10 nThứ Hai n Ngày 21/4/2025 ĐỜI SỐNG KHÔNG PHẢI LÀ CĂN BỆNH “TRỜI KÊU AI NẤY DẠ” Tại hội thảo “Phòng chống đột quỵ: Từ lý thuyết đến thực tế hành động” do báo Tiền Phong tổ chức sáng 20/4, các chuyên gia đã đưa ra những con số đáng báo động về căn bệnh đột quỵ. Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận hơn 200.000 ca đột quỵ, tức trung bình mỗi ngày có hơn 500 trường hợp, trong đó không ít là người trẻ tuổi, đang ở đỉnh cao sự nghiệp. Đáng nói hơn, nhiều doanh nhân trẻ, người nổi tiếng, thậm chí cả vận động viên thể thao đã bất ngờ gục ngã vì đột quỵ khi chưa kịp nhận biết triệu chứng hoặc xử trí đúng cách. Dẫn chứng một ca lâm sàng mình từng điều trị, PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não Bệnh viện Nhân dân 115, kể rằng Bệnh viện Nhân dân 115 từng tiếp nhận một bé gái 14 tuổi, không có tiền sử bệnh, đột ngột yếu liệt nửa người trái. Nhà của bệnh nhân cách TPHCM 20 km. Ban đầu, bệnh nhân được đưa đến trung tâm y tế huyện cách nhà 2 km. Nghi ngờ đột quỵ nên được chuyển đến bệnh viện tỉnh, thêm khoảng cách di chuyển 5 km. Sau đó, bệnh viện tỉnh chụp CT, chẩn đoán đột quỵ mới chuyển đến Bệnh viện Nhân dân 115, quãng đường di chuyển 27 km. “Khi tôi tiếp nhận, thời gian đã kéo dài 24 tiếng. Bệnh nhân đã chết não nên chúng tôi không thể làm gì thêm. Nếu bé gái được chuyển đến chúng tôi ngay từ đầu thì có thể đã khác”, bác sĩ Thắng tiếc nuối kể lại. Từ kinh nghiệm điều trị, vị chuyên gia này cho rằng đột quỵ không phải là căn bệnh “trời kêu ai nấy dạ”. Có tới 90% các bệnh nhân đột quỵ đều có yếu tố nguy cơ (cao huyết áp, tim mạch, béo phì,..). “Do đó, tốt nhất là kiểm soát yếu tố nguy cơ, chứ không phải uống một viên thuốc có thể phòng ngừa đột quỵ suốt đời”, bác sĩ Thắng nói. Theo TS.BS Trần Chí Cường, Chủ tịch Hội Can thiệp Thần kinh TPHCM, thành viên Hội Can thiệp Thần kinh Thế giới, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa quốc tế S.I.S Cần Thơ, “giờ vàng” là yếu tố sống còn, có vai trò cực kỳ quan trọng. Mỗi phút trôi qua trong cơn đột quỵ, người bệnh có thể mất 2 triệu tế bào thần kinh. Trong khoảng thời gian 3-6 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng đột quỵ, nếu người bệnh được đưa đến cơ sở y tế chuyên sâu và điều trị kịp thời bằng thuốc tiêu sợi huyết (IV rTPA) hoặc can thiệp nội mạch lấy huyết khối thì khả năng phục hồi hoàn toàn có thể lên đến 90%. Thực tế “giờ vàng” vẫn là bài toán nan giải. Trong đó kiến thức cộng đồng là vấn đề lớn nhất, tiếp đến là khoảng cách từ nhà bệnh nhân đến Trung tâm đột quỵ gần nhất, khả năng chuyên môn của bệnh viện, trang thiết bị,… Đáng nói hơn, chi phí điều trị cao gây khó khăn cho những bệnh nhân nghèo”, bác sĩ Cường nêu vấn đề. BS.CKII Nguyễn Thị Phương Nga, Trưởng khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Thống Nhất TPHCM, chia sẻ việc dự phòng đột quỵ rất quan trọng. Theo thống kê có 87% đột quỵ là lần đầu và 13% là tái phát. Các biện pháp phòng ngừa tập trung chủ yếu cho nhóm người có nguy cơ cao, nhiều bệnh nền. Đáng chú ý, khoảng 80% các ca đột quỵ xảy ra ở nhóm nguy cơ thấp và trung bình - cho thấy công tác dự phòng tiên phát và nâng cao nhận thức cộng đồng là yếu tố then chốt trong kiểm soát bệnh. “Một hướng đi mới đang được quan tâm là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để thiết lập mô hình đánh giá nguy cơ đột quỵ do lối sống, từ đó đưa ra các khuyến nghị phòng ngừa phù hợp cho từng nhóm dân số”, bác sĩ Nga chia sẻ. TRÁNH MẤT THỜI GIAN CHUYỂN VIỆN LÒNG VÒNG Trong khuôn khổ hội thảo, nhiều chuyên gia cùng đưa ra giải pháp để đẩy lùi đột quỵ, trong đó nhấn mạnh đến sự cấp thiết của các chương trình giáo dục sức khỏe cộng đồng, nâng cao nhận thức của người dân về đột quỵ. TS.BS Nguyễn Tất Đạt, khoa Nội Tim mạch, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy, đánh giá nhận thức của cộng đồng về căn bệnh đột quỵ còn hạn chế. Theo thống kê, chỉ 66,3% người dân nhận biết đúng dấu hiệu đột quỵ và chỉ 45,5% hiểu rõ các yếu tố nguy cơ. Từ những nghiên cứu, vị chuyên gia đề xuất chiến lược phòng ngừa đột quỵ, gồm: Kiểm soát huyết áp, đường huyết, lipid máu, thay đổi lối sống lành mạnh (bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống