Chuã nhêåt 31/3/2024 Nhòn ra thïë giúái 12 Ào á la â cuöcå phonã g vênë cuöië cunâ g vaoâ buöií saná g ngayâ 16/12/2021. Baâ Brigitte àaä 88 tuöií . Vúiá bú â möi nhútå nhatå , caná h tay gêyì go â vaâ nhûnä g lonå tocá trùnæ g, ba â tröng yïuë útá hún lênì trûúcá töi gùpå ba.â Gionå g ba â cunä g yïuë hún, baâ noiá uï í oaiã va â chêmå raiä hún. Nhûng baâ vênî minh mênî , vúiá àöi mùtæ vênî lêpë laná h sûcá sönë g. Chuná g töi àang ngöiì trong ngöi nhaâ cuaã Brigitte úã ngoaiå ö Washington DC (My)ä . Lênì àêuì tiïn töi phonã g vênë baâ Brigitte laâ vaoâ nùm 2013. Trûúcá ào,á ba â khöng kïí nhiïuì vúiá cacá con ba â vï ì traiå Auschwitz, vaâ ba â cunä g chûa bao giúâ noiá chuyïnå vúiá mötå nha â baoá . Töi àaä mêtë ba nùm múiá thuyïtë phucå àûúcå ba â tham gia phonã g vênë . Töní g cönå g, töi àaä noiá chuyïnå vúiá baâ Brigitte hún 20 giú.â Àêy la â lênì àêuì tiïn mötå trong nhûnä g àûaá con cuaã Rudolf phatá biïuí cöng khai vïì cuöcå sönë g ú ã biïtå thû å bïn canå h traiå . Trong nhûnä g cuöcå phonã g vênë nayâ , ba â Brigitte àaä cung cêpë nhûnä g thöng tin cú banã : vaoâ nùm 1940, baâ múiá 7 tuöií khi àïnë traiå cunâ g gia àònh. Baâ àa ä ú ã biïtå thû å cho àïnë nùm 1944, trûúcá khi ho å chuyïní àïnë Berlin trong nhûnä g thaná g cuöië cunâ g cuaã chiïnë tranh. Vaoâ thaná g 4/1945, ngay trûúcá khi quên àöiå Liïn Xö chiïmë Berlin, cha baâ àa ä bo ã trönë . Öng giaã danh mötå thuyã thuã va â lamâ viïcå taiå mötå trang traiå gênì thõ trênë Flensburg úã miïnì Bùcæ nûúcá Àûcá . Ba â Brigitte, meå ba â va â cacá anh chõ em trönë trong mötå nha â mayá àûúnâ g gênì ào.á Mötå nùm sau, mötå àaiå uyá quên àöiå Anh àûúcå giao nhiïmå vu å tòm kiïmë cha cuaã Brigitte. Ngûúiâ nayâ tònh cúâ laiå laâ chu á cö ë cuaã töi, öng Hanns Alexander, mötå ngûúiâ Àûcá göcë Do Thaiá àïnë tûâ Berlin. Öng tòm thêyë ba â Brigitte cunâ g nhûnä g ngûúiâ khacá trong nhaâ mayá àûúnâ g va â tra hoiã cha ba â àang trönë ú ã àêu. Ba â Brigitte kïí vúiá töi rùnç g öng mùnæ g ba â nùnå g àïnë mûcá ba â bõ àau àêuì suötë àúiâ . Vúiá thöng tin tûâ ba â Hedwig , vú å cuaã chó huy traiå Auschwitz, öng Alexander àaä lênì ra Rudolf vaâ bùtæ giû ä öng. Töi àaä viïtë mötå cuönë sacá h vï ì cêu chuyïnå nayâ - “Hanns vaâ Rudolf”. Ba â Brigitte rúiâ Àûcá vaoâ nhûnä g nùm 1950 va â bùtæ àêuì cuöcå sönë g múiá ú ã Têy Ban Nha. Trong ba nùm, baâ lamâ ngûúiâ mêuî cho Balenciaga úã Madrid, núi baâ gùpå ngûúiâ chönì g ngûúiâ My ä göcë Ireland, mötå ky ä sû. Ho