Chuã nhêåt 13/4/2025 Saáng taác 9 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HANÂ H TÊTË CA Ã CACÁ NGAYÂ TRONG TUÊNÌ ma vaoâ . Vunâ g nayâ ma nuiá con naoâ con nêyë to khunã g khiïpë . No á ùn thõt ngûúiâ nhû ngûúiâ ùn thõt àönì g loaiå vêyå . Ùn xong thaã muiâ xu á uï ë giûaä rûnâ g, mûúiâ ngayâ tanh rònh khöng ai damá vanä g lai. Töi chûa kõp ài àoná g cûaã thò Bònh kï.í - Nùm 1972, vunâ g nayâ múiá giaiã phoná g, ngûúiâ dên sú å nhêtë hai thû,á hö í va â ma nuiá . Hö í thò thónh thoanã g bùtæ ngûúiâ conâ ma nuiá thò töië naoâ cunä g bùtæ ngûúiâ , thûúnâ g la â phu å nû.ä No á xuêtë thênì lùmæ . Ài tiïuí tiïnå chûa hïtë baiä àa ä bõ no á tumá röiì keoá vu â ài. Àoanå ài tiïnë g khocá cuaã ngûúiâ , tiïnë g hu á cuaã ma nuiá lênî vaoâ tiïnë g gio á nghe rêtë kinh haiä . Ngûúiâ dên àötë àuöcë truy theo vïtë mauá giûaä àûúnâ g, mauá bená túiá buiå lau, àïnë núi thò thên thïí conâ nguyïn nhûng lucå phu ã ngũ tanå g thò bõ mocá hïtë . Ma nuiá chó ùn lucå phuã ngu ä tanå g. No á khoetá àanâ öng tûâ bunå g nhûng laiå àucå àanâ ba â tû â êm vêtå , chuná g mocá hïtë chûaâ laiå mötå lö î trönë g hoacá nhòn thöi àaä chïtë . - Cö Liïn mêët tñch coá liïn quan gò àïën ma nuái khöng? Töi hoãi Bònh, hùæn nhñu maây. - Cö Liïn naâo? - Vúå öng Yïn. - AÂ con àô Liïn, noá liïn quan àïën öng Yïn, öng ta thò baão bõ trai bùæt vò lïn cún àaân baâ, àiïìu trõ khoãi thò thaã vïì êëy maâ. Bònh cûúâi ha haã, töi cuäng vui lêy. Cún buöìn nguã taåm thúâi àûúåc àeâ xuöëng. Töi nghô, gêìn chuåc nùm röìi ñt àêu, sûå biïën mêët cuãa möåt con ngûúâi maâ ngûúâi ta dûãng dûng àïën laå. Töi bõ dñnh àïën vuå naây, mêëy nùm khöng lïn quên haâm. Khöng laâm saáng toã àûúåc sûå mêët tñch cuãa baâ Liïn cöng danh àúâi töi xem nhû ngang àoá. Bònh baão, viïåc gò liïn quan àïën öng Yïn thò lúâ ài maâ söëng, Bònh coân baão, öng Yïn nöíi giêån laâ ngûúâi öng cuäng bùæt ngêm rûúåu, sô quan trinh saát ngêm rûúåu seä rêët ngon. Öng Yïn múiâ töi àïnë nha â uönë g rûúuå àï í chuöcå löiî . Töi ruã Bònh ài theo, cheâ tam rûúuå tû.