khoa học, vận động hợp lý, ngủ đủ giấc), dự phòng bằng thuốc đúng chỉ định (aspirin, thuốc kháng đông) và nâng cao kiến thức thông qua tư vấn, giáo dục cộng đồng. Theo TS.BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế, việc phòng ngừa đột quỵ cần bắt đầu từ cộng đồng bằng cách giảm các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, thiếu vận động… Đồng thời, cần nâng cao năng lực chẩn đoán sớm, rút ngắn thời gian tiếp cận điều trị tiêu sợi huyết, can thiệp mạch (yếu tố quyết định sự sống còn cho người bệnh). “Người đầu tiên phát hiện bệnh nhân đột quỵ cần xác định ngay cơ sở y tế có khả năng điều trị, tránh mất thời gian chuyển viện lòng vòng”, TS.BS Nguyễn Trọng Khoa nói. Theo ông, hiện đã có một số trung tâm đột quỵ được đầu tư trang thiết bị hiện đại, nhưng trên toàn quốc, mạng lưới điều trị vẫn còn thiếu và cần được mở rộng cả về phạm vi địa lý lẫn hiệu quả vận hành. Do đó, TS.BS Nguyễn Trọng Khoa đề nghị các cơ sở y tế, chuyên gia, cơ quan truyền thông và cơ quan quản lý phối hợp tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân. Bên cạnh đó, cần chú trọng phục hồi chức năng và dự phòng tái phát sau đột quỵ. UYÊN PHƯƠNG-ANH NHÀN Mỗi năm, hơn 200.000 người Việt Nam bị đột quỵ, trong đó ngày càng nhiều người trẻ, khỏe mạnh, đang ở đỉnh cao sự nghiệp bất ngờ gục ngã vì căn bệnh này. Các chuyên gia cảnh báo, đây không còn là câu chuyện của số phận, mà là hệ quả của lối sống hiện đại và sự chủ quan với sức khỏe. Toàn cảnh hội thảo “Phòng chống đột quỵ: Từ lý thuyết đến thực tế hành động” do Báo Tiền Phong tổ chức sáng 20/4 ẢNH: PHẠM NGUYỄN Thay đổi lối sống ĐỘT QUỴ NGÀY CÀNG TRẺ HÓA: Hạn chế chỉ định xét nghiệm TS.BS CK2 Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị các bệnh viện ưu tiên khám sàng lọc các yếu tố nguy cơ, hạn chế chỉ định xét nghiệm không cần thiết khi tầm soát đột quỵ. “Không nên để xảy ra tình trạng một bệnh nhân đến tầm soát đột quỵ là các cơ sở chỉ định làm cận lâm sàng từ A đến Z rồi sau đó mới gặp bác sĩ khám lâm sàng, sẽ rất lãng phí. Thậm chí, nếu bệnh nhân không có yếu tố nguy cơ, hoặc các chỉ số này rất thấp, xin chụp chiếu tầm soát chỉ vì lo lắng, các cơ sở nên giải thích rõ, mạnh dạn từ chối, đừng để người bệnh tốn tiền không cần thiết”, Thứ trưởng Thức nói. Ông Thức đánh giá, tình trạng lạm dụng chỉ định, khám và sàng lọc đột quỵ không cần thiết đang trở thành vấn đề đáng lo ngại. Nhiều bệnh nhân được yêu cầu thực hiện các xét nghiệm như chụp CT, MRI hay các loại xét nghiệm máu, dù không có dấu hiệu rõ ràng hoặc yếu tố nguy cơ cao. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ tâm lý lo lắng của người bệnh, mong muốn kiểm tra cho yên tâm, cũng như thói quen của một số bác sĩ dựa nhiều vào cận lâm sàng thay vì khám lâm sàng kỹ lưỡng. Một số cơ sở y tế còn xem đây là cách tăng doanh thu. Việc này không chỉ gây tốn kém chi phí cho người bệnh, tạo gánh nặng cho hệ thống y tế, mà còn tiềm ẩn nguy cơ phơi nhiễm bức xạ không cần thiết, theo các chuyên gia. Phát triển hệ thống cấp cứu Nhà báo Lê Minh Toản, Phó Tổng Biên tập báo Tiền Phong, cho biết hội thảo “Phòng chống đột quỵ: Từ lý thuyết đến thực tế hành động” không chỉ là diễn đàn cập nhật kiến thức chuyên môn mà còn là cơ hội thúc đẩy kết nối giữa giới chuyên gia và người dân, hướng tới những giải pháp thực tiễn trong phòng, chống đột quỵ. “Chúng ta cần những chính sách cụ thể, mạnh mẽ để phát triển hệ thống cấp cứu và điều trị đột quỵ hiệu quả, từ đào tạo nhân lực đến đầu tư trang thiết bị, xây dựng cơ chế phối hợp giữa các tuyến y tế và cộng đồng. Những sáng kiến, khuyến nghị được đưa ra, đóng góp vào việc hoạch định chính sách và hành động cụ thể để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cũng là dịp để Bộ Y tế có thêm nhiều hiến kế cả về chính sách và chuyên môn để xây dựng mạng lưới cấp cứu đột quỵ lan toả và hiệu quả hơn trong tương lai”, nhà báo Lê Minh Toản nói. Nhà báo Lê Minh Toản, Phó Tổng Biên tập báo Tiền Phong phát biểu tại hội thảo ẢNH: DUY ANH Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức phát biểu tại hội thảo ẢNH: PHẠM NGUYỄN
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==