5 n Thứ Hai n Ngày 8/4/2024 XÃ HỘI CÓ DẤU HIỆU BUÔNG LỎNG Theo TS Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), việc thu gom và xử lý phế thải xây dựng không đúng cách sẽ gây ô nhiễm môi trường đất và môi trường nước bởi các chất kim loại nặng như chì, đồng, kẽm, niken… Đặc biệt, khi đốt phế thải xây dựng (trong đó có đồ nội thất bằng gỗ, nhựa, đệm, mút… sẽ sinh ra nhiều loại khí thải độc hại, có thể gây ung thư như H2S, NH3, CH4, SO2, CO2… “Việc thu gom, buôn bán trái phép phế thải xây dựng chưa qua xử lý đã có từ rất lâu. Những bãi tập kết trái phép có diện tích không hề nhỏ, hoạt động rầm rộ, công khai chứ không hề lén lút. Vậy nên, nguyên nhân chính là sự lơi lỏng quản lý, giám sát của chính quyền các cấp. Nếu một sự việc sai phạm kéo dài, cũng không thể ngăn người ta nghĩ đến sự tiêu cực trong thực thi công vụ …”, TS Hoàng Dương Tùng nói. TS Hoàng Dương Tùng đề nghị chính quyền các cấp của Hà Nội và các tỉnh thành khác cần phải siết chặt hơn các biện pháp giám sát, thanh tra, kiểm tra với những đối tượng buôn bán trái phép trạc thải. Luật sư Lê Ngọc Hoàng - Trưởng văn phòng Luật sư Long Tâm cũng cho rằng, cơ chế quản lý, giám sát, xử lý vi phạm đối với chất thải rắn trong xây dựng hiện nay có nhiều điểm chưa phù hợp. Một là, đã có quy định phân loại rác thải từ nguồn nhưng chưa được phổ biến áp dụng thống nhất trong nhân dân, chưa có cơ quan/đơn vị chịu trách nhiệm giám sát thực hiện đúng quy định này… Điều đó dẫn đến rác thải rắn, chất thải rắn trong xây dựng vẫn bị thu gom, tập kết cùng rác thải sinh hoạt. Hai là, chủ đầu tư công trình xây dựng vẫn không tuân thủ quy định về việc quản lý chất thải rắn trong xây dựng tại công trình mà không bị xử lý. Ba là các cơ quan chức trách chưa thường xuyên kiểm tra, xử phạt nghiêm khắc đối các vi phạm đổ chất thải rắn trong xây dựng bừa bãi ra nơi công cộng. CÓ ĐỦ CHẾ TÀI HÀNH CHÍNH VÀ HÌNH SỰ Luật sư Phạm Hồng Hải, Giám đốc Công ty Luật TNHH Quốc tế Danh Tuệ, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội cho rằng, về xử lý cá nhân, tổ chức đốt rác hiện đã có đầy đủ quy định, cả về hành chính lẫn hình sự. Theo đó, khoản 2 điều 25, Nghị định số 45/2022/NĐCP (quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường) quy định: Hành vi thải rác trái quy định bị phạt ở mức 2 triệu đồng. Các trường hợp vi phạm gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, cấu thành tội phạm hình sự cần thiết phải truy tố, xử lý theo quy định tại Điều 235 Bộ luật Hình sự 2015 về tội “Gây ô nhiễm môi trường”. Khung hình phạt nhẹ nhất là phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm; khung hình phạt nặng nhất là phạt tiền từ 1 đến 3 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 3 năm đến 7 năm. Theo luật sư Hải, trong điều luật này cũng qu y định cụ thể về gây ô nhiễm khi phát thải khí độc vào môi trường và hoàn toàn có thể áp dụng với hành vi đốt rác quy mô lớn trong nội thành Hà Nội như trên. Về trách nhiệm xử lý hành chính, Nghị định 45/2022/ NĐ-CP quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, thẩm quyền xử phạt các hành vi đổ bừa bãi hoặc đốt chất thải rắn xây dựng trong nội thành thuộc về Chủ tịch UBND các cấp, người thuộc lực lượng thanh tra của Sở Tài nguyên và Môi trường hoặc Bộ Tài nguyên Môi trường; lực lượng công an nhân