Chuã nhêåt 13/4/2025 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Nhòn ra thïë giúái 12 “Hiïnå tûúnå g chuyïní giao tro â chúi”, hay GTP, laâ mötå thuêtå ngû ä àûúcå baâ Angelica Ortiz de Gortari, mötå nha â têm ly á hocå taiå Àaiå hocå Bergen (Na Uy) àùtå ra. Ba â noiá vï ì khaiá niïmå nayâ xuêtë hiïnå lênì àêuì tiïn cacá h àêy mötå thêpå ky,ã sau mötå traiã nghiïmå cuaã chñnh mònh: Mötå ngayâ no,å ba â àang ài mua sùmæ va â sûcå nhênå ra rùnç g baâ àang hònh dung cacá sanã phêmí trïn kï å qua önë g ngùmæ suná g trûúnâ g. “Rêtë thu á võ. Mötå hiïnå tûúnå g thay àöií nhênå thûcá bùnç g cacá h khuyïnë khñch banå nhòn thïë giúiá thöng qua lùng kñnh cuaã tro â chúi”, baâ noiá . Nhûng chñnh xacá thò GTP laâ gò? Ba â Ortiz de Gortari gúiå y á rùnç g no á co á thï í àûúcå so saná h vúiá chûná g “sêu tai”, khi mötå baiâ hatá bùtæ tai, hoùcå mötå canã h phim mùcæ ketå trong têm trñ banå nhiïuì ngayâ . Tuy nhiïn, theo baâ Ortiz de Gortari, GTP coá thï í co á cûúnâ g àö å manå h hún. Nghiïn cûuá cuaã ba â Ortiz de Gortari cho thêyë , GTP gêy ra röië loanå chûcá nùng cho khoanã g mötå nûaã sö ë game thu ã vúiá tònh tranå g nayâ , vúiá nhûnä g triïuå chûná g nhû nhêmì lênî , canã h giacá qua á mûcá va â hanâ h vi phi lyá trñ. Àöië vúiá nhûnä g ngûúiâ conâ laiå , phanã ûná g àaná g chu á y á duy nhêtë la â camã giacá xêuë hö í vò tro â chúi cuaã ho å àa ä lan sang cuöcå sönë g thûcå . Mùcå du â hiïmë gùpå , nhûnä g tacá àönå g nayâ co á thï í xuêtë hiïnå dûúiá danå g cacá hanâ h àönå g va â hanâ h vi khöng tûå nguyïnå . Tro â chúi co á thï í àõnh hònh cacá h mötå ngûúiâ tûúng tacá vúiá cacá àöì vêtå hoùcå con ngûúiâ trong thïë giúiá thûcå . Vñ du,å viïcå ài laiå trong siïu thõ co á thï í àûúcå traiã nghiïmå thöng qua gocá nhòn cuaã tro â chúi, vúiá ngûúiâ chúi co á thï í “bêmë ” vaoâ cacá sanã phêmí hoùcå ngûúiâ , va â nhûnä g hanâ h àönå g vö thûcá khacá nhû thïí àang àiïuì khiïní mayá chúi game. Töní g cönå g, ba â Ortiz de Gortari àaä thönë g kï nhûnä g traiã nghiïmå GTP cuaã cacá game thuã liïn quan àïnë hún 400 tûaå game. Nghiïn cûuá lúná nhêtë cuaã ba â vï ì chu ã àï ì nayâ cho àïnë nay, àûúcå xuêtë banã vaoâ nùm 2024, coá sû å tham gia cuaã 623 game thuã Trung Quöcë , ca ã nam va â nû.ä Kïtë qua ã cho thêyë rùnç g co á tû â 82% àïnë 96% ngûúiâ àa ä tûnâ g traiã qua mötå danå g GTP naoâ ào.