á Àïnë nha â múiá co á thùnç g Tunâ g va â öng Yïn, mêm rûúuå bayâ sùné . Chum rûúuå to àunâ g àûúcå thùnç g Tunâ g nhñch tûâ chên cêuì thang ra cùn giûaä . Öng Yïn múiâ khacá h ngöiì röiì noiá chêmå raiä . - No á ài theo trai maâ anã h hûúnã g àïnë an ninh chñnh trõ gúmá nhó. Caiá lanâ g nûúcá nayâ àïnë chuyïnå nguã nghï cunä g loanå lïn. Vúiá chu á mayâ , tao ta å löiî búiã chum rûúuå nïpë nayâ . Àoá laâ lêìn dêîn túái cún say maâ chuáng töi khöng múã mùæt àûúåc, nguã thò súå caái chïët keáo àïën. Bònh baão, caái chum àoá hún 200 lñt rûúåu. Haâng trùm con coác bu baám, toaân laâ coác vaâng vaâ coác tña, noåc àöåc cuãa chuáng àuã giïët chïët möåt àaåi àöåi, ai nguã nguy cú chïët caâng cao. Bònh ruâng mònh, mùåt maây taái nhúåt. - Öng Yïn tröng thïë maâ aác thêåt, nïëu biïët àoá laâ rûúåu coác, töi khöng uöëng. Trong quan niïåm cuãa dên töåc töi, con coác coân cêìu mûa cho dên baãn muâa haån haán, àoá laâ quan niïåm têm linh vaâ nïìn taãng vùn hoáa cuãa caã dên töåc. Khöën naån quaá. Bònh baão. Töi phaãn ûáng. - Thïë ai múã nùæp caái chum. - Luác àêëy töi chó thêëy rûúåu vaâng coá vêëy vaáng nhû laâ múä thöi chûá àêu thêëy luä coác nùçm khum lûng baám vaâo nhau nhû thïë. Thùçng Tuâng thuyïët trònh vïì chum rûúåu trûúác khi mêëy chuåc khaách uöëng, hoå àïën vaâi phuát sau. Noá baão, caái chum àûúåc mua úã vuâng Vônh Biïåt. Traâng cûúâi rêm ran nhû phaáo, nùæp chum àûúåc boác lúáp keo àùåc daán bïn ngoaâi, möåt muâi tanh nöìng rêët kinh böëc ra, Tuâng baão, thêëy muâi ma nuái xuêët hiïån chûa, noá keáo xaác àaân baâ vaâo trong naây, uöëng laâ dai sûác lùæm. Noái xong noá cûúâi ha haã röìi quay qua trêën an moåi ngûúâi, àoá chó laâ muâi võ ban àêìu, laát sau seä thêëy hûúng nöìng phêët phú. Quaã àuáng nhû thùçng Tuâng noái, mûúâi phuát sau hûúng thúm rûúåu nïëp vêën vñt quanh cùn phoâng khiïën khûáu giaác kñch thñch àïën laå thûúâng. Öng Yïn cêìm ly lïn baão: - Àêy laâ chum rûúåu quyá, töi caá àêët nûúác naây khöng coá chum thûá hai, töi uöëng trûúác, sau àoá àïën chuá Duäng röìi àïën moåi ngûúâi. Chuá Duäng tuy coân treã nhûng laâ ngûúâi rêët àúâi. Töi thêëy aáy naây vò vûúáng vaâo chuyïån con àô Liïn nïn cöng danh cuãa chuá múái ngang àêy àûát gaánh. Thöi thò cöng danh cuäng chó laâ caái tiïëng úã àúâi, söëng höm nay cho troån höm naây, töi uöëng trûúác… Öng Yïn nêng baát rûúåu àaánh ûåc, àûa baát cho thùçng Tuâng lêëy rûúåu cho töi, öng baão, àúâi öng cao hún thò khöng nhûng úã xaä tûâng laâm to to. Bao nhiïu àaân baâ, bao nhiïu àaân öng nïí phuåc, ngûúâi giaâ yïu quyá, chûa laâm haåi ai lêëy möåt ly maâ giúâ àêy vûúáng vaâo töi. Töi phúát lúâ cho qua chuyïån röìi caãm taå öng Yïn, chó coá thïë. Àaám rûúåu àöng nghõt, ai uöëng say thò vïì, ngûúâi