dân cấp xã/phường, cấp tỉnh/thành phố hoặc Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường... Cũng bàn về giải pháp, luật sư Lê Ngọc Hoàng cho rằng cần phải bổ sung, cải thiện một số quy định pháp luật về quản lý chất thải rắn trong xây dựng. Cụ thể, cần bổ sung quy định pháp luật đối với chủ đầu tư công trình xây dựng phải thực hiện việc ký hợp đồng với đơn vị thu gom, xử lý chất thải xây dựng trước khi khởi công công trình nhằm tránh thực trạng đổ bừa bãi chất thải xây dựng, không đúng bãi tập kết đã được cấp giấy phép. Theo luật sư Hoàng, Nhà nước nên có chính sách - pháp luật khuyến khích, ưu đãi đơn vị hoạt động trong lĩnh vực, công nghệ tái chế rác thải xây dựng vì đây là nguồn chất thải chiếm thể tích lớn, thời gian phân hủy chậm và khối lượng càng ngày càng nhiều cùng với tiến trình xây dựng và đô thị hóa nhanh chóng. VIỆT THẮNG - MINH TRÍ Thực tế cho thấy, hành vi buôn bán và đốt trạc thải, rác thải gây ô nhiễm môi trường tại Hà Nội diễn ra rầm rộ, công khai bất chấp những lời hứa, cam kết của các cấp phường, xã, quận huyện ở Hà Nội. Nếu chính quyền các cấp không mạnh tay xử lý, rất khó để chấm dứt tình trạng nhức nhối này. Khói đen kịt từ một bãi tập kết phế thải xây dựng ở huyện Gia Lâm (Hà Nội) TS Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đánh giá, các quy định pháp luật về việc quản lý phế thải xây dựng hiện nay chưa chặt chẽ, chưa bám sát thực tế. Trong đó, phế thải xây dựng chưa bắt buộc phải được phân loại, nhiều địa điểm thử nghiệm làm bãi tập kết phế thải xây dựng rất lâu rồi vẫn chưa công bố được kết quả thử nghiệm… Trong khi đó, nhu cầu xây dựng, san lấp mặt bằng ngày càng gia tăng. THỦ ĐÔ camera hơn biển số ở đầu xe (thường sẽ bị ánh đèn pha của xe tải làm lóa). Điểm đến của chiếc xe ben này là một đại công trường tại xã Kim Bài (huyện Thanh Oai, Hà Nội), nằm sát cạnh công viên huyện Thanh Oai. Tra soát vị trí dự án cho thấy, đây là Cụm công nghiệp Kim Bài với quy mô 46,1 ha, có tổng mức vốn đầu tư khoảng 1.094 tỷ đồng, hiện đang trong giai đoạn san nền. Trên con đường đất “độc đạo” dẫn vào công trường, rất nhiều xe ben, xe tải lớn nối đuôi nhau ra vào tấp nập. Chúng tôi chọn một lối đi tắt qua cánh đồng bên cạnh công trường để tiếp tục theo dõi hoạt động dùng trạc thải san lấp mặt bằng tại đây. Đi được non nửa con đường đất băng qua cánh đồng, chúng tôi gặp một ngôi nhà nhỏ giống như một chiếc chòi gác. Từ trong nhà, một người đàn ông lừng lững bước ra hét lớn. Không cần nghe chúng tôi trình bày, gã đàn ông vớ lấy một cây gậy sắt dài rồi nhảy phắt lên xe máy, rồ ga lao thẳng phía chúng tôi. Để tránh xung đột, chúng tôi leo lên xe, vặn ga phóng hết tốc lực ra phía quốc lộ 21B. Khi chúng tôi ra tới quốc lộ, gã đàn ông dừng lại. Sáng hôm sau, chúng tôi quay lại công trường thì thấy con đường độc đạo rất vắng vẻ, không có sự ra vào tấp nập của các xe ben chở trạc thải như đêm qua. Toàn bộ số trạc thải tối qua đã được phủ lên một lớp đất bằng phẳng, đẹp đẽ. VIỆT THẮNG - MINH TRÍ và hai điểm trung chuyển và tái chế tạm thời lần lượt tại phường Thanh Trì và phường Hoàng Liệt (quận Hoàng Mai). Hai điểm trung chuyển tại quận Hoàng Mai đã hết thời gian hoạt động thí điểm, còn bãi chôn lấp Nguyên Khê đã gần như hết chỗ, sắp phải đóng cửa. Như vậy, các điểm mà chúng tôi ghi nhận