44 KỂ CHUYỆN LỊCH SỬ TỪ ĐỒ... PHẾ THẢI Thời gian gần đây, tới Bảo tàng Gốm Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội) ngoài tìm hiểu về gốm, du khách còn được thưởng thức nghệ thuật “Điêu khắc ánh sáng” do nghệ nhân Bùi Văn Tự (SN 1992) thực hiện. Theo đó, du khách sẽ được thưởng thức những câu chuyện, sự kiện, nhân vật lịch sử, thông qua bóng ánh sáng, được phản chiếu từ những đồ “phế thải”. Nghệ nhân Bùi Văn Tự cho biết, nghệ thuật “điêu khắc ánh sáng” là sự kết hợp giữa điêu khắc và ánh sáng. Trong đó, chất liệu để tạo nên nghệ thuật là những đồ vật xung quanh như mảnh gốm vỡ, gỗ lũa, dây điện, ống bơ, tảng đá, cỏ cây… dưới bàn tay của người nghệ sỹ, khi ánh sáng chiếu vào sẽ tạo nên hình ảnh độc đáo từ phần bóng của vật thể. Hình ảnh từ phần bóng là những câu chuyện về văn hóa, về đời sống dựa vào từng cảm xúc của người nghệ sỹ. Dẫn chúng tôi đi tham quan khu trưng bày, Nghệ nhân Bùi Văn Tự cho biết, tại bảo tàng hiện đang trưng bày “điêu khắc ánh sáng” với chủ đề “Thắp đèn soi niên sử” do anh sáng tạo. Theo đó, mỗi khu trưng bày sẽ gắn với từng giai đoạn lịch sử cụ thể của đất nước, từ thời Vua Hùng dựng nước đến Cách mạng Tháng 8/1945. Chúng tôi quan sát, vật liệu để tạo nên tác phẩm chỉ là những khúc gỗ lũa, thân gỗ, thậm chí những hòn đá hay là đồ phế thải. Khi chưa có ánh sáng, nó chỉ là những vật thể được sắp đặt theo chủ ý. Thế nhưng, sau khi đèn được bật sáng, bóng hình sẽ hiện lên tấm phông phía xa theo chủ đề tác phẩm. Ví như, với “bức họa” mô phỏng lại trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng, trên nền tối của phông nền tường, ánh đèn khắc họa chân dung vua Ngô Quyền đứng hướng nhìn cọc địa, thế trận thủy triều đã đánh thắng quân Nam Hán năm 938, chấm dứt thời kỳ hơn 1.000 năm Bắc thuộc. Hay như tại khu vực trưng bày nhà Lý, sau khi bật đèn sẽ hiện hình ảnh vua Lý Công Uẩn đọc Chiếu dời đô… Chia sẻ, anh Tự nói rằng, tác phẩm anh kỳ công và tâm huyết nhất là “Tự hào Việt Nam”. Đây là tác phẩm được anh sử dụng thủ pháp “Di hình hoán ảnh”, tức trên cùng một khối gỗ, khi xoay ở các hướng khác nhau sẽ tạo nên những hình ảnh khác nhau. Ví như, sau khi xoay khối gỗ đầu tiên sẽ hiện ra hình ảnh cờ đỏ sao vàng. Tiếp tục xoay khối gỗ sẽ hiện hình ảnh cờ Đảng, rồi bản đồ Việt Nam. Cuối cùng là hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn độc lập. Trong hình ảnh này, anh lồng thêm tiếng Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, khiến người xem như được sống lại thời khắc lịch sử hào hùng. MÓN QUÀ TẶNG TỔNG THỐNG NGA Nghệ nhân Bùi Văn Tự cho biết, đến nay anh đã sáng tạo hàng trăm tác phẩm, nhân vật “điêu khắc ánh sáng”. Tuy nhiên, anh nhớ nhất tác phẩm mang tên “Nước Nga vĩ đại” với hình ảnh Tổng thống Nga Vladimir Putin trong chuyến thăm Việt Nam mới đây. Anh Tự cho biết, trước chuyến thăm 3 tháng, Cục Lễ tân Nhà nước (Bộ Ngoại giao) đã đặt hàng anh món quà tặng Tổng thống Nga Putin. Nhận “đề bài’, Nghệ nhân Bùi Văn Tự bắt tay vào nghiên cứu, lên phương án, chuẩn bị nội dung. Sau hàng tháng tập trung, tác phẩm đã hoàn thành, anh gửi cho Cục Lễ tân Nhà nước. Sau đó, Cục Lễ Tân đã chuyển tác phẩm của anh cùng với một số tác phẩm của các nghệ sỹ khác đến Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chọn tác phẩm của anh làm quà tặng Tổng thống Nga Putin. Trong chương trình nghệ thuật diễn ra, sau phần giao lưu giữa lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta với Tổng thống Nga Putin, Nghệ nhân Bùi Văn Tự đã trình diễn tác phẩm “Nước Nga vĩ đại”. Mở đầu, tác phẩm điêu khắc nổi bật với hình ảnh chiến mã hí vang, tung vó oai phong dưới tán