6 KHOA GIÁO n Thứ Hai n Ngày 13/1/2025 “ÁO” ĐÃ CHẬT Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đang tồn tại 3 mô hình ĐH. Mô hình thứ nhất, có lịch sử lâu nhất là ĐH quốc gia, gồm ĐH Quốc gia TPHCM và ĐH Quốc gia Hà Nội. Mô hình thứ hai là ĐH vùng gồm: ĐH Thái Nguyên, ĐH Đà Nẵng và ĐH Huế. Mô hình thứ ba là trường ĐH chuyển thành ĐH gồm: ĐH Kinh tế TPHCM, ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Duy Tân, ĐH Kinh tế Quốc dân. Ở mô hình thứ 3, các ĐH ra đời theo Luật Giáo dục ĐH 2018, việc thành lập ĐH được quy định cụ thể, rõ ràng với 2 trường hợp. Thứ nhất, một trường ĐH nếu đủ điều kiện sẽ có thể chuyển thành ĐH, thứ 2, các trường ĐH có thể liên kết với nhau để thành ĐH. Trường hợp thứ 2 tương tự với việc thành lập các ĐH quốc gia và ĐH vùng như trên. Trong 4 năm gần đây, 4 trường ĐH chuyển thành ĐH đều theo cách “tự lớn lên”. Lộ trình dài ngắn tuy khác nhau nhưng cho thấy việc trở thành ĐH đang là xu hướng của các trường không muốn mang chiếc “áo” chật chội. GS.TSKH Bùi Văn Ga, nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cho rằng, việc chuyển đổi những trường ĐH có đủ điều kiện thành ĐH nhằm đổi mới hệ thống quản trị ĐH, giao quyền tự chủ cho các đơn vị thành viên. Hiện phần lớn các trường ĐH đều đa ngành. Trong mỗi khối ngành có các chuyên ngành. Các chuyên ngành trong khối ngành phát triển riêng rẽ, không có sự phối hợp chặt chẽ với nhau. Khi chuyển thành ĐH thì các ngành của khối ngành tích hợp lại thành trường thuộc ĐH. Do đó, GS Bùi Văn Ga đánh giá, các ngành có thể chia sẻ đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, thế mạnh của nhau trong từng trường để nâng cao hiệu quả đào tạo. Theo ông, xu thế phát triển của nền kinh tế số đòi hỏi người lao động phải có kiến thức đa dạng. Vì vậy, việc đào tạo chuyên sâu, đơn ngành như thế kỉ trước không còn phù hợp. Các trường cần xây dựng các chương trình đào tạo liên ngành, đưa kiến thức kĩ thuật số vào tất cả các lĩnh vực thì sinh viên tốt nghiệp mới thích nghi với môi trường công tác. Các trường thuộc ĐH có thể thực hiện tốt nhiệm vụ này. Khi trường ĐH thành ĐH người học hưởng lợi nhờ được học nhiều thầy giỏi, điều kiện thực hành được cải thiện và nhất là được học kiến thức đa ngành để tăng tính cạnh tranh trên thị trường lao động. Ông Ga đánh giá, những lợi ích và giá trị chỉ đạt được khi ĐH có hệ thống quản trị hiệu quả, mạnh dạn giao quyền tự chủ cho các đơn vị thành viên. Về phía cơ quan quản lí ngành cũng cần quy định mềm dẻo hơn đối với các ĐH, đặc biệt là giao quyền tự chủ, linh hoạt trong điều kiện mở ngành mới, quy định giảng viên... Nếu ĐH mà cơ chế quản lí không có gì thay đổi thì sẽ không tạo được chuyển biến về chất mà đơn thuần chỉ là sự thay đổi danh xưng. ĐỔI VỀ CHẤT VÀ LƯỢNG Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn từng khẳng định, dù luật khuyến khích các trường mở rộng quy mô nhưng không phải trường nào cũng có khả năng trở thành ĐH. Do vậy, các trường phải tự xác định mô