48 trong “Việt Nam, thiên lịch sử truyền hình” ƯỚC MƠ GIẢI PHÓNG Cô bé tên Nguyễn Thị Hiền xuất thân từ một gia đình nghèo ở đô thị Sài Gòn. Cô nói: “Gia đình chúng tôi ai cũng vất vả mưu sinh nên tôi chỉ học hết cấp một. Tôi xin vào làm công nhân trong nhà máy dệt. Chúng tôi bị bóc lột rất thậm tệ. Không riêng tôi mà tất cả công nhân đều bất bình, đứng lên đấu tranh, nhưng chúng tôi đã bị đàn áp dã man. Từ đó, tôi nung nấu ý chí đi theo cách mạng với ước mơ đánh đuổi bọn bóc lột, trả lại sự công bằng cho người lao động nghèo”. Cô bé Hiền liên hệ với các anh chị hoạt động phong trào trong nhà máy xin được thoát ly đi kháng chiến. Ngày từ biệt gia đình, bố mẹ cô bảo: “Con đã quyết, bố mẹ không nói gì thêm, chỉ có lời khuyên con đã làm gì thì gắng làm tới cùng, đừng dang dở, con sẽ không phải hối tiếc”. Nguyễn Thị Hiền được nhận vào tổ chức bí mật là Thành đoàn Sài Gòn Gia Định làm giao liên với biệt danh Năm Lan. Thủ trưởng trực tiếp của cô Năm Lan là anh Năm Trọng cho biết: “Năm Lan là một chiến sĩ đa năng, cực kỳ dũng cảm”. Anh Năm Trọng là Chỉ huy trưởng Đội võ trang Nguyễn Văn Trỗi nhớ lại: “Đội của chúng tôi thành lập năm 1965, đi đánh trận liên tục đến Mậu Thân. Năm Lan có lợi thế là tuổi đã 19 nhưng lại nhỏ con, bề ngoài như thiếu niên nên địch ít nghi ngờ. Tất cả các nhiệm vụ được giao, Năm Lan đều hoàn thành xuất sắc”. Năm Lan vừa làm giao liên, vừa vận chuyển vũ khí lại vừa trực tiếp chiến đấu. Sở trường của cô là chiến đấu bằng lựu đạn. ĐÁM HỎI VÀ LỜI THỀ SON SẮT Chỉ huy trưởng Năm Trọng cho biết: “Đơn vị chúng tôi có cả nam và nữ, nhưng chủ yếu là nam. Anh Út Nhị người dong dỏng cao là một trong những chiến binh thiện chiến, đem lòng yêu Năm Lan. Đơn vị làm một đám hỏi cho họ trong rừng”. Cô Năm Lan còn nhớ như in: “Đám hỏi được tổ chức trong lán. Chúng tôi công khai tình cảm trước mọi người, nhưng cũng nói rõ là khi nào chiến thắng, hòa bình thống nhất mới làm đám cưới. Lễ tổ chức xong, ai về hầm người ấy. Từ đó về sau, chúng tôi cũng không sống chung với nhau một ngày nào, dù danh nghĩa chúng tôi đã là vợ chồng. Cả hai đều mong muốn cống hiến nhiều cho cuộc chiến đấu của dân tộc và mong đợi ngày độc lập”. Trong chiến dịch Mậu Thân ác liệt, anh Út Nhị và Năm Lan được phân công về chung một tổ. Chúng tôi trực tiếp cùng quân chủ lực đánh địch từ đêm giao thừa Mậu Thân liên tục đến mấy ngày sau. Cuộc chiến đấu diễn ra trên các góc phố, vô cùng ác liệt và đơn vị chúng tôi có người đã hy sinh”. Đêm mồng 4 Tết, quân chủ lực của ta được lệnh rút ra khỏi nội thành, riêng Đội võ trang Nguyễn Văn Trỗi của Thành Đoàn nhận nhiệm vụ ở lại nội thành để tiếp tục hoạt động. Họ tự tìm cách thoát khỏi sự vây bọc của kẻ thù để về các cơ sở trong thành phố. Anh Năm Trọng Chỉ huy trưởng Đội võ trang Nguyễn Văn Trỗi nói: “Lực lượng võ trang Thành Đoàn chúng tôi còn lại hai tổ. Tổ do tôi chỉ huy rút ra khỏi vòng vây an toàn. Tổ còn lại do anh Bảy Tươi chỉ huy vì có đưa theo một anh bộ đội bị thương nên di chuyển chậm hơn dự kiến và bị địch phát hiện. Chúng bao vây, tấn công hủy diệt tổ của anh Bảy Tươi”. CHỈ KHÓC MỘT LẦN Tổ của cô Năm Lan có bốn người. Chỉ huy là chú Bảy Tươi (thường gọi là Bảy Nhơn), hai tổ viên là Năm Lan và Út Nhị (còn gọi là Năm Nhật) và một thương binh là anh Hai Dũng (Bộ đội tiểu đoàn 6). Cô Năm Lan kể: “Tổ chúng tôi có hai khẩu AK, nhưng anh Dũng thương binh không chiến đấu được, chú Bảy Tươi thì nói chỉ biết bắn súng ngắn nên giao cho anh Út Nhị và tôi mỗi người cầm một khẩu AK”. Năm Lan tuy là nữ nhưng là đội viên võ trang nên sử dụng thành thạo nhiều loại vũ khí. Họ di chuyển qua đường và gặp một chiếc xe Jep chở hai lính Mỹ. Năm Lan hỏi chỉ huy: “Có bắn không?”