10 nThứ Năm n Ngày 17/4/2025 ĐỜI SỐNG Đảo Bé (hay còn gọi là đảo An Bình) nằm cách đảo Lớn (huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) khoảng 3 hải lý về hướng Tây Bắc. Đảo có diện tích chừng 0,69km2. Trên đảo hiện có khoảng 100 hộ dân với hơn 400 nhân khẩu sinh sống. Mỗi năm, nơi đây đón hàng chục nghìn lượt khách du lịch. Hòn đảo nhỏ này được ví như “thiên đường” du lịch giữa biển khơi với làn nước trong vắt, bãi đá nham thạch kỳ vĩ… Thế nhưng, hình ảnh ấy giờ đây đang bị lu mờ bởi rác thải. Lẩn khuất trong những vách đá nham thạch, lùm cây là những hàng trăm chai nhựa, thùng xốp, túi nilon, giày dép… đang ngày ngày bủa vây lấy đảo. Theo ghi nhận của PV, dọc theo bờ biển, đằng sau các bãi đá nham thạch núi lửa triệu năm từ túi nilon, chai nhựa, thùng xốp bị sóng đánh dạt lên bờ nằm vương vãi khắp nơi, làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên hoang sơ, mộc mạc và yên bình vốn có. Ông Nguyễn Đại (trú đảo Bé) cho hay, mỗi lần gió lớn là rác thải không biết từ đâu lại dạt vào bờ biển, người dân ở đây cũng tổ chức thu gom, nhưng lượng rác lớn nên cũng gom không xuể. Nhiều khách du lịch hỏi: Sao đảo đẹp như vậy mà lại nhiều rác thế? Tôi cũng chỉ biết cười trừ. Chị Mai Anh (một du khách đến từ Huế) thở dài, tôi đã xem nhiều hình ảnh đảo Bé trên mạng, rất hoang sơ, những bãi đá nham thạch trải dài, nước biển trong xanh, mát mẻ. Nhưng đến nơi, thấy rác bị sóng đánh vào bờ nằm ngổn ngang những góc đảo thì hơi hụt hẫng. Cảnh vẫn đẹp, người dân chân tình, mộc mạc nhưng cảm giác không còn nguyên vẹn. Vì diện tích quá nhỏ, đảo Bé không có nhà máy xử lý rác thải, nên rác chỉ được thu gom, tập kết một chỗ và được vận chuyển bằng tàu về đảo Lớn để xử lý. Tuy nhiên, việc này cũng gặp rất nhiều khó khăn nhất là vào mùa biển động, tàu không thể chạy. Bà Phạm Thị Hương - Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi - thừa nhận thực trạng rác thải dồn, tấp vào đảo Bé mỗi khi mùa gió chướng đến. Nhưng ban ngành chức năng của huyện không thể xử lý kịp vì lượng rác quá nhiều. “Cứ sau mỗi đợt gió chướng, lượng rác đại dương tấp vào bờ không chỉ ở đảo Bé mà ngay cả ở đảo Lớn cũng rất nhiều. Chính quyền địa phương đã chỉ đạo các lực lượng tổ chức thu gom. Riêng ở đảo Bé không có nhà máy xử lý rác thải nên lượng rác thải sinh hoạt và rác sau khi thu gom sẽ được tập kết và vận chuyển bằng tàu về đảo Lớn để xử lý”, bà Hương nói. NGUYỄN NGỌC Rác thải bao vây đảo Lý Sơn Rác thải bủa vây Lý Sơn Đảo Bé, huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi được ví như thiên đường du lịch giữa biển khơi. Nhưng phía sau bức tranh thơ mộng ấy, một thực tế đang khiến không ít người phải giật mình: rác thải đang ngày một nhiều, phủ kín từng góc đảo. Bệnh Parkinson đang nổi lên như một trong những rối loạn thần kinh phát triển nhanh nhất trên toàn cầu. Các chuyên gia dự đoán số ca mắc bệnh này sẽ tăng vọt trong vài thập kỷ tới. Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí y khoa BMJ dự đoán rằng số người mắc bệnh trên toàn thế giới có thể tăng hơn gấp đôi - từ 11,9 triệu người vào năm 2021 lên hơn 25 triệu người vào năm 2050. Mặc dù Parkinson thường biểu hiện qua các triệu chứng dễ thấy như run tay, vận động chậm chạp và khó giữ thăng bằng, nhưng các chuyên gia cho biết bệnh bắt đầu từ rất lâu trước khi xuất hiện triệu chứng - giai đoạn này được gọi là “giai đoạn im lặng.” Điều đó khiến việc phát hiện sớm và chăm sóc dự phòng trở nên đặc biệt quan trọng. Parkinson xảy ra khi các tế bào thần kinh trong não - những tế bào sản sinh dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh thiết yếu cho vận động - bắt đầu chết dần. Một thủ phạm chính được cho là protein alpha-synuclein, có khả năng kết tụ lại trong não. