21 Thị xã trong tầm tay và Bao giờ cho đến tháng Mười, hình ảnh những người chiến sĩ chỉ làm nền cho những con người ở sau chiến tuyến như nhà báo Vũ hay góa phụ Duyên. Họ chỉ là hai trong vô vàn những con người không tên, không chiến tích nhưng âm thầm tham gia cuộc chiến đấu giành độc lập bằng mọi thứ họ có, và vẫn đối mặt với sự hoang tàn không thể tránh khỏi của chiến tranh. Bộ phim dựa trên chính những trải nghiệm cá nhân nhất của gia đình Đặng Nhật Minh khi người thân ngã xuống trên chiến trường, như hàng vạn, hàng triệu gia đình khác trên đất nước Việt Nam trong suốt nghìn năm dựng nước và giữ nước. Tiếng nói của Đặng Nhật Minh trong các tác phẩm điện ảnh như một bản giao hưởng đa thanh, đồng điệu với nhịp đập của lịch sử dân tộc. Sau những thời khắc hào hùng chiến thắng, ống kính máy quay của ông hướng đến giai đoạn đổi mới đầy thử thách. Một đồng quê buồn bã vắng bóng người trẻ vì họ đổ xô vào cuộc sống hiện đại chốn thị thành trong Thương nhớ đồng quê, cho đến một ông chú hiền lành bị mắc kẹt bên dòng sông hoài niệm của tuổi thơ đã trôi xa trong Mùa ổi. Cô giáo Loan trong Trở về dù có một cuộc sống đáng mơ ước với người chồng “đẹp trai, có học thức, lại đi Toyota nữa…” nhưng cô lại chán ghét đời sống giàu có về vật chất nhưng nghèo nàn tình cảm này. Những nhân vật trong cả ba phim trên đều bị tách biệt khỏi hiện tại và ám ảnh với những điều đã mất. Những làng quê yên bình giờ đây bị xáo trộn bởi những đổi thay, những con người lạc lõng giữa dòng đời cuốn trôi... tất cả đều được tái hiện một cách sinh động và cảm động. Đằng sau vẻ đẹp bình dị của làng quê, là những câu hỏi lớn về cuộc sống, về số phận con người. Đặng Nhật Minh đã khéo léo lồng ghép vào tác phẩm của mình những trăn trở, những suy tư về bản sắc văn hóa, về những giá trị truyền thống đang dần bị mai một bởi sự xâm lấn của lối sống Tây hóa trong thời kỳ hội nhập. Có thể nói điện ảnh của đạo diễn kiêm biên kịch Đặng Nhật Minh đã tạo nên một làn sóng mới của điện ảnh Việt một thời. Phim của ông từng bị kiểm duyệt, bị chỉ trích nặng nề vì dám kể về những điều chưa từng được đưa lên màn ảnh bạc. Đến nay dường như vẫn chưa có nhà làm phim nào trong nước có thể soán ngôi vị của ông. Tuy nhiên tinh thần đổi mới trong tư duy điện ảnh và sự thấu cảm với những thân phận bé nhỏ của ông vẫn luôn được kế thừa bởi các nhà làm phim trẻ - những người đang tạo ra một làn sóng điện ảnh mới thuần Việt. Như chính Đặng Nhật Minh đã tin tưởng vào họ: “Những cố gắng của họ rồi sẽ được thế giới nhìn nhận. Chỉ trừ khi anh không có gì sáng tạo, không mang được đến cái gì mới lạ thì người ta mới không quan tâm. Còn nếu có thì thế nào cũng được nhìn nhận. Tôi luôn tin vào lẽ công bằng. Những tác phẩm có giá trị đích thực sẽ không bao giờ bị lãng quên”. n Chàng thanh niên Nhâm (diễn viên Tạ Ngọc Bảo) trong phim Thương nhớ đồng quê MỐI LƯƠNG DUYÊN TỪ PHIM