å chuyïní àïnë Washington vaoâ nhûnä g nùm 1970 vaâ ba â Brigitte lamâ viïcå cho mötå cûaã hanâ g thúiâ trang trong 35 nùm. Sau nhiïuì nùm thûcå hiïnå nhûnä g cuöcå phonã g vênë nayâ , töi nhênå ra rùnç g co á mötå sö ë khoanã g trönë g. Nhûnä g cêu hoiã cênì àûúcå giaiã àapá . Töi muönë noiá chuyïnå vúiá ba â Brigitte lênì cuöië trûúcá khi quaá muönå , vò lúiå ñch cuaã lõch sû.ã Vêyå la â töi laiå mötå lênì nûaä ngöiì trong phonâ g khacá h cuaã baâ trong ngöi nhaâ u amá va â bûaâ bönå . “Kyá ûcá àêuì tiïn cuaã ba â la â gò?”, töi bùtæ àêuì . “Auschwitz,” baâ àapá . “Töi khöng nhúá bêtë cû á àiïuì gò trûúcá ào”á . Conâ cacá anh chõ em cuaã ba,â ho å nhû thï ë naoâ ? “Töi thên nhêtë vúiá em trai mònh, Hans Jürgen”, baâ noiá . “Töi thêyë vui nhêtë vúiá em êyë . Töi thûúnâ g ài cûúiä ngûaå vúiá chõ gaiá ”. Ba â Brigitte nguã cunâ g phonâ g trong biïtå thû å vúiá chõ gaiá Heidetraud. Hai anh em trai cuaã ba,â Klaus vaâ Hans Jürgen, úã chung phonâ g trong khi em utá Annegret nguã cunâ g vúiá mötå baoã mêuî . “Töi nhúá chuná g töi àaä rêtë vui ve”ã , ba â noiá , “Chuná g töi coá mötå bï í búi nho ã ú ã sên sau. Vaâ me å töi co á mötå khu vûúnâ xinh àepå àêyì hoa. Baâ êyë rêtë thñch trönì g hoa, vaâ töi àûúcå thûaâ hûúnã g àiïuì ào”á . Ho å cunä g co á thu á nuöi, hai con ruaâ tïn la â Jumbo vaâ Dilla vaâ hai con choá àömë lúná . Tuy nhiïn, khi coá canã h baoá khöng kñch, hoå phaiã chayå xuönë g tênì g hêmì . “Chuná g töi coá mötå chiïcë vali nhoã àùtå canå h giûúnâ g vúiá quênì aoá bïn trong”, baâ nhú á laiå . “Chuná g töi cêmì no á theo möiî khi me å töi baoã chuná g töi xuönë g tênì g hêmì ”. Brigitte noiá vúiá töi rùnç g cha meå ba â rêtë thên thiïtë . “Ho å thêtå sû å yïu nhau”. Vaoâ cuöië tuênì , cha baâ khöng phaiã “ài lamâ ”, theo ba â noiá , va â öng co á thï í danâ h thúiâ gian cho gia àònh mònh. “Öng la â mötå ngûúiâ cha tuyïtå vúiâ . Vaoâ Chu ã nhêtå , öng hutá xò ga â khùpæ nha.â Chuná g töi ùn saná g, ùn trûa hoùcå ùn töië cunâ g nhau, nhû mötå gia àònh hanå h phucá ”, ba â noiá . Sau ào,á ba â noiá thïm: “Chuná g töi thêmå chñ conâ khöng biïtë cöng viïcå thûcå sû å cuaã öng la â gò”. Vaoâ nhûnä g nùm 1970, ngûúiâ me å - ba â Hedwig àïnë thùm Brigitte úã Washington, nhûng hoå khöng thaoã luênå vï ì Auschwitz. “Noá qua á àau àúná ”, ba â noiá . “Töi chùcæ chùnæ rùnç g me å töi biïtë chuyïnå gò àang xayã ra trong traiå . Ba â rêtë buönì vï ì àiïuì ào,á nhûng baâ khöng giupá gò àûúcå . Me å töi chó coá thï í àöië xû ã tötë vúiá bonå tre ã va â vúiá cha töi thöi”. Ai àaä xem bö å phim se ä thêyë mötå sö ë àiïuì khacá vúiá lúiâ kï í nayâ . Trûúcá khi bõ treo cöí ú ã Auschwitz vaoâ thaná g 4/1947, Rudolf àa ä viïtë nhûnä g lúiâ cuöië cunâ g cho baâ Brigitte vaâ chõ gaiá Heidetraud cuaã ba.