tónh thò àïën. Töi cùæm laåi, àïën khi naâo cuöåc taân múái thöi. Vaâ cún mûa raã rñch keáo tûâ 10 giúâ saáng àïën töëi thò kïët thuác cuäng laâ luác Bònh phaát hiïån ra chum rûúåu ngêm coác vaâng coác tña. Bònh khöng chõu nöíi búãi caãnh tûúång naây nïn ra vûúân nön thöëc nön thaáo, luác vaâo nhaâ Bònh baão coá ngûúâi baáo aán àïí löi töi vïì cuâng. Töi coân nhúá daáng cuãa Bònh luác àoá, ngûúâi àûáng liïu xiïu, mùæt àoã êång giûúng lïn trúâi nhòn töi rêët nghiïm troång. - Anh Duäng, coá ngûúâi àûa haâng qua suöëi, dên baáo. Duâ tin khöng thò cuäng nïn nghe theo Bònh. Luác naây ra vïì laâ töët nhêët. Töi nêng baát rûúåu chaâo baân thò öng Yïn nñu laåi bùçng gioång àiïåu khaá mêåp múâ. Öng gheá vaâo tai töi. - Àêy cuäng coá caái hay, chuá muöën tòm con àô Liïn khöng? Töi toâ moâ naán laåi, àoaån öng Yïn baão töi tûå tay muác rûúåu. Töi lêëy chiïëc gaáo àûúåc laâm bùçng tre, tay cêìm daâi chûâng 40cm. Töi múã nùæp chum, àûa gaáo vaâo, gaåt búát chöî coác nhûng noá cêëu vaâo lûng nhau chùåt quaá khiïën töi böëi röëi. Thùçng Tuâng ngöìi cûúâi khêíy, öng Yïn hò hò baão. - Khöng chûâng con àô Liïn biïën thaânh coác nïn baám dai. Thêëy chuá Duäng àeåp trai noá löi vaâo laâm tònh trong chum rûúåu. Àoaån àoá moåi ngûúâi coá uöëng khöng? - Uöëng. Tiïëng àöìng thanh cuãa nhoám ngûúâi àaä rïåu raä vò rûúåu. Bêët giaác, töi nhúá àïën thúâi hoåc phöí thöng, khi töi ra söng tùæm. Luác àoá giûäa trûa, töi bõ ngaä xuöëng söng. Duâ búi gioãi nhûng töi khöng laâm sao thoaát àûúåc. Töi ngêåp nguåa trong nûúác, töi thêëy rêët nhiïìu ngûúâi buãa vêy lêëy töi, caãnh nùæng chan xuöëng söng, nûúác cuäng vaâng nhúâ nhúå, coá ai àoá haát nghe mïnh mang “nùæng vaâng, nùæng vaâng, boã ài, àúâi coân chi…” túái chiïìu thò töi nùçm trïn giûúâng, ai cûáu töi giúâ vêîn laâ möåt êín söë. Meå kïu thêìy cêìm vña, goåi höìn cho töi. Thêìy baão, taåm thúâi höìn coân úã söng, vïì nhûng muöån. Giúâ nghe öng Yïn noái thïë, töi ngaä duái möåt nûãa àêìu vaâo chum rûúåu, tûâ chiïëc miïång lúán cuãa caái chum, töi thêëy baâ Liïn ngöìi khom, lûng oùçn qua bïn traái, hai caánh tay trong tû thïë ngûúâi ta boã chaåy nhûng bõ àûáng hònh, mùåt nghiïng vïì bïn traái, cùçm hêët lïn trúâi, àöi mùæt múã trûâng trûâng nhòn töi. Tiïëng cûúâi ha haã cuãa öng Yïn keáo töi ra khoãi miïång chum khi toác maái àaä bõ ûúát. Töi vaâ Bònh dùæt nhau ra xe, phña sau vang vang tiïëng