RA ĐỜI Gánh cải lương Thiên Lý nằm lẩn khuất trong một căn hộ chung cư cũ, có tuổi đời hơn nửa thế kỷ tại số 4 Nguyễn Siêu (quận 1). Lối vào chung cư nhỏ hẹp với cánh cổng sắt đã han rỉ theo thời gian. Những bậc cầu thang bằng gạch men đã nhuốm màu rong rêu loang lổ bị bủa vây bởi những dây phơi quần áo đủ sắc màu. “Rạp hát” cải lương nằm trong căn hộ cạnh giếng trời, cũng là nơi sinh hoạt của cộng đồng cư dân với la liệt những xô, chậu. Căn phòng rộng chừng 40m2, được bố trí khoảng 5 hàng ghế đơn giản cho khách ngồi phía sau và trải chiếu cho khách ngồi đằng trước. Hành lang đi vào phòng ngủ chừng 4m2 được tận dụng làm sân khấu với phông màn đơn giản. Các nhạc công phải lui vào trong không gian chật chội của căn bếp để chơi nhạc. Vì nhỏ như thế nên mỗi đêm diễn, gánh hát chỉ phục vụ khoảng vài chục khán giả. Gánh Thiên Lý chỉ có 2 nhân sự chính, gồm “bà bầu” kiêm diễn viên chính là cô đào Tú Quyên và cố vấn nghệ thuật kiêm MC là đạo diễn Việt kiều Leon Lê. Tú Quyên kể: năm 2017, đạo diễn Leon Lê về nước tìm kiếm diễn viên cho bộ phim Song Lang có nội dung nói về thân phận và cuộc đời những nghệ sĩ trên sân khấu cải lương của những năm 80 của thế kỷ trước. Vừa tốt nghiệp khóa đào tạo Diễn viên Cải lương của trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM, Tú Quyên được bạn bè giới thiệu catting và may mắn được nhận vai cô đào Thùy Vân. Song Lang sau đó giành được giải Bông Sen Vàng cho phim truyện điện ảnh tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 21 năm 2019 cùng hơn 60 giải thưởng quốc tế danh giá. Trên đà thành công, đạo diễn Leon Lê mong muốn làm tiếp các bộ phim khác với chủ đề cải lương - bộ môn nghệ thuật truyền thống mà anh đam mê từ nhỏ. Cũng vì đam mê đó mà Leon rất quý Tú Quyên, cô đào từng giành huy chương Vàng cuộc thi Tài năng trẻ diễn viên sân khấu cải lương chuyên nghiệp toàn quốc năm 2017 và huy chương Vàng cuộc thi Liên hoan sân khấu thử nghiệm quốc tế lần thứ 5 tại TP Hà Nội năm 2022. Cả hai tìm thấy sự đồng điệu và cùng tìm hướng đi mới cho nghệ thuật cải lương. Khi muốn giới thiệu dự án phim mới với các đầu tư, Leon thường mời Tú Quyên tới nhà riêng biểu diễn cho mọi người cùng xem. Một chương trình cải lương “Nội bộ” nho nhỏ dần hình thành tại căn hộ của Leon Lê. Sau nhiều đêm diễn như thế, chàng đạo diễn trẻ và cô đào hát đã gầy dựng gánh cải lương Thiên Lý (cũng là tên trong bộ phim Song Lang). Gánh chính thức ra mắt vào ngày 12/8/2023. Do sân khấu quá nhỏ và không có nhân sự nên cô đào Tú Quyên buộc phải chọn trình diễn vở Độc thoại đêm của cố soạn giả Lê Duy Hạnh cho những ngày đầu. Vở diễn chỉ có một diễn viên do chính Tú Quyên thể hiện. Cùng với sự giúp sức của 6 nhạc sĩ là những nghệ sĩ nổi tiếng tại TPHCM như NSƯT Hải Phượng, Th.s Trần Trọng Trí, Nghệ nhân ưu tú Trần Văn Sơn, nhạc sĩ Trần Anh Việt, Trần Phương Thúy, Lâm Diễm Trinh… Vở diễn nhận được