â Töi àocå laiå laá thû nayâ cho Brigitte: “Cacá con vênî conâ qua á tre ã àï í hiïuí àûúcå sû å kho á khùn ma â sö ë phênå àa ä gianá g xuönë g chuná g ta. Nhûng àùcå biïtå la â cacá con, cacá con gaiá thên yïu cuaã cha, coá nghôa vuå àùcå biïtå la â àûná g vï ì phña ngûúiâ me å töiå nghiïpå cuaã cacá con va â giupá àú ä ba â bùnç g moiå cacá h co á thï í vúiá tònh yïu thûúng. Hayä bao bocå ba â bùnç g têtë ca ã tònh yïu tûâ traiá tim cacá con va â cho me å con thêyë cacá con yïu baâ àïnë nhûúnâ g naoâ ”. “Nghe y hïtå cha töi”, baâ noiá khi töi àocå xong. “Töi thñch no”á . Vêyå cha ba â laâ ngûúiâ nhû thïë naoâ ? Töi hoiã . “Öng êyë laâ mötå ngûúiâ tuyïtå vúiâ , vö cunâ g tuyïtå vúiâ ”, ba â àapá . “Töi khöng thïí co á mötå ngûúiâ cha tötë hún”. Ba â Brigitte tamå dûnâ g. “Sau ào,á chuná g töi biïtë chuyïnå gò àang xayã ra. Töi thûcå sû å khöng muönë noiá vï ì no á vò töi khöng thñch àiïuì ho å àa ä gêy ra. Nhûng töi biïtë ào á khöng phaiã löiî cuaã bö ë töi”. Baâ laiå dûnâ g laiå trûúcá khi noiá thïm: “Töi khöng nghô öng êyë biïtë mònh àang dênë thên vaoâ chuyïnå gò khi öng bùtæ àêuì . Va â khi töi noiá chuyïnå vúiá me å töi sau nayâ , baâ noiá vúiá töi rùnç g öng êyë la â mötå ngûúiâ àanâ öng rêtë bêtë hanå h”. Töi quyïtë àõnh hoiã ba,â lamâ sao cha baâ co á thï í la â mötå “ngûúiâ tuyïtå vúiâ ” nïuë öng chõu tracá h nhiïmå giïtë haiå hún mötå triïuå phu å nû,ä àanâ öng va â tre ã em? “Ö…Ì ” ba â ngêpå ngûnâ g. “Ào á la â sû å thêtå . Phaiã khöng?”, töi àaä noiá . “Àuná g vêyå ”, ba â thûaâ nhênå . “Nhûng töi khöng nghô… yá töi la â töi khöng nhòn nhênå sû å viïcå nhû thïë nayâ ”. “Nhûng àoá la â sû å thêtå . Ba â co á àönì g y á ào á la â sû å thêtå khöng?”, töi hoiã dönì . “Ö,Ì chuyïnå ào á chùcæ chùnæ àa ä xayã ra”, ba â noiá yïuë útá . “Chuyïnå ú ã Auschwitz phaiã khöng?”, töi noiá ro.ä “Phaiã röiì ”, ba â noiá , gionå g ba â gênì nhû khöng thïí nghe àûúcå . “Va â cha ba â la â ngûúiâ chó huy?”, töi tiïpë tucå . “Àuná g vêyå ”, ba â noiá mötå lênì nûaä . “Vêyå la â öng êyë phaiã chõu tracá h nhiïmå ?” “Nhû töi àaä noiá , àöi khi coá chuyïnå xayã ra”. Sau ào,á ba â àúiå mötå lucá röiì noiá thïm: “Coá le ä töi khöng muönë biïtë mötå sö ë àiïuì ”. “Nhûng àoá la â sû å thêtå ”, töi nhênë manå h. “Ba â co á biïtë rùnç g öng êyë phaiã chõu tracá h nhiïmå ?”