41 NHÌN TỪ NGƯỜI TRẺ 99 21/6/1925 21/6/2024 NĂM Cuối năm 1998, dịp Kỷ niệm 30 năm cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, đang tác nghiệp ở Khu di tích Quốc gia đặc biệt Thành Cổ Quảng Trị, tình cờ tôi gặp Đại tá, nhạc sĩ Huy Thục trong đoàn cựu chiến binh từ Hà Nội vào dâng hương. Duyên may hiếm có, vậy là cánh nhà báo chúng tôi vây quanh ông nhạc sĩ quân đội này hỏi chuyện... Năm 1966, Huy Thục xung phong đi vào chiến trường với bút danh Lê Anh Chiến (tên người con trai đầu của nhạc sĩ). Hòa vào đoàn quân trên đường ra trận với khí thế “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/ Mà lòng phơi phới dậy tương lai”, cảm nhận trực tiếp cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, trên mảnh đất Quảng Trị, Huy Thục đã cho ra đời các ca khúc Tiếng hát trên đường quê hương, Chào Đường 9 anh hùng, Ơi dòng suối La La, Chiến thắng trên đồi Động Tri, đặc biệt là Tiếng đàn Ta lư và Cô gái Pa Kô. Huy Thục bảo, không ai có thể ngờ cái giai điệu rộn ràng, trẻ trung như suối tưới của Tiếng đàn Ta lư lại được ông viết ra trong nỗi đau đồng đội hy sinh. Nhưng trước hết, hình ảnh đẹp của những thiếu nữ Vân Kiều hồn nhiên, yêu đời ôm đàn Ta lư trên đường ra trận đã gây ấn tượng trong ông, hình thành trong ông những nét nhạc trong sáng, rộn ràng. “Thực ra, chất dân ca Vân Kiều nghe âm u và buồn tủi, đàn Ta lư được làm bằng ống tre và có ba dây đồng âm, nhưng cái tài của người nhạc sĩ đã mượn tâm trạng vui của thiếu nữ Vân Kiều đi tải đạn, tiếp lương ra trận mà tạo nên giai điệu lạc quan, tươi trẻ”, ông nói. Huy Thục ca ngợi các thiếu nữ Vân Kiều, tuy vất vả, gian nan, gùi gạo nặng trĩu trên vai, đói thì uống nước suối, ăn rau rừng, chứ không tơ hào đến một hạt gạo của cách mạng. Đang viết dở dang thì bom Mỹ dội xuống, Đại đội I công binh nơi đội văn công xung kích của Huy Thục phục vụ biểu diễn hy sinh gần hết. Từ trong đau thương ấy, Tiếng đàn Ta lư bay vút những âm thanh lạc quan của tuổi trẻ. Ở điệu Si thứ 9 nhịp đầu, Huy Thục đã phá tan nỗi đau thương đang bao trùm lên Đại đội 1 nơi ông đang thâm nhập. Ngày 6/9/1967, Tiếng đàn Ta lư được hoàn thành ngay tại Đại đội 1 công binh lúc họ vừa mở đường xong. Huy Thục tập ngay cho ca sĩ Vân Anh để đi biểu diễn. Không ngờ bài hát ra đời trong lửa đạn lại thánh thót nhịp nhàng, nảy mầm xanh tươi giữa chiến trường Đường 9-Khe Sanh. Từ hôm đó, cả chiến trường gọi Tiểu đội xung kích văn công của Huy Thục là “Tiểu đội Ta lư”. Cuối năm 1968, Tiếng đàn Ta lư được biểu diễn báo cáo với Bác Hồ do nghệ sĩ Tường Vi trình bày thành công ngoài mong đợi. Nhạc sĩ Huy Thục được Bác Hồ tặng Huân chương Chiến công hạng Hai cho tác phẩm này vào tháng 6/1969. La La là tên dòng suối nhỏ chảy quanh đồi không tên của núi Đá Bạc, rồi xuôi về sông Cam Lộ ở tỉnh Quảng Trị. Thời chống Mỹ, năm 1967 dòng suối này đã ghi dấu chiến công oanh liệt của 10 dũng sĩ trong tiểu đội Bùi Ngọc Đủ đã tiêu diệt một đơn vị lính thủy đánh bộ Mỹ (sau này Tiểu đội trưởng Bùi Ngọc Đủ được phong tặng Anh hùng LLVTND). Ngay sau chiến thắng này, Huy Thục ngồi bên suối sáng tác ca khúc Ơi dòng suối La La và tốp ca xung kích văn công quân đội đã kịp thời biểu diễn phục vụ các chiến sĩ ta đóng quân ở gần dòng suối này. Dòng suối La La hiện lên trong lời ca, điệu nhạc của Huy Thục thật êm đềm, thơ mộng như chưa từng có chiến tranh. Nhạc sĩ kể, sau này, khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp vào công tác tại Quảng Trị, lúc đi qua suối La La đã thốt lên: “Dòng suối La La nhỏ như thế này mà Huy Thục viết lãng mạn thế!”