BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Ngûúiâ baná hanâ g àaná h vaoâ têm ly á cuaã khacá h hanâ g nïn thûúnâ g quanã g caoá : Rau sacå h nha â trönì g. Va â nguönì rau êyë vö tênå , ngayâ naoâ ho å cunä g baná rau “nhaâ trönì g”, nhiïuì “thûúnå g àï”ë nhùmæ mùtæ mua bùnç g niïmì tin. RAU VUN G CAO COÁ SACÅ H? Thûcå phêmí mua ú ã chú å vênî la â lûaå chonå cuaã nhiïuì ngûúiâ giûaä thúiâ manå g xa ä höiå bunâ g nöií va â siïu thõ mocå lïn nhû nêmë . Àêy laâ lûaå chonå mua sùmæ truyïnì thönë g, ùn sêu vaoâ tiïmì thûcá cuaã nhiïuì thï ë hï.å Chõ Hùnç g An, Haâ Nöiå , chia seã bñ quyïtë ài chú:å “Töi chonå vaiâ hanâ g baná rau quen thuöcå . Ho å cam kïtë : Àamã baoã rau sacå h. Thêmå chñ co á ngûúiâ conâ noiá , nïuë ùn rau cuaã ho å ma â bõ ngö å àöcå , ho å sùné sanâ g chõu töiå . Ngûúiâ ta àa ä noiá àïnë thï ë thò mònh cunä g tin vaâ mua. Gia àònh töi àa ä ùn rau úã chú å nhiïuì nùm vênî chûa bõ nhêpå viïnå lênì naoâ ”. Nhûng àùtå tronå niïmì tin vaoâ quanã g caoá cuaã ngûúiâ baná hanâ g co á khi laiå … bõ lûaâ . Ba â Nguyïnî Thõ Lan, ngûúiâ lamâ nöiå trú å ú ã Cao Bùnç g xuönë g Ha â Nöiå chúi vúiá con chauá gênì mötå nùm nay, thûúnâ g xuyïn mua sùmæ thûcå phêmí ú ã chú å Keã Ve,ä Àöng Ngacå , Bùcæ Tû â Liïm, Haâ Nöiå . Mötå lênì , ba â àûúcå ngûúiâ baná hanâ g chaoâ múiâ mua quytá sim. Ngûúiâ baná hanâ g quanã g caoá : Àêy laâ àùcå sanã Cao Bùnç g. Ba â ngacå nhiïn noiá : “Töi ngûúiâ Cao Bùnç g khùnè g àõnh quytá sim khöng phaiã àùcå sanã quï töi”. Ngûúiâ baná hanâ g liïnì mùnæ g: “Ngûúiâ Cao Bùnç g ma â khöng biïtë quytá sim thò vûtá ”. Ba â Sêm kï:í “Khacá h du lõch khùpæ moiå miïnì àêtë nûúcá lïn Cao Bùnç g thûúnâ g mua tûnâ g thunâ g hatå deã mang vï ì lamâ qua â vúiá niïmì tin tuyïtå àöië ào á la â hatå de ã Trunâ g Khaná h, àùcå sanã Cao Bùnç g. Nhûng hatå de ã trönì g trïn àêtë Cao Bùnç g hiïmë lùmæ , chó coá hatå de ã Trung Quöcë baná quanh nùm úã Cao Bùnç g”. Khi ngûúiâ thanâ h phö ë lung lay niïmì tin vúiá thûcå phêmí thanâ h phö,ë ho å laiå dönì hi vonå g vaoâ thûcå phêmí vunâ g cao. Ngûúiâ ngûúiâ , nha â nha â baná thûcå phêmí vunâ g cao, ngay caã cacá nha â thú, nhaâ vùn, tiïnë sô cunä g vaoâ cuöcå . Ú Ã Ha â Nöiå va â cacá tónh thanâ h lên cênå muönë mua thõt lúnå banã Dao cû á go ä cûaã TS. Banâ Tuênë Nùng. Ngay lucá nayâ anh àang chaoâ hanâ g trïn manå g xa ä höiå vúiá thõt lúnå vai gionâ va â chên gio.