. “Nhûng töi vênî khöng tin”, baâ Brigitte vênî chönë g cû,å “búiã vò co á nhûnä g ngûúiâ ú ã cêpë trïn öng êyë , àa ä khiïnë öng lamâ àiïuì nayâ ”. “Nhûng kïtë cucå , öng êyë vênî lamâ ”. “Ö,Ì àuná g vêyå , töi àoaná vêyå ,” cuöië cunâ g ba â thûaâ nhênå , “töi phaiã àönì g y”á . Va â thï ë la â cuöcå phonã g vênë kïtë thucá . Töi thu donå thiïtë bõ ghi êm vaâ noiá lúiâ tamå biïtå . Chûa àêyì hai nùm sau, vaoâ thaná g 10/2023, baâ Brigitte qua àúiâ . Ngûúiâ duy nhêtë trong söë cacá anh chõ em cuaã ba â conâ sönë g la â ba â Annegret, nhûng baâ chó laâ mötå àûaá be á qua á nho ã khi ho å sönë g ú ã traiå . Vêyå vúiá caiá chïtë cuaã ba â Brigitte, chuná g ta àa ä mêtë ài ngûúiâ cuöië cunâ g conâ nhú á cuöcå sönë g cuaã gia àònh ngûúiâ chó huy traiå Auschwitz. Chó nùm thaná g sau ào,á bö å phim “The Zone of Interest” cuaã Anh, kïí vï ì cuöcå sönë g cuaã gia àònh trong biïtå thûå canå h Auschwitz, àaä gianâ h àûúcå hai giaiã Oscar 2024. Bö å phim cuaã àaoå diïnî Jonathan Glazer dûaå trïn cuönë tiïuí thuyïtë cuaã Martin Amis, truyïnì taiã nöiî kinh hoanâ g cuaã traiå tû ã thênì , traiá ngûúcå vúiá cuöcå sönë g tûúnã g chûnâ g nhû bònh thûúnâ g cuaã gia àònh sô quan Àûcá . Töi rêtë mûnâ g vò àa ä co á thï í ghi laiå lúiâ khai cuaã ba â Brigitte vò lúiå ñch cuaã lõch sû,ã vò lúiå ñch cuaã bêtë ky â ai muönë hiïuí lamâ thï ë naoâ con ngûúiâ co á thï í tanâ baoå àïnë vêyå , vò lúiå ñch cuaã bêtë ky â ai muönë ngùn chùnå nhûnä g àiïuì nhû vêyå khoiã xayã ra thïm lênì naoâ nûaä . NGOCÅ DIÏPÅ (dõch tûâ theguardian.com, ngaây 24/03/2024) [ THOMAS HARDING ] Ba â Brigitte Nhûnä g àûaá tre ã chúi àuaâ trong bïí búi Rudolf sau khi bõ bùtæ Gia àònh trong biïtå thû å Auschwitz, nùm 1943 Nhaâ vùn Thomas Harding laâ ngûúâ i àaä nhiïìu lêìn phoãng vêë n baâ Brigitte – con gaá i Rudolf , ngûúâ i chó huy traåi têåp trung tûã thêìn Auschwitz. Àêy laâ möåt cêu chuyïån àau àúán àûúåc dûång laåi trong böå phim “The Zone of Interest”, kïí vïì cuöåc söëng cuãa gia àònh trong biïåt thûå caånh Auschwitz - traåi têåp trung Auschwitz trong Thïë chiïën thûá hai, vûâa giaânh àûúåc hai giaãi Oscar cho Phim quöëc tïë xuêët sùæc vaâ Êm thanh xuêët sùæc. PHÑA SAU BÖÅ PHIM ÀOATÅ GIAIà OSCAR 2024: Cuöcå söëng haånh phucá bïn caånh traåi têpå trung taân baoå BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==