12 QUỐC TẾ n Thứ Hai n Ngày 8/4/2024 Hồi giữa tháng 3, Nhà Trắng tuyên bố rằng, 3 nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật Bản và Philippines sẽ thúc đẩy mối quan hệ đối tác 3 bên dựa trên mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ, đang tăng trưởng, sự cam kết đối với các giá trị dân chủ chung và một tầm nhìn chung về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Cả Mỹ và Nhật Bản có chiến lược về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Philippines không có chiến lược tương tự, nhưng nước này rất quan tâm vấn đề Biển Đông. Tuy nhiên, theo giới quan sát, vấn đề Biển Đông, cụ thể là tranh chấp chủ quyền biển đảo giữa Philippines với Trung Quốc không phải là lớn nhất vì mức độ nóng không cao, các xích mích từ trước tới nay dù ở mức cao nhất vẫn nằm trong chiến thuật vùng xám. Vấn đề lớn nhất mà Mỹ-Nhật Bản-Philippines nhắm tới là vấn đề Đài Loan hiện tương đối nóng và sẽ còn nóng trong thời gian dài, GS James Borton, Viện Chính sách đối ngoại, ĐH Johns Hopkins (Mỹ), nhận định với phóng viên. Với Mỹ, Nhật Bản và Philippines vừa là tiền tuyến vừa là hậu phương của Mỹ, giúp Mỹ nhanh chóng triển khai binh sĩ, vũ khí, khí tài trong khu vực. Mỹ có 23 căn cứ quân sự ở Nhật Bản và có 9 căn cứ quân sự ở Philippines, bao gồm 4 căn cứ mới mà Philippines đồng ý hồi năm ngoái. Trong khi đó, Nhật Bản muốn nâng vai trò, vị thế của mình trong khu vực, bằng cách tăng tương tác, tương hỗ quân sự, bán vũ khí cho Philippines, thậm chí đưa quân tới đồn trú tại các căn cứ quân sự ở nước này. Điều này sẽ sớm diễn ra vì Nhật Bản và Philippines đang đàm phán ký kết 2 thỏa thuận. Một là thỏa thuận mua sắm và phục vụ chéo. Hai là thỏa thuận về lực lượng thăm viếng lẫn nhau. Hai thỏa thuận này tương tự các thỏa thuận Mỹ đã ký kết với nhiều nước, trong đó có Philippines. Ví dụ, thỏa thuận mua sắm và phục vụ chéo là một cơ chế chính thức cho phép Bộ Quốc phòng Mỹ tiếp nhận và trong một số trường hợp cung cấp hỗ trợ hậu cần, vật tư và dịch vụ trực tiếp từ/đến các quốc gia, tổ chức quốc tế đủ điều kiện. Tuy nhiên, ngoài vấn đề an ninh, Mỹ-Nhật Bản-Philippines trong bối cảnh kinh tế thế giới, khu vực vẫn èo uột như hiện nay cũng muốn tăng cường hợp tác kinh tế. Hồi tháng 3, Bộ trưởng Thương mại Mỹ lần đầu tiên dẫn đầu một phái đoàn thương mại và đầu tư ở cấp độ tổng thống gồm 22 doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ tên tuổi đến Philippines để tìm kiếm cơ hội hợp tác kinh tế. Trong khi đó, Philippines muốn cùng Mỹ ký thỏa thuận thương mại tự do trong một lĩnh vực cụ thể, ví dụ khoáng sản, đặc biệt là ni-ken vì kim loại này được dùng trong pin của xe điện. Philippines giàu khoáng sản, Mỹ có thể dễ dàng tiếp cận nguồn nguyên liệu này nếu hai bên ký thỏa thuận. CỦNG CỐ QUAN HỆ 3 NƯỚC Theo giới quan sát, ai cũng có thể nhận thấy rõ rằng, liên minh 3 bên Mỹ-Nhật Bản-Philippines nhằm củng cố quan hệ 3 nước, đồng thời nhằm tập hợp đồng minh, đối tác để đối phó Trung Quốc - nước có ảnh hưởng càng lúc càng tăng về ngoại giao, kinh tế, quân sự ở