåy àïí thêëy, tiïëp cêån kõch Chekhov laâ möåt haânh trònh cöng phu, àoâi hoãi sûå nghiïm tuác vaâ chuêín bõ lêu daâi vïì caã dõch thuêåt, hiïíu biïët vùn hoáa lêîn nùng lûåc diïîn xuêët. Riïng dõch giaã Àaâo Tuêën AÃnh tiïët löå, mùåc duâ baâ dõch truyïån Chekhov tûâ nùm 50 tuöíi nhûng phaãi àïën nhûäng nùm 70 tuöíi baâ múái caãm thêëy àuã “chñn” àïí dõch kõch cuãa öng. Trïn thûåc tïë, sên khêëu Viïåt àaä coá möåt bûúác thûã nghiïåm àaáng ghi nhêån vaâo nùm 2022 khi Nhaâ haát Tuöíi treã húåp taác vúái àaåo diïîn ngûúâi Nhêåt Baãn Tsuyoshi Sugiyama àïí daân dûång Cêåu Vanya, hûúáng túái viïåc “giaãi maä Chekhov” bùçng sên khêëu àûúng àaåi. Sugiyama, ngûúâi tûâng hoåc taåi Nga vaâ am hiïíu vùn hoáa Nga, àaä chia sên khêëu thaânh hai lúáp khöng gian: bïn ngoaâi laâ àúâi söëng giao tiïëp thûúâng nhêåt, bïn trong laâ thïë giúái nöåi têm àêìy giùçng xeá, cö àún. Nghïå sô Tuá Oanh kïí laåi rùçng, “chûa bao giúâ chuáng töi laâm viïåc nghiïm tuác nhû thïë”. Möîi cêu thoaåi àûúåc cên nhùæc, maâi giuäa, möîi tûúng taác àïìu àûúåc àaåo diïîn “tñnh toaán tûâng tñ möåt”. Sûå cêìu toaân êëy khöng chó thïí hiïån loâng tön troång vúái kõch baãn kinh àiïín, maâ coân laâ möåt phûúng phaáp tiïëp cêån vùn baãn Chekhov vöën “khöng dïî hiïíu” vò öng viïët “quaá gêìn vúái sûå thêåt”, theo caách noái cuãa nhaâ phï bònh Phaåm Xuên Nguyïn. Möåt vúã kõch khöng cao traâo, khöng kõch tñnh, khöng haâi, khöng bi… vöën ài ngûúåc laåi nhûäng gò sên khêëu Viïåt quen thuöåc. Nhûng chñnh àiïìu àoá laåi khiïën Chekhov trúã nïn cêìn thiïët. “Trong böëi caãnh khaán giaã Viïåt àang moãi mïåt vúái nhûäng löëi daân dûång öìn aâo, lïn gên, thò kõch Chekhov, vúái veã àeåp lùång leä, chiïìu sêu têm lyá, coá thïí laâ möåt àiïím tûåa múái àïí taái thiïët tû duy cuãa sên khêëu àûúng àaåi”, möåt giaãng viïn cuãa Trûúâng ÀH Sên khêëu àiïån aãnh chia seã. Hún nûäa, nhû lúâi PGS Àaâo Tuêën AÃnh phên tñch, thi phaáp Chekhov “laâ vùn kõch àan cheáo, trong truyïån coá kõch, trong kõch coá truyïån”, àöìng nghôa vúái viïåc caã vùn xuöi lêîn sên khêëu àïìu coá thïí khai thaác tûúng höî lêîn nhau. Khöng chó laâ kõch, maâ ngay caã truyïån ngùæn cuãa Chekhov cuäng coá thïí chuyïín thïí vaâ daân dûång, nïëu ngûúâi laâm sên khêëu àuã tinh tïë àïí “àoåc” ra maåch ngêìm êín sau caác cêu chûä tûúãng nhû töëi giaãn. “CHEKHOV ÀAÄ CU Ä RÖIÌ , CON LÊÅT LAÅI LAM GÒ?” Coá ngûúâi tûâng hoãi nhû thïë khi biïët hai tuyïín têåp cuãa Chekhov lêìn naây bao göìm hêìu hïët nhûäng taác phêím chûa àûúåc dõch úã Viïåt Nam. PGS.TS Àaâo Tuêën AÃnh phaãn biïån: “Hoãi nhû thïë tûác laâ chûa hiïíu cöí àiïín laâ gò”. Vúái baâ, nhaâ vùn cöí àiïín laâ ngûúâi “khi öng êëy chïët nhûng taác phêím cuãa öng êëy coân söëng maäi”, coân nhaâ vùn khöng cöí àiïín thò “taác phêím chïët ngay khi taác giaã