sự ủng hộ rất lớn từ khán giả. Tú Quyên bộc bạch: “Chúng tôi phát vé mời qua trang web của gánh hát cho những ai đã đăng ký xem. Mỗi đêm diễn, gánh hát phát ra khoảng 50 vé. Rất nhiều khán giả phải chờ cả tháng mới đến lượt được nhận vé”. LAN TỎA Là một trong những khán giả đến xem biểu diễn, NSƯT Hữu Châu xúc động: “Tôi trân trọng với những gì mà các nghệ sĩ ở gánh hát đang làm. Với không gian biểu diễn nhỏ xíu cùng sự mộc mạc đơn sơ mà họ đã dựng được những vở diễn hay và có chiều sâu. Phải yêu nghề và tha thiết với nghề lắm thì mới có thể làm được như thế. Tôi thấy ấm lòng vì cải lương vẫn còn được rất nhiều người yêu thương”. NSND Lê Khanh chia sẻ, chị bất ngờ với hình thức thể hiện của gánh cải lương độc đáo này. Sân khấu nhỏ và đơn sơ ấy thực sự dành cho những người yêu nghệ thuật truyền thống. Nữ nghệ sĩ bày tỏ: “Sân khấu đang gặp nhiều khó khăn. Mong rằng những dự án bảo tồn và phát triển sân khấu truyền thống như Thiên Lý sẽ tiếp tục được mở rộng để vẻ đẹp của nghệ thuật truyền thống đến được với nhiều người hơn”. Theo đạo diễn Leon Lê, gánh hát không sử dụng thiết bị khuếch đại âm thanh, không có các kỹ xảo sân khấu, không có người nhắc thoại… nên mỗi khi diễn, không còn khoảng cách giữa sân khấu và khán giả. Các nghệ sĩ chinh phục trái tim khán giả bằng các vở diễn chân phương giàu cảm xúc, bằng chính khả năng diễn xuất và giọng ca mộc mạc. Ngoài sự ủng hộ của nhiều nghệ sĩ, gánh Thiên Lý còn tổ chức đào tạo cho những người muốn học ca cải lương, muốn tìm hiểu về nghệ thuật cải lương để chia sẻ kiến thức và truyền lại “lửa nghề” cho các thế hệ mai sau. Trong quá trình đào tạo, Tú Quyên đã phát hiện ra nhiều gương mặt mới cho gánh hát. Trong đó nổi bật là cô đào Lư Tiểu Duy, một giáo viên dạy Văn đến với khoá học chỉ với niềm đam mê cải lương. Sau 2 khoá đào tạo, Lư Tiểu Duy đã bộc lộ tài năng diễn xuất, đủ sức vào vai diễn Nguyên phi Ỷ Lan (vở Dương Hoàng hậu) và được khán giả đánh giá cao. Cùng một số diễn viên chuyên nghiệp khác, Tú Quyên đã mạnh dạn dựng thêm một số vở diễn mới như Dương Hoàng hậu, Bóng người xưa… n Gánh cải lương Gánh cải lương Thiên Lý biểu diễn trong một căn hộ chung cư cũ, phục vụ vài chục khán giả mỗi đêm. Từ tình yêu và mong muốn bảo tồn cải lương, chàng đạo diễn Việt kiều Leon Lê và cô đào trẻ Tú Quyên của bộ phim truyện Song Lang nổi tiếng đã hợp sức đưa vẻ đẹp của loại hình nghệ thuật này từ điện ảnh ra cuộc đời. Ê- kíp thực hiện vở diễn “Dương Thái hậu” trên sân khấu Thiên Lý l TRỌNG THỊNH “Tôi có cảm thấy rất lạ khi được trình diễn tại Thiên Lý. Không có sự ngăn cách giữa người diễn và khán giả. Sự tương tác hai chiều giữa nghệ sĩ và khán giả giúp cho cảm xúc vở diễn trở nên thật đặc biệt”. NSƯT HẢI PHƯỢNG Cô đào Tú Quyên và NSND Lê Khanh trên sân khấu Thiên Lý TRONG CĂN HỘ CŨ GIỮA SÀI GÒN TẦM VÓC VIỆT
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==