8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Bảy n Ngày 17/5/2025 KÝ ỨC SÂU ĐẬM 18 tuổi, Trần Nguyên Mười (SN 1934, trú xã Phúc Thọ, huyện Nghi Lộc, Nghệ An) có mặt trong đội hình Thanh niên xung phong Nghệ An mở đường chiến lược từ Thanh Hóa đi Hòa Bình. Cuối năm 1953, nhiệm vụ mở đường hoàn thành, đơn vị ông nhận nhiệm vụ chuyển sang An toàn khu Định Hóa (Thái Nguyên), có nhiệm vụ bảo vệ chốt, phụ trách vận tải tại bến phà Cóc - đưa đón cán bộ vào, ra. Tại bến phà bắc qua suối Cóc này, ông Mười lần đầu tiên được gặp Bác Hồ. “Đó là một đêm cuối năm 1953, đơn vị có nhiệm vụ đưa một chiếc ô tô qua suối. Trời lạnh, nước chảy xiết, anh em hò dô để kéo dây tời, nhanh đưa khách qua bến. Khi xe rời khỏi bến, một đồng chí trong đoàn hỏi “Ai là người phụ trách ở đây?”. Khi đó, tôi là trung đội trưởng trung đội Thanh niên xung phong nên đáp lời. Đồng chí lại gần, ghé tai tôi, nói nhỏ: “Trên xe là Bác Hồ. Đồng chí lại gặp Bác”. Nghe vậy, tôi vừa hồi hộp, vừa vui sướng. Tiến lại gần, Bác đặt bàn tay lên vai tôi, hỏi thăm sức khỏe anh em làm việc ở bến phà. Nghe tôi trả lời, Bác nhận ra giọng Nghệ An liền hỏi “Cháu là người quê ta phải không?”. Tôi vội thưa với Bác toàn trung đội đều quê ở Nghệ An. Nghe vậy, Bác rất vui và gửi cả trung đội một hộp kẹo và một cây thuốc lá”, ông Mười kể. Chiến dịch Điện Biên Phủ thắng lợi, đơn vị ông Mười được lệnh rời An toàn khu về Hà Nội. Ông được lựa chọn tham gia đội diễu binh chào mừng giải phóng Thủ đô, đón Bác trở về sau 9 năm kháng chiến. Ngày 10/10/1954, từ 5 Cửa Ô, trong tiếng nhạc trầm hùng, tiếng reo vui chào đón, cờ hoa rực rỡ, đoàn quân chiến thắng tiến vào nội đô. Đây là lần thứ hai ông Mười tận mắt thấy Bác. Tháng 4/1955, ông Mười được tổ chức tuyển chọn đi học lớp về ngành Công an. Hoàn thành khóa học, ông nhận quyết định phân công công tác tại Phòng 1, Cục cảnh vệ - Bộ Công an, có nhiệm vụ bảo vệ Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch. “Công tác bảo vệ Bác Hồ hết sức nghiêm ngặt với 3 lớp. Lớp ngoài cùng do “Tôi và đồng chí tài xế ăn cơm ở ngoài xe thì một đồng chí phục vụ Bác ra bảo Bác gọi chúng tôi vào ăn cơm cùng. Bữa cơm có cá, đĩa rau muống, trứng rán, bát nước tương và cà muối…”, người lính cảnh vệ Trần Nguyên Mười hồi tưởng về bữa cơm đặc biệt với Bác Hồ mà ông gọi là “bữa cơm ngon nhất trên đời”. Ông Trần Nguyên Mười và lực lượng cảnh vệ chụp ảnh chung với Bác Hồ năm 1962 “HÀNG VỀ TỪ MỌI MIỀN” Trong bữa cơm tân gia của một tay chơi đồ cổ ở Hà Nội, tôi gặp anh T., tự giới thiệu là môi giới cổ vật. Anh T. cho biết: “Hàng của tôi có đủ, từ đồ gốm sứ thời Lý, Trần đến các món đồ đồng, đá quý. Nguồn hàng chủ yếu từ các vùng quê, do người dân đào được hoặc từ những người chuyên săn lùng cổ vật”. Khi tôi hỏi về nguồn gốc cụ thể, anh T. chia sẻ, có những món hàng được tìm thấy khi người ta đào móng nhà, có cái thì từ những người chuyên đi “săn” ở các di tích. “Tôi không hỏi nhiều, miễn