â Khöng chó baná thõt lúnå anh conâ baná ca ã sêm tû â sêm vuiâ àïnë sêm rûnâ g, rûúuå sêm kñch hoatå sûcá manå h àanâ öng, mêtå ong, tam thêtë hoang… Conâ mötå nû ä nha â thú ú ã Tuyïn Quang laiå thûúnâ g xuyïn baná online cam va â quytá sim, thêmå chñ baná ca ã thõt huúu, nai. Chûa kïí nhûnä g thûcå phêmí maoå danh xuêtë xû á vunâ g cao thò thûcå phêmí vunâ g cao coá àamã baoã sacå h nhû hi vonå g cuaã ngûúiâ tiïu dunâ g? Mötå caná bö å y tï ë ú ã Cao Bùnç g, thûúnâ g xuyïn ài cöng tacá ú ã huyïnå , xa ä trong tónh àaná h gia:á “Khöng nïn vú àuaä ca ã nùmæ . Thûcå phêmí sacå h hay khöng conâ tuy â thuöcå cacá h gieo trönì g, chùm boná cuaã tûnâ g hö å dên. Co á hö å dên vênî dunâ g hoa á chêtë , thñ duå thuöcë diïtå co ã cuaã Trung Quöcë . Töi tûnâ g ài qua ruönå g àöî tûúng, töi khen vûúnâ sacå h, khöng coá co,ã chu ã vûúnâ vui ve ã khoe: Mua thuöcë diïtå co ã cuaã Trung Quöcë rêtë re,ã pha ra vaâ tûúiá vaoâ , ca ã nùm khöng coá co.ã Khi nghe töi giaiã thñch sûå tanâ pha á cuaã thuöcë diïtå co ã vúiá sûcá khoe ã cuaã con ngûúiâ va â möi trûúnâ g chu ã vûúnâ rêtë sú å va â hûaá : Tû â nay khöng dunâ g thuöcë diïtå co ã nûaä , chõu kho á lamâ co ã thöi”. Theo quan satá cuaã nû ä caná bö å y tï,ë rau, cuã cuaã ba â con ú ã vunâ g sêu, vunâ g xa ñt sûã dunå g hoa á chêtë nhûng hoå laiå hay dunâ g phên tûúi. Chõ kï:í “Co á lênì , nhòn thêyë vûúnâ rau caiã meoâ (mötå loaiå caiã xanh - PV) rêtë tötë , töi àûa cho chuã vûúnâ 50.000 àönì g, baoã cùtæ cho bao nhiïu thò tuy,â vò mua unã g hö å ho å la â chñnh. Khi chuã vûúnâ luiá huiá cùtæ rau, töi hoiã : Sao rau tötë vêyå , co á phun têmí gò khöng? Ngûúiâ nayâ cûúiâ , noiá : Khöng phun gò àêu, conâ khöng coá nûúcá tûúiá , phên lúnå chayã xuönë g thöi. Töi nhòn quanh thò thêyë ú ã núi nayâ lúnå tha ã röng khùpæ núi. Lênì khacá , xuönë g huyïnå cöng tacá , töi ra chúå gùpå hanâ g rau muiâ rêtë tûúi ngon, benâ hoiã ngûúiâ baná : Tûúiá gò ma â rau tötë thï?ë Ho å cûúiâ , àapá : Phên trêu. Töi hoiã tiïpë : Phên tûúi hay phên u?ã Ho å laiå cûúiâ to: A  löi, ai ài uã phên bao giú,â hotá ú ã chuönì g ra thöi. Cho nïn, rau cuaã ba â con vunâ g sêu vunâ g xa coá thï í khöng coá hoa á chêtë nhûng tiïmì êní giun, saná cao”. Chõ khen thõt lúnå cuaã àönì g baoâ : “Rêtë ngon, khöng chï àûúcå , mú ä boná g, thaiá miïnë g thõt maâ mú ä chayã theo con dao, khi xaoâ thõt khöng coá nûúcá hoùcå cûcå ky â ñt nûúcá . Búiã àönì g baoâ tha ã röng cho lúnå tû å kiïmë ùn, chó chùn ngayâ mötå bûaä bùnç g chuöië rûnâ g va â ñt ngö. Nhûng phaiã ài chú å huyïnå múiá mua àûúcå thõt lúnå cuaã àönì g baoâ , ú ã chú å thanâ h phö ë khöng baná hoùcå ñt baná ”. BA  NÖIÅ TRÚ Å CÊNÌ TRANG BÕ KIÏNË THÛCÁ Sacå h, la â tiïu chñ àêuì tiïn ngûúiâ tiïu dunâ g höm nay nhùmæ àïnë khi mua thûcå phêmí . Tû â chú å