hình, cấu trúc tổ chức để phù hợp nhất với mình thay vì chạy theo quan niệm “phải trở thành ĐH”. Đó không phải là cách thức phát triển bền vững. Thực tế có một số trường theo đuổi đơn ngành và thể hiện xuất sắc vai trò của mình. Ví dụ như các trường nghệ thuật, thể thao - vốn là trường đặc thù và chắc chắn họ sẽ không có ý định phát triển thành ĐH đa ngành, đa lĩnh vực. “Cần khẳng định, sự thay đổi từ trường ĐH thành ĐH không phải chỉ ở tên gọi. Thực chất, đây là sự thay đổi về mô hình tổ chức, xuất phát từ nhu cầu phát triển bên trong của từng cơ sở đào tạo”, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn thông tin. Một trường ĐH khi chuyển thành ĐH không có nghĩa vị thế sẽ lên cao hơn. Ví dụ, hiện tại có 3 ĐH vùng, nhưng không ai nói ĐH vùng có vị thế, đẳng cấp cao hơn các trường ĐH khác. Ông Sơn cũng khẳng định không có ưu ái hơn giữa trường ĐH và ĐH ngoài quyền tự chủ học thuật cao hơn (điều này vốn do năng lực tự chủ của cơ sở giáo dục). Mặt khác, nhiều trường ĐH có quy mô tuyển sinh còn lớn hơn ĐH. Thí sinh không lựa chọn vào trường vì đó là ĐH hay không. Do đó, đẳng cấp của một trường không thể hiện ở cái tên mà phải do chính trường đó khẳng định. Và, đẳng cấp này phải thể hiện mạnh mẽ ở các kết quả nghiên cứu, kết quả đào tạo, kết quả đóng góp cho cộng đồng, xã hội… NGHIÊM HUÊ Các trường đại học (ĐH) đã và đang chuyển thành ĐH. Cho đến nay, nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu rõ sự khác nhau giữa trường ĐH và ĐH là như thế nào trong khi các chuyên gia cho rằng, các trường sau khi đổi tên phải thể hiện mạnh mẽ ở các kết quả nghiên cứu, kết quả đào tạo, kết quả đóng góp cho cộng đồng, xã hội… TRƯỜNG ĐẠI HỌC CHUYỂN THÀNH ĐẠI HỌC: Không chỉ khác “danh xưng” Trường ĐH Kinh tế Quốc dân vừa đón nhận Quyết định của Thủ tướng Chính phủ chuyển thành ĐH Kinh tế Quốc dân, ngày 12/1 ẢNH: NGHIÊM HUÊ Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn, ĐH là một thực thể lớn với cấu trúc bên trong đòi hỏi khả năng và trình độ quản trị cao, hướng tới sự phát triển, thể hiện khát vọng và sự lớn mạnh. ĐH cho phép phát huy quyền tự chủ và sự năng động. Quyền tự chủ có thể thực hiện tới tận đơn vị cấp thấp nhất và tới các nhóm chuyên môn, các nhà khoa học. Nếu thiết kế mô hình tổ chức không hướng tới được sự giải phóng năng lực sáng tạo từ bên trong của cơ sở giáo dục, thì sự chuyển đổi mô hình không đem lại giá trị. Nhiều năm trở lại đây, ngoài các trường THCS tuyển sinh lớp 6 theo tuyến, Hà Nội có mô hình trường chất lượng cao và một số trường tư thục “có tiếng” thu hút sự quan tâm của hàng chục nghìn phụ huynh, học sinh. Thực tế, các nhà trường đã tổ chức tuyển sinh lớp 6 rầm rộ với quy mô lớn với 3 môn: Toán, Tiếng Việt, Tiếng Anh, thu hút lượng học sinh lớn tham gia. Điều đáng nói, đề kiểm tra mỗi trường một kiểu, phụ huynh rỉ tai nhau, muốn dự thi phải luyện lò từ sớm. Thậm chí có phụ huynh cho rằng, muốn cho con thi vào Trường THCS X, Y phải được luyện thi tại trường. Những đứa