là hàng đẹp và khách ưng”, anh nói. Anh còn dặn, nếu có nhu cầu tìm đồ cổ thì cứ “order” (đặt trước), trường hợp anh không có hàng, bạn bè và “người cùng giới” có thể giúp đỡ tìm kiếm. Trước đó, qua họa sĩ Đức “nhà sàn” (một người mê cổ vật và rất có uy tín trong việc làm đồ sơn thếp giả cổ), tôi quen anh Minh (Nam Định). Anh Minh kể, khoảng 20 năm trước, anh bắt đầu sưu tập tượng Phật, chủ yếu từ các chợ đồ xưa, những người buôn lén và cả vài “tay chơi” truyền miệng trong giới. “Ban đầu, tôi chỉ đơn giản thấy tượng Phật đẹp, thiêng và trấn trạch tốt. Có lần, tôi mua một tượng Quan Âm đứng cao gần một mét, chạm khắc tỉ mỉ, gỗ mít thơm nức. Người bán nói lấy từ một ngôi chùa bỏ hoang ở miền Bắc. Tôi nghe vậy cũng không nghĩ ngợi gì”, anh kể. Thế nhưng, sau một lần đọc báo, anh giật mình khi nhìn thấy tấm ảnh pho tượng từng được thờ ở chùa Đọi Sơn, nay đã bị mất cắp. “Nó giống hệt tượng tôi đang đặt giữa phòng khách”, anh kể. Từ đó, anh bắt đầu nghi ngờ về nguồn gốc những món mình sở hữu. Cùng thời điểm, các vụ trộm tượng Phật liên tiếp bị báo chí đưa tin. Có chùa mất cả tủ sách Hán Nôm, có nơi bị bọn trộm lẻn vào ban đêm, gỡ từng pho tượng mang đi. Sau nhiều đêm trăn trở, anh Minh quyết định mang trả lại hàng loạt tượng từng mua. Một số được trao lại cho các chùa vùng quê, nơi anh tìm đến tận nơi xác minh gốc gác. Số còn lại, anh liên hệ với bảo tàng để gửi tặng. Sau đó nữa, anh Minh chuyển sang chơi đồ giả cổ. Trường hợp “rửa tay gác kiếm” như anh Minh không nhiều. Họa sĩ Đức “nhà sàn” cho biết: “Ban đầu, ai chơi đồ cổ cũng vì đam mê. Nhưng rồi, càng sưu tầm nhiều, càng hiểu giá trị từng món, càng thấy... khó bỏ qua lợi nhuận. Có món tượng chỉ mua vài triệu đồng, vài năm sau người nước ngoài hỏi mua lại vài trăm triệu đồng, ai mà không dao động”. Ông cho biết, thị trường cổ vật không giống các ngành kinh doanh khác, vì đây là lĩnh vực ít minh bạch, khan hiếm, càng bí ẩn càng có giá. “Chơi đồ cổ lâu rồi, thế nào cũng bị người khác nhờ kiếm giúp một món, lâu dần, thành trung gian. Rồi có người nhờ bán hộ, có người rủ góp vốn mua cả lô. Tự lúc nào, từ người chơi thành người buôn, mà không nhận ra,” họa sĩ Đức nói. GIAO DỊCH KÍN Một người chơi cổ vật lâu năm, anh H, chia sẻ: “Thị trường chợ đen cổ vật hoạt động khá kín đáo. Giao dịch thường diễn ra qua trung gian, không ai biết ai. Khi mua, người ta chỉ quan tâm đến giá trị và độ hiếm của món đồ, ít ai hỏi về nguồn gốc”. Những vụ đào trộm mộ cổ không phải là hành vi manh động nhất thời. Những cuộc đào đêm, những chuyến hàng bí mật, những thương lượng trong im lặng, “chợ đen” cổ vật vận hành như một thế giới ngầm dai dẳng. Chợ đồ cổ, giả cổ tấp nập trong đêm NHỨC NHỐI CHẢY MÁU CỔ VẬT nTHU HIỀN PHÓNG SỰ KỶ NIỆM 135 NĂM NGÀY SINH CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH Bài 1: Bữa cơm ngon nhất trên đời Bài 2: Thế giới “chợ đen”
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==