truyïnì thönë g, chú å cocá àïnë thûcå phêmí bayâ baná lï ì àûúnâ g, vóa he,â trong mötå gocá chung cû hay trïn manå g xa ä höiå , àïuì co á cacá h quanã g caoá lamâ bêtå lïn tiïu chñ maâ “thûúnå g àï”ë cênì . Nhûng thïë naoâ la â thûcå phêmí sacå h? PGS.TS. BS. Trênì Àònh Toaná , nguyïn Viïnå trûúnã g Viïnå Dinh dûúnä g lêm sanâ g, noiá : “Thûcå phêmí sacå h la â thûcå phêmí khöng bõ ö nhiïmî hoa á chêtë , vi khuêní hoùcå ö nhiïmî vêtå ly.á Cacá loaiå thûcå phêmí khi nuöi trönì g, sanã xuêtë phaiã àatå àûúcå mötå trong hai yïu cêuì vï ì tiïu chuêní chêtë lûúnå g àa ä àûúcå cöng nhênå : Tiïu chuêní VietGap; tiïu chuêní GlobalGap. Coá 4 tiïu chñ àïí àatå tiïu chuêní sanã xuêtë nöng nghiïpå tötë ú ã Viïtå Nam (VietGap): Kyä thuêtå sanã xuêtë nghiïm ngùtå , khi thu hoacå h àamã baoã khöng coá hoa á chêtë , khöng bõ nhiïmî khuêní hoùcå ö nhiïmî vêtå ly,á möi trûúnâ g sanã xuêtë khöng lamå dunå g sûcá lao àönå g cuaã nöng dên, dïî truy tòm nguönì göcë sanã phêmí . Tiïu chuêní thûcå hanâ h nöng nghiïpå tiïn tiïnë toanâ cêuì (GlobalGap), yïu cêuì vï ì sanã xuêtë phaiã thiïtë lêpå mötå hï å thönë g kiïmí tra va â giamá satá an toanâ , tû â khêu chuêní bõ canh tacá àïnë thu hoacå h, chï ë biïnë va â baoã quanã ”. Chuyïn gia dinh dûúnä g cho rùnç g, úã ta ngûúiâ baná hanâ g ñt chõu tòm hiïuí tiïu chuêní àaná h gia á thûcå phêmí sacå h, ngûúiâ mua hanâ g cunä g lú mú. Theo öng, ngûúiâ mua hanâ g rêtë cênì trang bõ kiïnë thûcá cho mònh àïí khöng bõ… lûaâ khi ra chú:å “Lêu nay, cacá ba â nöiå trú å khi mua rau thûúnâ g nhùmæ àïnë nhûnä g mú á rau co á lö î chö,î bõ sêu ùn/ àucå vaoâ . Ho å cho rùnç g ào á la â rau sacå h. Nhûng thûcå tï,ë chó àatå àûúcå mötå tiïu chñ sacå h, la â khöng ö nhiïmî hoa á chêtë , vò nïuë ö nhiïmî hoa á chêtë sêu khöng sönë g àûúcå . Ho å quïn kiïmí tra nhûnä g tiïu chñ khacá , thñ duå rau co á vi khuêní gêy bïnå h hay khöng, nïuë noá sönë g bùnç g nûúcá ú ã cönë g ranä h hay nûúcá tû â cacá khu cöng nghiïpå , nûúcá tû â bïnå h viïnå thaiã ra chûa qua xûã ly á thò sao? Rau chùm boná bùnç g phên tûúi cunä g khöng thï í goiå la â rau sacå h”. PGS.TS.BS Trênì Àònh Toaná àûa mötå vaiâ bñ quyïtë lûaå chonå thûcå phêmí cho ba â nöiå trú:å “Khacá h hanâ g nïn sûã dunå g kiïnë thûcá vï ì thûcå phêmí sacå h àï í hoiã ngûúiâ baná hanâ g vaiâ cêu. Khi mua rau, khöng nïn chonå rau múä manâ g qua á vò co á kha ã nùng rau êyë àaä dunâ g chêtë kñch thñch tùng trûúnã g cêy trönì g. Khi mang rau vïì nha,â àêuì tiïn phaiã dú ä mú á rau êyë ra, xem coá lênî sêu bïnå h bamá vaoâ khöng, coá cön trunâ g nhû vùtæ , àóa hay hönì g