nêu trên đều không có phép. Càng xa trung tâm, các bãi trạc thải trái phép càng có quy mô lớn vì có diện tích đất trống, nhất là đất nông nghiệp. Vào tháng 3 vừa qua, khi Hà Nội trải qua đợt ô nhiễm không khí nặng nề, khu vực Học viện Nông nghiệp Việt Nam là khu vực duy nhất có chỉ số không khí ở mức “nguy hiểm” trong nhiều ngày. Nhiều ngày khảo sát tại đây, chúng tôi phát hiện một cột khói đen bốc cao cạnh Học viện Nông nghiệp, ngay cạnh đại đô thị Ocean Park. Có chứng kiến những cột khói nghi ngút cùng mùi nhựa cháy khét lẹt mới cảm nhận được tác hại ghê rợn của việc đốt rác độc thô sơ ngay tại Thủ đô này. UBND huyện Gia Lâm đã xác nhận đây là bãi rác trái phép, hoạt động trên đất nông nghiệp và đang trong quá trình cưỡng chế. Cuối năm 2022, người dân phường Khương Đình (quận Thanh Xuân, Hà Nội) kêu trời, liên tục gọi điện đến đường dây nóng báo Tiền Phong vì một bãi tập kết phế liệu xây dựng lớn liên tục rực lửa suốt nhiều tháng. Quanh khu vực này có khoảng 40 hộ dân đang sinh sống (với trên 30 cháu nhỏ và người già) phải chịu ô nhiễm môi trường nặng nề. Khi Tiền Phong phản ánh, chính quyền phường này xác nhận đây là bãi rác trái phép trên đất dự án, yêu cầu người đốt ký cam kết về việc không tái phạm. Tiếp tục hành trình tìm các bãi trạc thải ngay trong lòng Hà Nội, những ngày qua chúng tôi còn ghi nhận hàng loạt bãi trạc thải lớn ở quận Thanh Xuân, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Cầu Giấy, Tây Hồ. Đặc biệt, bờ sông Hồng trở thành bãi đáp lớn nhất của các xe chở trạc thải, rác nội thất, rác sinh hoạt. Trong vai những người có nhu cầu cần phá dỡ nhà, san lấp nền, chúng tôi đã thâm nhập vào được đường dây mua bán trạc thải, gom rác và đốt khói độc ngay ở Thủ đô này… THÀNH ĐẠT - VIỆT THẮNG Trạc thải xuất hiện từ đâu? Hiện tại, rác sinh hoạt tại Hà Nội được chính quyền đảm bảo thu gom. Tuy nhiên, những rác thải xây dựng, rác thải nội thất chưa được bao cấp xử lý và đó là “đất sống” cho những bãi rác trái phép. Chỉ cần tìm kiếm từ khóa “phá dỡ công trình tại Hà Nội”, Google hiển thị khoảng 5,6 triệu kết quả. Dịch vụ này có giá trung bình từ 200 đến 350 nghìn/m3, tùy vào địa hình. Nhà trong ngõ càng sâu thì giá càng cao. “Nếu ngõ sâu thì cho tăng bo, cho xe ba gác vào chở. Nhà 180 m2 xây dựng thì giá khoảng 60 - 70 triệu đồng, còn cụ thể thì cần phải khảo sát. Không cần phải giấy tờ gì, chỉ cần viết cam kết thanh toán theo từng giai đoạn thi công là được”, một chủ bãi trạc ở Bắc Từ Liêm ra giá với phóng viên. Quá trình xâm nhập thực tế, chúng tôi chứng kiến việc phá dỡ, vận chuyển trạc thải diễn ra hàng ngày và rất nhanh chóng. Đơn cử, một ngôi nhà nằm sâu trong ngõ gần dốc Minh Khai - Nguyễn Khoái (Hà Nội) được phá dỡ chỉ sau một đêm với đủ các loại xe cỡ lớn. Ngay đầu dốc, 2 chiếc xe tải loại 5 khối chờ sẵn. Phía trong, cần cẩu, nhân công đục phá liên tục rồi đưa trạc thải gồm gạch, vữa, xi măng, bao tải, cửa gỗ, giường chiếu cũ ra xe tải. Chỉ khoảng 20 phút, xe tải đầy thùng và di chuyển. Một lái xe chở trạc thải cho hay, chủ nhà chỉ cần vứt bỏ được những trạc thải này, còn đi về đâu là việc của người nhận công trình. Xe tải rầm rộ ra vào bãi tập kết của Hòa “cao” qua lối đi từ đường Nguyễn Xiển rẽ vào Lại câu hỏi, ai chịu trách nhiệm?
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==