trẻ buộc phải đi học thêm ở các trung tâm luyện thi đến kiệt sức. Từ thực tế đó, mới đây Bộ GD&ĐT đã điều chỉnh phương án tuyển sinh lớp 6 là “xét tuyển”. Với quy định đó, các trường tư, trường chất lượng cao và phụ huynh hoang mang, băn khoăn về các tiêu chí để xét tuyển. Vì thực tế, cách đây chục năm đã áp dụng phương thức tuyển sinh này nhưng cũng có nhiều vấn đề nảy sinh như: làm đẹp học bạ, đổ xô vào các cuộc thi để giải thưởng làm tiêu chí phụ… PGS.TS Đặng Quốc Thống, Chủ tịch Hội đồng Trường Đoàn Thị Điểm nói rằng, phải có phương án để lựa chọn học sinh. “Học bạ học sinh tiểu học lâu nay chỉ có độ tin cậy vừa phải. Nhiều em điểm cao nhưng vào trường không học được nên nếu chỉ xét tuyển dựa vào hồ sơ, học bạ sẽ rất khó cho các trường tư thục”, PGS Thống nói. Theo ông Thống, thời điểm này nhà trường chờ hướng dẫn của Sở GD&ĐT Hà Nội để tuyển sinh cho năm học tới. Bà Văn Thùy Dương, Phó hiệu trưởng Trường THCS - THPT Lương Thế Vinh cơ sở Cầu Giấy (Hà Nội) cho rằng, phổ cập giáo dục bậc trung học cơ sở là nhiệm vụ chính trị của các nhà trường phổ thông, nhưng khối công lập và tư thục có đặc thù khác nhau. Khối công lập được Nhà nước bao cấp toàn diện để thực hiện nhiệm vụ giáo dục phổ cập, khối tư thục phải tự túc hoàn toàn để cung cấp dịch vụ giáo dục phổ cập và các dịch vụ giáo dục chất lượng cao theo nhu cầu của xã hội. Cũng theo bà Dương, tuyển sinh phải là khâu đột phá, trong đó các trường tư thục. Việc chỉ xét tuyển sẽ khó đảm bảo được nguyên tắc tuyển sinh khách quan, công bằng và nghiêm túc bởi vì dư luận đã nhiều lần choáng ngợp trước các học bạ toàn điểm tuyệt đối. Ngày 10/1, Bộ GD&ĐT tiếp tục có văn bản đề nghị các Sở GD&ĐT khẩn trương xây dựng và công bố nguyên tắc, tiêu chí xét tuyển vào lớp 6 THCS phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương để học sinh, cha mẹ học sinh, giáo viên và các nhà trường hiểu rõ, chủ động trong công tác tuyển sinh. Bộ GD&ĐT yêu cầu: “Đối với các trường có số học sinh đăng kí vào học vượt quá chỉ tiêu nhà trường được giao, Sở GD&ĐT hướng dẫn các nhà trường thực hiện đánh giá năng lực học sinh theo các hình thức (đã được quy định trong quy chế đánh giá học sinh) như: Hỏi - đáp, viết, thuyết trình, thực hành, thí nghiệm,... bảo đảm việc tuyển sinh được thực hiện công bằng, công khai, minh bạch, phù hợp với điều kiện thực tiễn. HÀ LINH Bộ GD&ĐT chốt phương án tuyển sinh lớp 6 các trường là xét tuyển khiến phụ huynh có dự định cho con tham gia tuyển sinh vào trường chất lượng cao, trường tư “có tiếng” đứng ngồi không yên. Học sinh dự kỳ thi tuyển sinh vào lớp 6 một trường tư ở Hà Nội năm học 2024-2025 “Sở GD&ĐT xây dựng tiêu chí xét tuyển chung, sau đó vẫn có lượng hồ sơ vượt chỉ tiêu được giao mới áp dụng hình thức đánh giá năng lực như: Hỏi - đáp, thuyết trình, viết...“ Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD&ĐT) NGUYỄN XUÂN THÀNH Khẩn trương xây dựng tiêu chí xét tuyển lớp 6
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==