. Nhạc sĩ Huy Thục kể, năm 1969, ông gặp chị Hồ Thị Hồng người dân tộc Pa Kô quê ở Đakrông đang tải đạn ra mặt trận. Lúc chia tay, chị Hồng nói với ông: “Bao giờ đất nước độc lập, thống nhất như Bác Hồ nói, mình nhớ về thăm dân bản em nhé”. Hình ảnh ấy đã được Huy Thục gửi vào bài hát Cô gái Pa Kô với những ca từ thắm thiết. “Mùa xuân đến rồi bản làng ơi!/ Thơ Bác gọi dậy vang non sông/ Kèn tiến công vang dội khắp hai miền/ Bác Hồ gọi ấy là mùa xuân đến... Ngày chiến thắng anh về/ Cùng bản làng em hát/ Người con gái Pa Kô”. Nhạc sĩ hoàn thành bài hát Cô gái Pa Cô vào ngày 19/5/1969. Đồng bào Vân Kiều, Pa Kô đã xem Huy Thục là công dân danh dự của dân tộc mình. Nhạc sĩ chia sẻ, năm 1989, sau khi tỉnh Quảng Trị tái lập, ông trở lại chiến trường xưa và viết ca khúc Bản làng mang họ Hồ, nói lên sự thay đổi của mảnh đất và con người miền Tây Quảng Trị. Bí thư Huyện ủy Hướng Hóa lúc đó là ông Hồ Pờn, người Pa Kô đã xúc động nói với nhạc sĩ: “Cám ơn Huy Thục nhiều lắm, bởi qua Tiếng đàn Ta lư và Cô gái Pa Kô, cả nước đã biết tới dân tộc Vân Kiều, Pa Kô của mình”. Tối 7/7/2013, tại Di tích sân bay Tà Cơn ở thị trấn Khe Sanh, huyện Hướng Hóa đã diễn ra chương trình kỷ niệm 45 năm chiến thắng Khe Sanh (9/7/1968 - 9/7/2013) với chủ đề "Khe Sanh 1968 - Sức mạnh Việt Nam" do UBND huyện Hướng Hóa phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức, tôi lại được gặp nhạc sĩ Huy Thục cùng vợ-nghệ sĩ dương cầm Thúy Nga. Vợ chồng nhạc sĩ trở lại mảnh đất là chiếc nôi của những nhạc phẩm để đời của ông, với cảm xúc chân thành, ông đã viết tặng Đảng bộ và Nhân dân Hướng Hóa ca khúc Ký ức Khe Sanh - quê em quê anh với giai điệu đậm chất miền tây Quảng Trị, ca từ tha thiết, tự hào “Ai về Quảng Trị, Đường 9 - Khe Sanh/ Về thăm quê mình bao năm đã đổi thay/ Bao nhiêu năm qua còn vang mãi khúc anh hùng ca/ Núi biếc non xanh tỏa hương sắc bốn mùa nở hoa”. n Tôi may mắn hai lần được gặp nhạc sĩ Huy Thục ở Quảng Trị, mảnh đất mà vị Đại tá này thường nói là quê hương thứ 2 của mình. Đó là năm 1998 và năm 2013. Cô gái Pa Kô, Tiếng đàn Ta lư, Ơi dòng suối La La, Tiếng hát trên đường quê hương, Chào Đường 9 anh hùng, Bác đang cùng chúng cháu hành quân... là những bài ca mãi cùng năm tháng được Huy Thục sáng tác trong cuộc trường chinh vĩ đại đánh Mỹ cứu nước của dân tộc. HỮU THÀNH “Ở chiến trường Quảng Trị mà chủ yếu là Mặt trận đường 9-Khe Sanh, tôi đã 5 lần bị chảy máu dạ dày và cuối cùng thì dạ dày của tôi bị cắt bỏ chỉ còn một phần ba. Song các bài hát của tôi được viết ra từ đạn bom, từ giá máu của sự hy sinh đã trở thành những bài ca không quên, mãi đọng lại cùng năm tháng”. Đại tá, nhạc sĩ HUY THC Nhạc sĩ Huy Thục tặng huyện Hướng Hóa ca khúc “Ký ức Khe Sanh-quê em quê anh” dịp Kỷ niệm 45 năm chiến thắng Khe Sanh, 9/7/1968-9/7/2013. (Ảnh trái sang: Nhà báo Thu Uyên-Đài THVN, nhạc sĩ Huy Thục, Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa Nguyễn Ngọc Sắc) Đại tá, nhạc sĩ Huy Thục Nhạc sĩ Huy Thục (giữa) cùng đồng đội tại mặt trận Đường 9 - Khe Sanh, tháng 7/1967 ẢNH: DO GIA ĐÌNH NHẠC SĨ CUNG CẤP Kỷ niệm với “cha đẻ” Tiếng đàn Ta lư... Đại tá, nhạc sĩ Huy Thục sinh năm 1935, quê ở Chính Lý, Lý Nhân, Hà Nam. Tên khai sinh của ông là Lê Huy Thục, còn có bÚt danh khác là Lê Anh Chiến (đây là bÚt danh được ông dùng trước bÚt danh Huy Thục). Ông là nhạc sĩ có khối lượng sáng tác lớn. Đã xuất bản hai Tuyển tập ca khÚc và album Tiếng đàn Ta lư. Ông nhận Giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam (1993, 1995), Giải thưởng Bộ Quốc phòng (1994), Giải thưởng Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (1980).
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==