ASEAN nói riêng, Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nói chung. Vì vậy, có ý kiến cho rằng, tại thượng đỉnh 3 bên sắp tới, họ sẽ tuyên bố thành lập cơ chế có tên JAPHUS, kiểu như tên liên minh AUKUS. Nhưng giới quan sát cho rằng, họ sẽ không đặt tên liên minh vì 2 lẽ. Đặt tên AUKUS đã bị Trung Quốc phản đối, cảnh giác. Đặt tên liên minh 3 nước mà có 2 nước sát nách Trung Quốc thì sẽ càng bị phản đối. Ngoài ra, danh chính ngôn thuận đặt tên như Quad và AUKUS cũng chưa đem lại kết quả thiết thực. Quad thì ngại đề cập vấn đề an ninh, AUKUS thì gặp vướng mắc trong quá trình đóng tàu ngầm hạt nhân, theo GS Carlyle Thayer (Học viện Quốc phòng Úc, Đại học New South Wales). Theo các nhà phân tích, MỹNhật Bản-Philippines sẽ không đặt tên liên minh 3 bên mà âm thầm đồng thuận về quyết sách đối ngoại và tăng cường hợp tác kinh tế. Sau khi thành công với Diễn đàn Kinh doanh Mỹ-Nhật Bản năm 2023 (đem lại cam kết đầu tư 11 tỷ USD), Mỹ và Philippines sẽ cùng chủ trì Diễn đàn Kinh doanh Ấn Độ DươngThái Bình Dương, dự kiến vào ngày 21/5. Mỹ, Nhật Bản và Philippines đã cùng tập trận quân sự nhưng sự phối hợp và hợp tác vẫn còn ở mức thấp. Thượng đỉnh lần này sẽ xác định cơ chế phối hợp và hợp tác ở mức cao hơn. Ví dụ, Mỹ, Nhật Bản và Philippines sẽ tăng độ tương tác, tương hỗ khi tập trận chung; lần đầu tiên tuần tra chung trên Biển Đông, khả năng vào cuối năm 2024, GS Borton nhận định. Mỹ có thể chấp nhận Nhật Bản trở thành đối tác công nghệ trong khuôn khổ AUKUS, trong khi Nhật Bản có thể nâng cấp quan hệ với Philippines lên mức gần như đồng minh, như với Anh và Australia, một nhà ngoại giao Nhật Bản nhận định với phóng viên. Lãnh đạo Nhật Bản đã đồng ý cung cấp thiết bị radar giám sát bờ biển cho quân đội Philippines. THÁI AN Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. sẽ có cuộc gặp thượng đỉnh 3 bên lần đầu tiên vào ngày 11/4 tại Washington DC. Đây là cơ chế tiểu đa phương mới nhất, sau Mỹ-Nhật-Hàn, AUKUS, Quad… Mỹ, Nhật Bản, Úc và Philippines dự kiến tiến hành “hoạt động hợp tác hàng hải” ở Biển Đông, phía Philippines thông báo ngày 6/4. Trong ảnh: Tàu huấn luyện MV Kapitan Felix Oca của Philippines (do công ty Nhật Bản chế tạo) ẢNH: FILSTAR Xung quanh tam giác Mỹ-Nhật-Philippines Thủ tướng Robert Fico, người bắt đầu nhiệm kỳ thứ tư vào tháng 10 năm ngoái, đang thực hiện chính sách đối ngoại theo quan điểm thân Nga hơn và khởi xướng cải cách luật hình sự và truyền thông. Kết quả từ 99,66% khu vực bỏ phiếu cho thấy ông Pellegrini giành được 53,26% phiếu bầu trong cuộc bầu cử ngày 6/4, còn ứng viên đối lập thân phương Tây Ivan Korcok được 46,73%. Tổng thống Slovakia không có nhiều quyền hành pháp nhưng có thể phủ quyết luật hoặc đưa ra tòa án hiến pháp. Tổng thống cũng có quyền đề cử các thẩm phán tòa án hiến pháp, những người có thể đóng vai trò quan trọng nếu xảy ra xung đột chính trị vì chương trình cải cách của Thủ tướng Fico. Liên minh của Thủ tướng Fico, trong đó có 1 đảng do ông Pellegrini đứng đầu, đã dừng chuyển vũ khí cho Ukraine. Ông Fico chỉ trích điều mà ông gọi là ảnh hưởng của phương Tây trong cuộc xung đột ở Ukraine, cho rằng cuộc xung đột này chỉ dẫn đến việc các quốc gia Slav giết nhau. Ông Pellegrini, 48 tuổi, nói rằng chiến thắng của ông sẽ giúp chính phủ được hỗ trợ để thực hiện các mục tiêu của mình và không phải đối mặt với một “trung tâm quyền lực cơ hội, đối lập” liên quan đến tổng thống sắp mãn nhiệm Zuzana Caputova. Ông Pellegrini phát biểu tại trụ sở tranh cử: “Tôi sẽ là một tổng thống hỗ trợ chính phủ trong nỗ lực cải thiện cuộc sống của người dân. Tôi sẽ làm mọi thứ để Slovakia mãi mãi đứng về phía hòa bình chứ không phải phe chiến tranh”. Ông Pellegrini gọi ông Korcok là “kẻ hiếu chiến” vì ủng hộ cung cấp vũ khí cho Ukraine và gợi ý khả năng đưa quân đội Slovakia tham gia cuộc xung đột ở quốc gia láng giềng. Ông Korcok thừa nhận thất bại và chúc mừng ông Pellegrini. Tuy nhiên, ông Korcok chia sẻ quan điểm với phương Tây, rằng ngừng cung cấp vũ khí cho Ukraine sẽ không dẫn đến hòa bình mà giúp Nga chiến thắng. Ông Korcok, 60 tuổi, từng là đại sứ Slovakia tại Liên minh châu Âu, sau đó là đại sứ tại Mỹ, ngoại trưởng (2021-2022). BÌNH GIANG (theo Reuters) Ông Peter Pellegrini vừa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Slovakia, củng cố quyền lực cho phe thân Nga của Thủ tướng Robert Fico. Hợp tác Mỹ-Nhật-Hàn hợp tác Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc mới đây đồng thuận sử dụng các khuôn khổ thông tin hiện có, bao gồm Thỏa thuận Chia sẻ thông tin ba bên (TISA) để tăng cường điều phối và hợp tác giữa 3 nước để phản ứng với các vụ thử hạt nhân, tên lửa của Triều Tiên. Họ đồng thuận về 3 nhóm giải pháp chính. Một là kết nối các hệ thống radar của 3 nước để chia sẻ thông tin kịp thời, hiệu quả về các vụ phóng tên lửa của Triều Tiên. Hai là tăng tập trận phòng vệ tên lửa và tập trận chống tàu ngầm để răn đe Triều Tiên. Ba là nối lại tập trận 3 bên, bao gồm can thiệp trên biển và chống cướp biển. Ứng viên thân Nga đắc cử tổng thống Slovakia Ông Peter Pellegrini vừa đắc cử tổng thống Slovakia ẢNH: REUTERS Israel bất ngờ rút gần hết quân ở nam Gaza Quân đội Israel đã rút lực lượng bộ binh khỏi khu vực phía nam Dải Gaza, chỉ để lại một lữ đoàn, người phát ngôn quân đội nước này tuyên bố hôm 7/4. Quân đội Israel không cung cấp thêm thông tin chi tiết. Một lữ đoàn Israel thường có vài nghìn quân. Hiện chưa rõ việc rút quân có làm trì hoãn kế hoạch tấn công của Israel vào thành phố Rafah ở phía nam Dải Gaza hay không. Trước đó, các lãnh đạo Israel cho rằng cuộc tấn công là cần thiết để loại bỏ Hamas. Quyết định rút quân được đưa ra khi Ai Cập chuẩn bị tổ chức một vòng đàm phán mới nhằm giúp Hamas và Israel đạt được thỏa thuận ngừng bắn, thả con tin. Theo thống kê của Israel, hơn 250 con tin đã bị bắt giữ và khoảng 1.200 người thiệt mạng trong vụ tấn công của Hamas ngày 7/10. Trong khi đó, theo cơ quan y tế Dải Gaza, hơn 33.100 người Palestine đã thiệt mạng trong các cuộc tấn công của Israel. MINH HẠNH (theo Reuters)
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==