cûúâi cuãa öng Yïn vaâ moåi ngûúâi trïn baân nhêåu. Töi chaåy xe rêët chêåm, túái àoaån buân àêët Bònh rúát mêëy lêìn. Lêëy vöåi quêìn aáo cho Bònh thay, töi àõnh ài nguã thò cún súå chïët trong Bònh tröîi dêåy vaâ chuáng töi ngöìi chúâ saáng. Tiïëng gaâ gaáy eo oác ngoaâi rûâng, Bònh keáo tay töi xem àöìng höì mùåt nhû chûåc khoác. - Gêìn saáng röìi, gêìn àûúåc söëng röìi anh Duäng. - Söëng àïí laâm gò? Ngûúâi ta baão ngûúâi ta söëng laâ àúåi àïën ngaây mai, caâng ngaây caâng thïm tuöíi, caâng gêìn àïën giaâ nua vaâ caái chïët. Nhû thïë haânh trònh toám tùæt cuãa sûå söëng laâ ài àïën caái chïët. Töi noái, Bònh ngaåc nhiïn àïën laå luâng. - Sao noái thïë àûúåc. Söëng àïí àaánh aán. - Khöng súå ngûúâi ta àaái vaâo mùåt? Bònh cûúâi haã haã, röìi Bònh kïí. Àúåt sau thöng tin bõ löå. Thêët baåi lúán nhêët laâ ngûúâi xêëu ngaây möåt tùng lïn vaâ hoå baáo tin cho nhau. Trong àoá coá àöìng àöåi cuãa chuáng töi. Caã nhûäng ngûúâi töët cuäng trúã nïn khöng duäng caãm, àoá laâ chûa kïí àïën hoå súå haäi àuã àiïìu nïn deâ chûâng, beáp xeáp. Bùçng chûáng laâ vuå aán Bònh laâm túái ngaây höm nay vêîn khöng bùæt àûúåc thuã phaåm. Coân vuå mêët tñch cuãa cö Liïn, töi coá nhiïìu nghi vêën lùæm. Coá thïí baâ Liïn vêîn àang úã trong nhaâ cuãa öng Yïn. Laåi nghô àïën chum rûúåu nïëp… Bònh cûúâi vöî àuâi caái àeát röìi kïí: - Nghe noái, baâ Liïn coá lêìn nguã vúái ba ngûúâi cuâng luác, trong àoá coá öng Yïn. Töi ruâng mònh, chum rûúåu gêìn chuåc nùm. Öng Yïn baão Tuâng nêëu rûúåu nïëp suöët thúâi gian daâi röìi àöí vaâo chum boã goác cêìu thang. Thùçng Tuâng coân lêëy voã cêy coá àöåc töë quêën laåi nïn ngûúâi vaâ àöång vêåt khöng ai daám àuång vaâo. Trúâi vûâa hûâng saáng, Bònh àïí löå àöi mùæt thêm quêìng, khoaác vaâo böå àöì lêëm laáp röìi dùæt xe ài, ra túái cöíng Bònh vêíy tay baão, kiïëp naây muöën àûúåc söëng thò àûâng chúi vúái thùçng Tuâng vaâ laäo Yïn nûäa. Töi khoaát tay baão Bònh vïì röìi ngöìi möåt mònh àïën khi aánh nùæng chan vaâo cûãa söí. n HOAÂNG XUÊN TUYÏÌN Mùåt trúâi, trùng vaâ thú - Mùåt trúâi Ta cuä meâm ta cöë sûác caách tên Mònh naát bêëy mònh quyïët têm buöng boã Mùåt trúâi thò khöng. - Trùng Trùng laâ trùng. Trùng laâ chñnh noá Töi luác naâo cuäng vêîn laâ töi Vêåy maâ trùng khi múâ, khi toã Mêy döëi lûâa chen giûäa àoá thöi. - Thú Vúái traái tim nö lïå viïët laâm sao cêu thú tûå do? Àaâo búái maäi caái töi