coân söëng”. Trong thïë giúái cuãa Chekhov, nhû nhaâ phï bònh Phaåm Xuên Nguyïn nhêån àõnh, con ngûúâi “söëng trong traång thaái lûãng lú”: khöng haånh phuác cuäng khöng tuyïåt voång, khöng haânh àöång cuäng khöng buöng xuöi, khöng biïët mònh muöën gò, nhûng vêîn tiïëp tuåc söëng. Chñnh vò thïë, “hún möåt thïë kyã sau khi öng qua àúâi, vùn chûúng cuãa öng vêîn laâ möåt thûã thaách àöëi vúái ngûúâi àoåc hiïån àaåi”. Caái “ngêîu nhiïn” vaâ “vu vú” trong truyïån Chekhov, theo nhaâ phï bònh La Khùæc Hoâa, laâ chuã yá. Nïëu trong vùn hoåc cöí àiïín, chi tiïët naâo xuêët hiïån laâ àïí phuåc vuå böë cuåc, thò Chekhov àöi khi laâm ngûúåc laåi: mö taã möåt vêåt thïí (khêíu suáng, con meâo, caánh rûâng) nhûng chùèng àïí noá “goáp phêìn vaâo cao traâo”. Àoá laâ möåt kiïíu viïët gêìn vúái àúâi söëng: moåi thûá xaãy ra khöng cêìn lyá do, khöng cêìn kïët luêån. Àöåc giaã coá kinh nghiïåm khöng ai nhêìm lêîn sûå töëi giaãn êëy vúái sûå dïî daäi. Vùn chûúng Chekhov giaâu tñnh êín duå. Caái aác, theo caách öng viïët, “coá thïí àïën tûâ nhûäng phaãn ûáng rêët nhoã”, coá thïí phúi baây trong im lùång. Nhû truyïån Sûå kiïån, àaân meâo con bõ choá cùæn chïët, àiïìu khiïën àûáa treã àau khöí khöng chó vò mêët con meâo, maâ vò “khöng ngûúâi lúán naâo thêëy àau àúán vò chuyïån êëy”. PGS, TS La Khùæc Hoâa goåi Chekhov laâ “nhaâ vùn cuãa bêët an”, thûá caãm xuác phöí quaát maâ möîi thïë hïå àïìu phaãi àöëi diïån, duâ laâ thïë kyã 19 hay 21. Nhûäng taác phêím cuãa Chekhov “giuáp con ngûúâi töët hún lïn, tinh tïë hún lïn, búãi vò caái thö thiïín laâ keã thuâ cuãa öng”, theo lúâi PGS. TS Àaâo Tuêën AÃnh. Úà thúâi àaåi cuãa nhûäng nïìn taãng nhanh, sên khêëu “tiktok hoáa”, vaâ têm lyá söëng vöåi, vùn chûúng Chekhov coá thïí laâ möåt lúâi múâi goåi khaác: chêåm raäi, sêu sùæc, khùæc khoaãi. Nhaâ phï bònh Hoaâi Nam cho rùçng: “nhûäng taác giaã lúán khöng bao giúâ boá cûáng trong khaái quaát hoáa cuãa ai, bao giúâ hoå cuäng döi ra”. Möîi lêìn àoåc laåi Chekhov, khaán giaã laåi coá thïí tòm thêëy möåt khaã thïí múái. Àoá laâ núi möîi ngûúâi coá thïí “àoåc laåi chñnh mònh” trong sûå lùång thinh cuãa nhûäng nhên vêåt chùèng biïët laâm gò vúái àúâi mònh, nhûng vêîn söëng, vêîn yïu, vêîn mú.n Vú ã kõch Cêuå Vanya trïn sên khêuë Nha â hatá Tuöií tre ã Viïtå Nam. [ HAÅNH ÀÖÎ ] “Khai pha”á laiå kõch Chekhov Chuã nhêåt 18/5/2025 Vùn hoáa - Vùn nghïå 11 Lùng kñnh Cöng cuaã Na Tra? Hoatå hònh Dï ë Menâ : Cuöcå phiïu lûu túiá xomá lêyì löiå àa ä tung trailer, dûå kiïnë ra rapå ngayâ 30/5, thu hutá sû å chu á y á khöng nhoã cuaã khaná gia ã Viïtå . Rêtë nhiïuì lúiâ khen danâ h cho böå phim hoatå hònh dûaå trïn tacá phêmí nöií tiïnë g cuaã nha â vùn Tö Hoaiâ . Tuy nhiïn, khöng ñt khaná gia ã vênî thêyë boná g daná g cuaã A bug’s life, bö å phim hoatå