á Ba â Ortiz de Gortari tin rùnç g GTP ngayâ canâ g phö í biïnë búiã vò cacá tro â chúi, àùcå biïtå la â tro â chúi nhêpå vai, mö phonã g, va â bùnæ suná g gocá nhòn thû á nhêtë , ngayâ canâ g trú ã nïn thûcå tï ë hún, vúiá möi trûúnâ g mú ã rönå g àêyì àu ã chi tiïtë va â kha ã nùng tûúng tacá . “Thïë giúiá tro â chúi àiïnå tû ã canâ g thûcå tï ë thò ngûúiâ chúi canâ g dï î nhêmì lênî no á vúiá thï ë giúiá thûcå . Vï ì cú banã , sû å tinh vi cuaã tro â chúi taoå àiïuì kiïnå cho traiã nghiïmå phatá triïní vûútå ra bïn ngoaiâ no”á , ba â Ortiz de Gortari noiá . Öng Ali Farha, mötå nha â sanã xuêtë tro â chúi taiå cöng ty Star Stable Entertainment cuaã Thuyå Àiïní , cunä g àa ä tûnâ g traiã nghiïmå GTP. Öng cho biïtë , viïcå nghó giaiã lao thûúnâ g xuyïn va â cacá hoatå àönå g “giaiã toaã ” - àocå sacá h hoùcå xem mötå sö ë chûúng trònh giaiã trñ - coá thï í giupá phonâ g chönë g GTP sau mötå phiïn chúi game keoá daiâ . Thúiâ gian chúi trïn 4 giúâ dûúnâ g nhû la â yïuë tö ë chñnh dênî àïnë GTP. Àoá la â ly á do taiå sao öng Scott Jennings, phatá ngön viïn cuaã tö í chûcá hö î trú å ngûúiâ nghiïnå game Gaming Addicts Anonymous (GAA) cuaã My,ä cho biïtë ho å ngayâ canâ g lûu têm àïnë tacá dunå g phu å tiïmì êní nayâ cuaã tro â chúi. Öng Farha cunä g cho biïtë , hiïnå taiå ñt ngûúiâ hiïuí rùnç g cêuì nöië giûaä thï ë giúiá thûcå va â thï ë giúiá aoã thûcå chêtë la â con àûúnâ g hai chiïuì . “Chuná g ta thûúnâ g quïn chuná g ta cunä g àûa nhûnä g traiã nghiïmå va â ky â vonå g cuaã thï ë giúiá thûcå vaoâ tro â chúi va â àiïuì àoá cunä g co á thï í gêy mêtë phûúng hûúná g. Nhûnä g traiã nghiïmå ma â chuná g ta coá àûúcå trïn mayá tñnh trúã thanâ h mötå phênì tñnh cacá h cuaã chuná g ta. Töi nghô rùnç g àöië vúiá nhiïuì ngûúiâ chúi, ranh giúiá giûaä thï ë giúiá aoã va â thï ë giúiá thûcå àang múâ dênì ”, öng noiá . Cho du â chûa co á baoá caoá naoâ vï ì tacá haiå thï í chêtë do GTP gêy ra nhûng vïì nguyïn tùcæ , GTP vênî co á thï í gêy nguy hiïmí . “Bö å naoä con ngûúiâ khöng àûúcå taoå ra àï í phên biïtå giûaä thûcå tï ë va â thï ë giúiá aoã . Ào á la â mötå phênì vò sao cacá tro â chúi laiå hêpë dênî àïnë vêyå va â taiå sao khöng coá gò bêtë ngú â khi hai traiã nghiïmå nayâ bùtæ àêuì chönì g cheoá lïn nhau”, öng Jennings cho biïtë . Vêyå liïuå nganâ h cöng nghiïpå tro â chúi co á nïn tòm cacá h giaiã quyïtë GTP khöng? Vò rêtë nhiïuì tro â chúi co á àöië tûúnå g chñnh laâ tre ã em va â thanh thiïuë niïn, baâ Ortiz de Gortari lêpå luênå rùnç g, cacá nha â phatá triïní nïn co á tracá h nhiïmå khùcæ phucå tacá àönå g tiïmì tanâ g cuaã GTP àöië vúiá nhûnä g game thuã dï î bõ töní thûúng, coá thï í thöng qua nghiïn cûuá cuaã riïng hoå hoùcå ñt nhêtë la â thûaâ nhênå sû å tönì taiå cuaã no.