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác gây ra bệnh vẫn chưa được xác định rõ. Các nhà khoa học cho rằng bệnh là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố môi trường, di truyền và chuyển hóa. Ngoài run tay, người mắc Parkinson thường gặp tình trạng cơ bắp cứng đơ, khó đi lại, mất cân bằng, giảm biểu cảm trên khuôn mặt hoặc thay đổi giọng nói. Nhiều người còn đối mặt với các vấn đề như rối loạn giấc ngủ, suy giảm khứu giác, trầm cảm, suy giảm nhận thức, thậm chí là sa sút trí tuệ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều loại độc tố từ môi trường có thể làm tăng nguy cơ mắc Parkinson, đặc biệt là thuốc trừ sâu. “Điểm chung của nhiều loại thuốc trừ sâu là chúng kích hoạt quá trình viêm trong não và gây stress oxy hóa”, tiến sỹ Eva Schaffer, chuyên gia thần kinh từ Đại học Kiel (Đức), giải thích. Ngoài ra, thuốc trừ sâu còn làm thay đổi quá trình chuyển hóa và kích hoạt các cơ chế khác trong não, góp phần vào sự phát triển bệnh. Ô nhiễm không khí và dung môi công nghiệp trichloroethylene - vẫn được sử dụng trong một số ngành - cũng đang được các nhà nghiên cứu xem xét, bà Schaffer cho biết thêm. Lối sống cũng đóng vai trò rất quan trọng. Việc thiếu vận động và ăn uống nhiều thực phẩm siêu chế biến đều liên quan đến nguy cơ mắc bệnh cao hơn. “Các bài tập thể dục sức bền vừa phải có thể giúp giảm nguy cơ tới 60%,” Schaffer cho biết. Không cần phải chơi môn thể thao nào cụ thể - bất kỳ hoạt động nào giúp tăng nhịp tim đều có ích. Một chế độ ăn cân bằng, giàu chất xơ, trái cây, rau xanh và các loại đậu cũng rất quan trọng. “Những dưỡng chất này giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh,” tiến sỹ Schaffer nói. “Và chúng ta biết rằng sức khỏe đường ruột có mối liên hệ chặt chẽ với sức khỏe não bộ.” Thật thú vị là nhiều bệnh nhân Parkinson cho biết họ gặp các vấn đề tiêu hóa - như táo bón mạn tính - từ nhiều năm trước khi được chẩn đoán. Ngay cả sau khi được chẩn đoán, việc duy trì lối sống lành mạnh vẫn rất quan trọng. Tập thể dục đều đặn và chế độ ăn tốt cho đường ruột có thể giúp làm chậm quá trình tiến triển bệnh và cải thiện các triệu chứng không liên quan đến vận động như trầm cảm hay rối loạn tiêu hóa. Thuốc men cũng rất cần thiết, đặc biệt là các loại thuốc bổ sung hoặc thay thế dopamine. “Chúng tôi luôn cố gắng điều chỉnh mức dopamine hợp lý,” Schaffer nói. “Thiếu dopamine sẽ gây cứng đờ cơ bắp, nhưng thừa lại khiến vận động không kiểm soát được - cả hai đều làm người bệnh khó duy trì hoạt động thể chất”. Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc điều trị có thể giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng và duy trì chất lượng cuộc sống. Bên cạnh thuốc, vật lý trị liệu và phục hồi chức năng cũng có thể mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong các giai đoạn nặng hơn, phương pháp kích thích não sâu (DBS) - phẫu thuật cấy điện cực vào não để điều chỉnh hoạt động - có thể được áp dụng. Một phiên bản mới hơn của DBS, gọi là “beta-sensing,” đang cho thấy nhiều triển vọng. Giáo sư Brit Mollenhauer, chuyên gia thần kinh tại Trung tâm Y tế Đại học Gottingen (Đức), cho biết: “Phương pháp này không chỉ kích thích não mà còn đọc các tín hiệu để điều chỉnh chính xác thời điểm và khu vực cần kích thích”. PV (theo TTXVN) Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí y khoa BMJ dự đoán rằng số người mắc bệnh Parkinson trên toàn thế giới có thể tăng hơn gấp đôi - từ 11,9 triệu người vào 2021 lên hơn 25 triệu người vào 2050. Điều lo ngại là nhiều loại độc tố từ môi trường có thể làm tăng nguy cơ mắc Parkinson, đặc biệt là thuốc trừ sâu. Nông dân phun thuốc trừ sâu cho lúa Theo thống kê của cơ quan chuyên môn từ Bộ NN&PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), trung bình khoảng 5 năm trở lại đây, mỗi năm Việt Nam chi khoảng 500-700 triệu USD để nhập khẩu nguyên liệu và thuốc trừ sâu từ Trung Quốc. Trong số này, chiếm 48% là thuốc trừ cỏ (19.000 tấn), còn thuốc trừ sâu và trừ bệnh chiếm khoảng 32% (16.400 tấn), ngoài ra còn một lượng thuốc điều hòa sinh trưởng khoảng 900 tấn. Theo số liệu của Viện Tài nguyên môi trường quốc tế, khối lượng hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật trên 1ha cây trồng/năm ở Việt Nam còn cao hơn một số nước trong khu vực. Việt Nam là 2kg/ ha, trong khi Thái Lan 1,8kg/ ha, Bangladesh là 1,1kg/ha, Senegan là 0,2kg/ha. Thuốc trừ sâu làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==