. Chú Bảy Tươi lệnh: “Bắn đi”. Năm Lan nổ súng và tiêu diệt hai lính Mỹ. Cô Năm Lan nhớ lại: “Sau mấy ngày xảy ra chiến sự, người dân đã khóa cửa đi khỏi quận 5. Chúng tôi dùng lưỡi lê đục tường và chui vào một ngôi nhà ở đường Minh Mạng (đường Ngô Gia Tự ngày nay) để ẩn nấp. Không ngờ địch trên máy bay trực thăng quan sát thấy và chúng bắt đầu kêu loa gọi đầu hàng, nếu không sẽ giết hết”. Chú Bảy Tươi họp, nói: “Chúng ta sẽ chiến đấu và hoàn thành nhiệm vụ được giao. Chú và Hai Dũng ở dưới, Năm Lan và Út Nhị lên gác cùng nhau chiến đấu”. Không thấy quân ta đầu hàng, địch bắt đầu ào ạt xả đạn. Súng của chúng từ trên trực thăng, từ các vị trí trên cao và dưới thấp đồng loạt dội vào khu phố nhỏ, kể cả súng phun lửa. Các ngôi nhà đua nhau sụp đổ, nát vụn, lửa cháy khắp nơi. Út Nhị và Năm Lan được ở gần nhau trong phút sinh tử và họ cố gắng tâm sự với nhau lần cuối cùng. Cô Năm Lan kể: “Anh Út Nhị nói: Năm Lan ơi, chúng ta vừa là đồng chí vừa là người yêu. Chúng ta sẽ chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, không để địch bắt sống. Anh hy sinh thì Năm Lan tiếp tục chiến đấu. Nếu Năm Lan hy sinh thì cũng hoàn thành nhiệm vụ”. Anh Út Nhị trúng đạn, Năm Lan chỉ có mấy viên thuốc cầm máu, nhưng máu ra nhiều quá. Út Nhị nói: “Năm Lan ơi, chắc anh hy sinh, anh không sống nổi. Anh hy sinh, anh hoàn thành nghĩa vụ với Đảng với dân. Em mới hai mươi tuổi hãy cố gắng chiến đấu với anh em”. Cô Năm Lan không bao giờ quên hình ảnh cuối cùng: “Út Nhị hy sinh mà không nhắm mắt, tay cứ cầm chặt khẩu súng. Tôi khóc hết nước mắt, cả đời tôi chỉ khóc một lần là lúc ấy. Tôi nói: Anh qua đời rồi, hãy đưa súng cho em, đạn còn hai băng, em chiến đấu tiếp. Khi đó Út Nhị mới nhắm mắt và thả súng ra cho tôi”. SẴN SÀNG HÔ KHẨU HIỆU Năm Lan mang khẩu AK của Út Nhị xuống báo cáo với chỉ huy. Chú Bảy Tươi quyết định rời khỏi căn nhà. Máy bay địch quần trên trời kêu gọi đầu hàng. Địch bắn theo, đạn lủng nhiều lỗ quần của Năm Lan. Quay lại không thấy anh Dũng thương binh đâu nữa, có lẽ anh đã hi sinh. Chú Bảy Tươi và Năm Lan băng qua đường vào một lò bánh mì. Bấy giờ, bốn phía địch đã Cô Việt Cộng 19 tuổi Năm Lan trong bộ phim “Việt Nam, thiên lịch sử truyền hình” ẢNH: CHỤP LẠI TỪ BỘ PHIM Phóng sự của TRẦN NGUYỄN ANH GẶP LẠI NỮ BIỆT ĐỘNG Bộ phim lịch sử nổi tiếng thế giới “Việt Nam, thiên lịch sử truyền hình” đã ghi lại hình ảnh về một nữ biệt động thành Việt Nam chiến đấu và bị bắt trong chiến dịch Mậu Thân 1968 ngay tại Sài Gòn. Cô Việt Cộng nhỏ bé ấy khiến cả thế giới kinh ngạc về sự dũng cảm trước mũi súng kẻ thù. Trò chuyện với phóng viên, cô Năm Lan nhắn gửi: “Chúng tôi chiến đấu không quản hy sinh. Khi địch bắt, đánh, tôi không khóc đâu. Xem phim mọi người đều thấy rõ. Nhưng tôi vẫn muốn gửi lời cảm ơn tới người lính cộng hòa đã cứu mạng sống tôi nhờ một lời nói trong ngày hôm ấy. Lòng tôi thực sự chỉ có sự căm giận, nên tôi cũng chẳng ngẩng lên nhìn và không biết người cứu tôi hôm ấy là ai”. Cô Năm Lan với tấm hình anh Út Nhị tại nhà riêng. Ảnh chụp tháng 4/2023 ẢNH: TRẦN NGUYỄN ANH Anh Năm Trọng và tấm bản đồ ghi lại các trận chiến đấu của lực lượng võ trang Thành Đoàn cùng bộ đội trong đợt 1 chiến dịch Mậu Thân ẢNH: TRẦN NGUYỄN ANH
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==