rừng bạch dương. Khi ánh sáng chiếu vào khối điêu khắc, bóng của rừng bạch dương nổi lên, hòa quyện, tạo thành hình ảnh của Tổng thống Nga Vladimir Putin thuở thiếu thời. Anh tiếp tục xoay chuyển cây bạch dương để ánh sáng chiếu đúng góc độ, hình ảnh chàng trai trẻ biến đổi thành chân dung vị nguyên thủ nước Nga hiện tại. Màn trình diễn chỉ 3 phút, nhưng đã khái quát cả hành trình, sự nghiệp của Tổng thống Nga. “Đây là món quà được giữ bí mật đến phút chót, chỉ khi được trình diễn trên sân khấu, mọi người mới biết nội dung tác phẩm. Tôi quan sát, thấy Tổng thống Vladimir Putin rất ngạc nhiên và thích thú”, Nghệ nhân Bùi Văn Tự chia sẻ. “BIỆT GIAM” 18 NGÀY ĐỂ SÁNG TẠO Sinh ra và lớn lên ở vùng đất Ninh Bình, nghệ nhân Bùi Văn Tự đã chọn theo học ngành Kỹ sư xây dựng. Khi là sinh viên, anh làm thêm nhiều công việc để trang trải cuộc sống. Một lần, khi lắp hệ thống đèn chiếu sáng tiểu cảnh hòn non bộ cho khách hàng, anh chợt nhìn thấy bóng của hòn non bộ hắt lên tường rất giống hình con gấu. Anh chợt nghĩ đến phương án kết hợp giữa tác phẩm nghệ thuật với ánh sáng để tạo ra một tác phẩm theo ý mình. Tuy nhiên, đó vẫn chỉ là ý tưởng. Sau khi ra trường, anh làm kỹ sư xây dựng tại một cơ quan nhà nước. Dù làm xây dựng, nhưng ý tưởng về loại hình nghệ thuật “điêu khắc ánh sáng” vẫn luôn hiển hiện trong đầu. Vì thế, anh vừa làm việc vừa mày mò nghiên cứu. Năm 2015, anh quyết định nghỉ việc ở cơ quan để thực hiện ước mơ của mình. Trong một lần đến làng gốm Bát Tràng, anh đã bị cuốn hút với những tạo hình gốm của các nghệ nhân. Từ đó, bên cạnh gỗ, phế liệu, gốm là chất liệu để anh nghiên cứu, sáng tạo ra các tác phẩm “Điêu khắc ánh sáng”. Năm 2020, anh thành lập công ty, bắt đầu khởi nghiệp theo con đường nghệ thuật “điêu khắc ánh sáng”. Thông thường, để thực hiện một tác phẩm, Nghệ nhân Bùi Văn Tự phải mất từ 1 đến 3 tháng. Trong đó, bao gồm việc lên ý tưởng, tìm nguyên liệu, tạo hình và bổ sung chữ, thơ để tạo thành một tác phẩm hoàn thiện. Các tác phẩm của anh được sáng tác trên một số chủ đề như lịch sử, Đức Phật, người mẹ, chân dung danh nhân, nghệ sĩ...Các tác phẩm ấy đều được đánh giá rất cao. Bản thân anh cũng nhận được nhiều Bằng khen của các cơ quan Nhà nước. Để có được thành công như ngày nay, anh đã trải qua không ít khó khăn, vất vả đặc biệt là giai đoạn đầu. Anh thường xuyên “biệt giam” một mình trong phòng để sáng tạo. Khoảng thời gian “biệt giam” lâu nhất là 18 ngày, khi đó vợ chuẩn bị đồ ăn, nước uống để sẵn trong tủ lạnh, cả nhà không ai làm phiền. n Nghệ nhân Bùi Văn Tự trình diễn tác phẩm “Tự hào Việt Nam” Anh Tự chia sẻ, tác phẩm anh kỳ công và tâm huyết nhất là “Tự hào Việt Nam”. Đây là tác phẩm được anh sử dụng thủ pháp “Di hình hoán ảnh”, tức trên cùng một khối gỗ, khi xoay ở các hướng khác nhau sẽ tạo nên những hình ảnh khác nhau. Ví như, sau khi xoay khối gỗ đầu tiên sẽ hiện ra hình ảnh cờ đỏ sao vàng. Tiếp tục xoay khối gỗ sẽ hiện hình ảnh cờ Đảng, rồi bản đồ Việt Nam. Cuối cùng là hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn độc lập. Trong hình ảnh này, anh lồng thêm tiếng Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, khiến người thưởng lãm rưng rưng xúc động Món quà dành tặng Tổng thống Nga Nghệ nhân Bùi Văn Tự trình diễn tác phẩm của mình THĂNG LONG Về nghệ nhân “điêu khắc ánh sáng” Từ khúc gỗ, hòn đá vô tri, thậm chí là đồ phế phẩm bỏ đi nhưng dưới sự sáng tạo của của nghệ nhân Bùi Văn Tự, cùng với ánh đèn lấp lánh, những câu chuyện, sự kiện lịch sử hiện ra đầy xúc động qua nghệ thuật “điêu khắc ánh sáng”. l THANH HIẾU
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==