giun nhoã hay khöng? Nïuë co á hönì g giun nhoã chûná g to ã rau êyë lúná lïn bùnç g nguönì nûúcá bêní (Cönë g ranä h la â möi trûúnâ g thuênå lúiå cuaã hönì g giun nho)ã . Nïn àûa rau lïn muiä ngûiã , xem coá muiâ hoa á chêtë hay muiâ la å khöng? Khi àun nêuë , nïuë rau toa ã ra muiâ la,å rêtë co á kha ã nùng rau êyë àa ä bõ ö nhiïmî ”. Theo chuyïn gia dinh dûúnä g, rau sönë g ngêm nûúcá muöië co á thï í hanå chï ë nhûng khöng tiïu diïtå àûúcå vi khuêní hoanâ toanâ , nïuë ngêm lêu rau conâ mêtë dinh dûúnä g va â camã quan, àùcå biïtå nhû rau sönë g: “Ngêm nûúcá muöië loanä g khöng tiïu diïtå àûúcå trûná g giun àuaä , àï í loaiå bo ã nïn xöië dûúiá voiâ nûúcá ”, öng noiá . n Möåt vêën naån diïîn ra tûâ vuâng cao àïën thaânh thõ hiïån nay laâ viïåc duâng tuái nilon àïí àûång thûåc phêím, khöng chó gêy ö nhiïîm möi trûúâng, coân aãnh hûúãng túái sûác khoeã. Nhaâ nghiïn cûáu Phaåm Thõ Huyïìn, Viïån Nghiïn cûáu Con ngûúâi, phên tñch: “Ngûúâi dên Viïåt Nam chûa boã àûúåc thoái quen sûã duång tuái nilon vò chuáng tiïån lúåi, reã, dïî tòm thêëy úã khùæp núi. Thoái quen naây àaä ùn sêu vaâo àúâi söëng, trúã thaânh möåt phêìn quen thuöåc trong sinh hoaåt hùçng ngaây, àûúåc hònh thaânh qua nhiïìu nùm nïn rêët khoá thay àöíi trong thúâi gian ngùæn. Bïn caånh àoá, nhiïìu ngûúâi vêîn chûa nhêån thûác àêìy àuã vïì taác haåi cuãa tuái nilon àöëi vúái möi trûúâng. Trong khi àoá, caác loaåi tuái taái sûã duång hoùåc tuái thên thiïån vúái möi trûúâng thûúâng coá giaá cao hún, ñt phöí biïën vaâ khoá tòm hún. Ngûúâi baán haâng cuäng lo ngaåi seä mêët khaách nïëu khöng cung cêëp tuái nilon miïîn phñ caâng khiïën viïåc thay àöíi trúã nïn khoá khùn hún”. Ngûúiâ Lö Lö baná mùng vaâ cu ã kiïuå trïn mötå cêy cêuì ú ã huyïnå Baoã Lacå , Cao Bùnç g Gaoå nûúng tñm àûúcå giúiá thiïuå “cuaã ngûúiâ Möng trönì g” àûúcå baná ú ã Ha â Nöiå [ NÖNG HÖÌNG DIÏÅU ] Àûnâ g mua thûcå phêmí bùnç g niïmì tin Chuã nhêåt 18/5/2025 Phoáng sûå 10 Moán quaâ àûúåc nhiïìu ngûúâi thaânh phöë yïu thñch bêy giúâ chñnh laâ thûåc phêím úã quï, do chñnh ngûúâi thên cuãa hoå nuöi tröìng, chùm soác. Chûa bao giúâ mua thûåc phêím laåi dïî nhû bêy giúâ, rau, thõt, caá… baán khùæp núi, tung hoaânh caã coäi maång. Nhûng cuäng chûa bao giúâ mua thûåc phêím saåch laåi khoá nhû bêy giúâ. Khoai tñm àûúcå quanã g caoá xuêtë xû á vunâ g cao baná ú ã Ha â Nöiå Khoai têy bi àûúcå giúiá thiïuå “cuaã ngûúiâ Dao trönì g” baná ú ã Ha â Nöiå Ngonå su su cuaã mötå ngûúiâ baná online úã Cao Bùnç g àang chúâ giaiã cûuá , gia á 20 nganâ àönì g/cên
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==