á Tuy nhiïn, öng Nick Ballou, mötå nha â nghiïn cûuá tro â chúi àiïnå tû ã va â sûcá khoeã têm ly á taiå Àaiå hocå Oxford (Anh), bayâ to ã lo ngaiå rùnç g viïcå nhênë manå h qua á mûcá vaoâ möië nguy hiïmí cuaã GTP se ä lamâ dêyë lïn nöiî sú å rùnç g têtë ca ã cacá tro â chúi àïuì khöng lanâ h manå h. Öng Ballou hiïnå àang trong qua á trònh phên tñch dûä liïuå cuaã 5 nïnì tanã g tro â chúi àiïnå tû ã hanâ g àêuì vúiá mucå tiïu laâ cung cêpë mötå bûcá tranh toanâ canã h vï ì cacá h tro â chúi anã h hûúnã g àïnë moiå ngûúiâ . Öng dûå àõnh cöng bö ë nghiïn cûuá àêuì tiïn trong nùm nay. Theo öng, hêuì hïtë cacá game thuã khöng thêyë sûcá khoeã têm ly á cuaã hoå bõ anã h hûúnã g tiïu cûcå . Thay vaoâ ào,á ho å thûúnâ g noiá chúi game mang laiå camã giacá nhe å nhomä hoùcå thû gianä , cunä g nhû giupá ho å kïtë banå va â tòm thêyë mötå cönå g àönì g. “Cacá vênë àï ì chó xuêtë hiïnå khi tênì suêtë chúi game trúã nïn cûcå àoan. Tûúng tû,å GTP, nïuë ú ã tònh tranå g nhe,å khöng khiïnë töi thêyë co á vênë àï.ì Nïuë no á la â höiå chûná g gêy haiå , chuná g ta se ä thêyë rêtë nhiïuì ngûúiâ hanâ h xû ã ky â la.å Nhûng àiïuì ào á àang khöng xayã ra”, öng Ballou noiá . Àöië vúiá ba â Ortiz de Gortari, hiïnå tûúnå g nayâ cênì àûúcå khamá pha á thïm, àùcå biïtå khi cacá h cacá game thuã vö thûcá xû ã ly á hònh anã h va â êm thanh trong khi chúi vênî la â mötå bñ êní . “Chuná g ta àa ä co á àu ã bùnç g chûná g cho thêyë GTP la â hiïnå tûúnå g co á thêtå . Bêy giú â chuná g ta cênì tòm hiïuí vï ì cacá h thûcá va â nguyïn nhên àùnç g sau no”á , ba â noiá . n Tro â chúi àiïnå tû ã la â hònh thûcá giaiã trñ phöí biïnë trïn thïë giúiá , nhûng àöi khi chuná g co á thï í “àötå nhêpå ” vaoâ cuöcå sönë g ngoaiå tuyïnë cuaã moiå ngûúiâ theo nhûnä g cacá h bêtë ngú â va â àaná g lo ngaiå . Khi troâ chúi àiïån tûã xêm nhêpå vaoâ thïë giúái thûcå Vúiá mötå sö ë ngûúiâ , thï ë giúiá vêtå ly á va â thï ë giúiá ky ä thuêtå sö ë co á thï í hoaâ vaoâ lamâ mötå Caác nhaâ khoa hoåc tûâ lêu àaä bùn khoùn liïåu ong chuáa coá chûáa bñ quyïët cho möåt cuöåc söëng lêu daâi vaâ khoãe maånh. Trong khi ong chuáa vaâ ong thúå coá DNA gêìn nhû giöëng hïåt nhau, ong chuáa dûúâng nhû àûúåc hûúãng “àùåc quyïìn cuãa hoaâng gia”: Chuáng lúán hún, coá khaã nùng sinh saãn suöët àúâi vaâ tuöíi thoå lïn túái nhiïìu nùm, trong khi ong thúå chó söëng àûúåc vaâi thaáng. Hiïån nay, caác nhaâ nghiïn cûáu àang cên nhùæc nghiïn cûáu loaâi ong vúái hy voång rùçng ong chuáa coá thïí giuáp chuáng ta khaám phaá bñ quyïët keáo daâi tuöíi thoå vaâ caã nhûäng nùm thaáng sinh saãn cuãa con ngûúâi. Dûå aán àêìy tham voång naây cuãa Cú quan Nghiïn cûáu vaâ Phaát minh Tiïn tiïën (ARIA), möåt cú quan àûúåc chñnh phuã höî trúå 800 triïåu baãng Anh (26,9 nghòn tyã VND) cho nhûäng cöng trònh nghiïn cûáu ruãi ro cao, nhûng cuäng coá thïí àem laåi phêìn thûúãng lúán. “Nhûä ng yá tûúã ng kyâ quùå c naâ y co á khaã nùng biïë n àöí i cuöå c söë ng moå i ngûúâ i”, öng Yannick Wurm, möå t trong taá m giaá m àöë c chûúng trònh vûâ a àûúå c ARIA cöng böë vaâ o ngaâ y 7/4 cho biïë t. Öng Wurm, giaá o sû vïì hïå gen tiïë n hoá a taå i Àaå i hoå c Queen