beá moån baäi thaãi ngön tûâ vêy thaânh luäy quanh co Ta tûå do - Thú tûå do. Nïëu tûå do vúái ta khöng laâ gò caã trúâi - ûâ, xanh vaâ mêy - ûâ, tröi. Nïëu tûå do vúái ta khöng laâ gò caã chim hoát - ûâ, chim hoát thïë thöi. Nïëu tûå do vúái ta khöng laâ gò caã àoái - ûâ, ùn vaâ thñch - ûâ, chúi. Nïëu tûå do vúái ta khöng laâ gò caã vui - ûâ, vui nheå gaánh laâm ngûúâi? Nheå gaánh laâm ngûúâi Makeai Chiïìu, loaâi mêy xaám bay Dûúnâ g nhû Hoanâ g Xuên Tuyïnì co á chiïcë àuaä thênì àï í biïnë nhûnä g y á nghô vï ì cuöcå àúiâ , vï ì banã chêtë tû å do cuaã thi ca – thoatå nhòn chuná g co á ve ã khö khan, luênå àï ì - thanâ h thú. Trong thú anh, coá ca ã danå g trònh bayâ “àï ì mucå ” 1-2… Coá nhûnä g àiïní tñch va â nhûnä g nhên vêtå lõch sûã nhû àïí chûná g minh àiïuì gò ào.á Va â co á ca ã nhûnä g chû ä xuêtë phatá tû â tiïnë g loná g phö ë phûúnâ g “makeno”, “makeon” – àuaâ ma â àau. “Nhûnä g cêu thú buönì nöiî coiâ xûúng/ tó tï hatá mötå vomâ suy dinh dûúnä g/ baná h veä bay/ chiïuì xamá mêy bay”. Vaâ “Nïuë tû å do vúiá ta khöng laâ gò ca/ã chim hotá - û,â chim hotá / thï ë thöi”. Nha â thú Hoanâ g Xuên Tuyïnì tûnâ g lamâ baoá Vùn Nghï,å hiïnå anh hanâ h nghï ì gianã g viïn àaiå hocå taiå Ha â Nöiå . L.A.H Boån duâi cui buâm buåp àaánh thûác: 1. Sûå traáo trúã cuãa ngoån buát 2. Sûå trú àaáy cuãa loå mûåc. Boån tiïìn chùén, tiïìn leã lanh canh àaánh thûác: 1. Sûå trú àaáy cuãa loå mûåc 2. Sûå traáo trúã cuãa ngoån buát. Buâm buåp vaâ lanh canh àaánh thûác: 1. Nöîi súå haäi laâm ngûúâi 2. Nöîi súå haäi laâm ngûúâi 3. Nöîi súå haäi laâm ngûúâi 4. Chêëm hïët. Nuái röîng ruöåt vaâ söng trú thöí àõa makeno em laâm cêu thú khoe nöët ruöìi tuöíi treã cuãa em may mùæn cho em. Makeem. Rûâng trú xûúng sûúân vaâ biïín suâi boåt meáp makeno öng laâm cêu thú ru haå caánh an toaân tuöíi giaâ cuãa öng may mùæn cho öng. Makeon. Thaáng nùm ta trûúác mùåt nùçm goån tûâ lêu trong hiïåu cêìm àöì núå àaä kõch noác mêy? Maketa? hay Makeno? hay Makeai? Ngûúâi veä baánh vaâ ngûúâi xúi baánh veä àïìu àaä khuêët caã röìi? Mêy xaám bay mêy xaám bay bay bay trong chiïìu mêy xaám Nhûäng cêu thú buöìn nöîi coâi xûúng tó tï haát möåt voâm suy dinh dûúäng baánh veä bay chiïìu xaám mêy bay Thûúng möåt thúâi xûa nhúá bao ngûúâi chûa tûâng àûúåc gùåp Mêy xaám bay kòa mêy xaám bay. Đaánh thûác
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==