hònh cuaã Pixar Animation Studios sanã xuêtë , Walt Disney Pictures phatá hanâ h, khi xem trailer Dï ë Menâ : Cuöcå phiïu lûu túiá xomá lêyì löiå . Àaoå diïnî Mai Phûúng noiá : “Àêy laâ Dï ë Menâ cuaã thï ë ky ã 21”. Nha â baoá Nguyïnî Phûúng Vu,ä con trai nhaâ vùn Tö Hoaiâ cho biïtë : Öng vui khi tacá phêmí nöií tiïnë g cuaã cha mònh ra rapå , dûúiá danå g phim hoatå hònh nhûng vui úã mûcá bònh thûúnâ g. Öng giaiã thñch: “Bònh thûúnâ g theo nghôa khöng coá gò àötå biïnë , búiã nhiïuì àún võ àïì nghõ àûúcå chuyïní thï í tacá phêmí cuaã bö ë töi sang phim hoatå hònh. Àún võ lamâ Dï ë Menâ : Cuöcå phiïu lûu túiá xomá lêyì löiå nhênå àûúcå caiá gêtå àêuì cuaã gia àònh töi vò nhên duyïn”. Nhiïuì nha â vùn Viïtå Nam cunä g vui mûnâ g khi lênì àêuì tiïn Dïë Menâ phiïu lûu kyá , xuêtë banã lênì àêuì nùm 1941 vúiá tïn goiå Con Dï ë Menâ , àûúcå ra rapå cuöië thaná g 5 dûúiá danå g phim hoatå hònh. Nhaâ vùn Dûúng Hûúná g cho rùnç g, lamâ múiá tacá phêmí cu ä bùnç g ngön ngûä nghï å thuêtå khacá , la â hûúná g ài àang àûúcå hûúnã g ûná g hiïnå nay. Öng tin Dïë Menâ cuaã Tö Hoaiâ ra rapå se ä thu hutá ca ã ngûúiâ lúná va â thiïuë nhi, búiã tacá phêmí nayâ àûúcå nhiïuì thï ë hï å yïu thñch, cunä g àûúcå vaoâ sacá h giaoá khoa. Trong lucá khaná gia ã àang honá g Dï ë Menâ ra rapå , mötå tin vui khacá laiå àïnë vúiá cacá banå nho ã trong muaâ heâ nayâ . Phim hoatå hònh Tranå g Quynâ h nhñ: Truyïnì thuyïtë Kim Ngûu, àûúcå phatá triïní tû â series hoatå hònh Tranå g Quynâ h thúiâ nhñ nhö,ë tûnâ g hutá triïuå lûútå xem möiî têpå trïn YouTube, cunä g àa ä tung trailer, dûå àõnh ra rapå cuöië thaná g 5. Lênì àêuì tiïn, rapå Viïtå coá cuöcå chayå àua cuaã hai phim hoatå hònh nöiå àõa. Liïuå hai phim hoatå hònh ra rapå cuöië thaná g 5 co á lêpå ky â tñch phonâ g ve?á Trong khi nhiïuì ngûúiâ àùtå hi vonå g vaoâ Dï ë Menâ cuaã Tö Hoaiâ thò Nha â phï bònh Ngö Thaoã laiå nhòn nhênå thênå tronå g: “Chûa chùcæ chayá veá àêu. Dûaå vaoâ àêu àï í hi vonå g? Du â gò hoatå hònh ú ã nûúcá ta vênî bõ mùcå àõnh danâ h cho treã nho.ã Àûnâ g so vúiá cún sötë hoatå hònh Na Tra cuaã Trung Quöcë . Ngûúiâ ta siïu röiì . Mötå àiïmí hanå chï ë khi Dï ë Menâ ra rapå la â cötë truyïnå quen röiì , chùnè g conâ gò bñ mêtå , khaná gia ã chó conâ xem cacá h thï í hiïnå thöi”. Coá ngûúiâ àùtå cêu hoiã : Nïuë khöng coá cún sötë hoatå hònh Na Tra, liïuå cacá banå nho ã co á àûúcå bûaä tiïcå tinh thênì phong phu á nhû he â nayâ ? Búiã phim Viïtå ra rapå chu ã yïuë phucå vu å ngûúiâ lúná . Ngay Lêtå mùtå 8: Vonâ g tay nùnæ g cuaã Ly á Haiã khöng coá canã h yïu àûúng muiâ mênî , cunä g gùnæ macá T13 (danâ h cho khaná gia ã tû â 13 tuöií trú ã lïn) .n [ MIU MIU ] Hai cuönë sacá h múiá nhêtë vï ì Chekhov.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==