Mary (Anh), seä giaá m saá t caá c dûå aá n nghiïn cûá u ong, ong bùæ p caâ y, kiïë n vaâ möë i àïí mang laå i lúå i ñch cho con ngûúâ i. “Nïëu chuáng ta coá thïí giaãi maä caách thiïn nhiïn hoaåt àöång, noá coá thïí taåo bûúác àöåt phaá trong khaã nùng sinh saãn cuãa con ngûúâi, chöëng laåi bïånh têåt vaâ taåm dûâng quaá trònh laäo hoáa”, öng Wurm cho biïët. Àûúåc coi laâ àûáa con tinh thêìn cuãa öng Dominic Cummings, cûåu cöë vêën trûúãng cuãa Boris Johnson, ARIA lêëy caãm hûáng tûâ Cú quan Dûå aán Nghiïn cûáu Tiïn tiïën Quöëc phoâng cuãa Myä. Cú quan naây àûúåc ghi nhêån laâ coá cöng trong xêy dûång nïìn taãng cöng nghïå, tûâ Internet vaâ GPS àïën maáy bay chiïën àêëu vaâ Siri, trúå lyá aão cuãa Apple. ARIA àaä cöng böë nhûäng dûå aán nghiïn cûáu àêìu tiïn vaâo nùm 2023, dêîn àêìu caác dûå aán nghiïn cûáu vïì an toaân AI, rö böët, cêy chêët liïåu töíng húåp vaâ möåt giao diïån maáy tñnh tiïn tiïën àang àûúåc thûã nghiïåm taåi Dõch vuå Y tïë Quöëc gia. Cú quan cho pheáp caác giaám àöëc tûå do taâi trúå khoaãng 50 triïåu baãng Anh (1,7 nghòn tyã VND) cho nghiïn cûáu trong caác lônh vûåc chûa àûúåc khaám phaá. Trong töí, con ong àêìu àaân àûúåc ùn sûäa ong chuáa, möåt chêët giaâu dinh dûúäng vaâ vitamin, àûúåc cho laâ goáp phêìn keáo daâi tuöíi thoå cuãa ong. Nùm ngoaái, caác nhaâ khoa hoåc àaä keáo daâi tuöíi thoå cuãa ong thúå thaânh cöng bùçng caách cêëy gheáp vi khuêín àûúâng ruöåt tûâ ong chuáa. Caác dûå aán ARIA khaác àang àûúåc xem xeát àïí nghiïn cûáu laâ thay thïë nhûåa bùçng caác vêåt liïåu coá thïí lêåp trònh; khai thaác nùng lûúång tûâ khñ quyïín àïí cho pheáp bay khöng giúái haån vaâ tòm caách àiïìu khiïín hïå thöëng miïîn dõch bêím sinh àïí giaãi quyïët caác bïånh truyïìn nhiïîm vaâ ung thû. Möîi chûúng trònh ARIA keáo daâi tûâ ba àïën nùm nùm, nhûng nhiïìu dûå aán seä mêët nhiïìu thúâi gian hún àïí àúm hoa kïët traái. “Chuáng töi thûúâng mö taã caác chûúng trònh cuãa mònh laâ “thöíi buâng ngoån lûãa”, àïí tuyïn böë rùçng nhên loaåi vêîn coân nhiïìu àiïìu àïí khaám phaá. Chuáng töi phaãi thoaãi maái vúái thêët baåi. Coá thïí möåt lônh vûåc maâ chuáng töi taâi trúå seä trúã thaânh Internet tiïëp theo, vaâ têët caã nhûäng thêët baåi vaâ baâi hoåc àaä àûa chuáng töi àïën tûúng lai àoá”, cö Pippy James, giaám àöëc saãn phêím taåi ARIA cho biïët. n Bñ quyïtë sönë g tho å tû â ong chuaá Dû å aná cuaã cú quan nghiïn cûuá Anh co á thï í mú ã ra liïuå phapá àiïuì trõ múiá giupá keoá daiâ tuöií tho å con ngûúiâ . [ NGOCÅ DIÏPÅ ] (theo pressreader.com, ngaây 07/04/2025) Cacá nha â khoa hocå tin rùnç g loaiâ ong co á thï í nùmæ giû ä bñ mêtå àï í sönë g lêu vaâ khoeã manå h hún [ HOAI VY ] (theo bbc.com, ngaây 11/04/2025)
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==