Qua rà soát, Bộ GTVT vừa có báo cáo về thực trạng doanh thu của 53 dự án BOT do Bộ quản lý đang thu phí. Trong số này, chỉ 4 dự án đang có mức thu cao hơn so với hợp đồng, còn 49 dự án (chiếm 92%) đang có mức thu thấp hơn hợp đồng. Như vậy, ngoài 8 dự án Bộ GTVT đã có đề xuất Nhà nước xử lý thua lỗ, Bộ GTVT vừa xác định thêm 41 dự án BOT cũng có doanh thu thấp hơn so với hợp đồng BOT. Bộ GTVT cho biết, có 26 dự án đạt trên 70% mức doanh thu (so với quy định trong hợp đồng), 19 dự án đạt từ 30-70% và 4 dự án đạt dưới 30%. 4 dự án BOT đang có mức doanh thu dưới 30% được nêu tên gồm: Dự án xây đường Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp quốc lộ 3; Dự án quốc lộ 1 đoạn tránh Cai Lậy tỉnh Tiền Giang; Dự án cầu Thái Hà; Dự án quốc lộ 10 đoạn tránh thị trấn Đông Hưng (Thái Bình). Tại dự án BOT cầu Thái Hà, hiện doanh thu được xác định chỉ đạt khoảng 17% so với hợp đồng. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là chậm thu phí so với tiến độ hoàn thành dự án; Đường Vành đai 5 Hà Nội kết nối trực tiếp với cầu Thái Hà chậm triển khai; Phương tiện chọn đi qua cầu Hưng Hà song hành để không mất phí. Với dự án BOT Thái Nguyên - Chợ Mới cũng chỉ đạt 17% doanh thu, do dự án có 2 trạm thu phí nhưng tình hình an ninh trật tự địa phương phức tạp, nhà đầu tư phải dừng thu phí tại trạm trên quốc lộ 3. Với các dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn, cầu Bạch Đằng và cao tốc Hạ Long - Vân Đồn (Quảng Ninh), dự án BOT đường bộ ven biển Thái Bình và dự án nâng cấp quốc lộ 18 đoạn Hạ Long - Mông Dương (tỉnh Quảng Ninh)… Bộ GTVT chỉ ra nguyên nhân giảm doanh thu, không đạt phương án tài chính là: Tăng trưởng kinh tế mấy năm vừa qua thấp, ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19. Nhiều năm qua, các dự án BOT không được phép tăng phí theo lộ trình... ĐỀ XUẤT CHÍNH PHỦ MUA LẠI CÁC DỰ ÁN THUA LỖ Trao đổi với PV Tiền Phong, đại diện Bộ GTVT cho biết, Bộ GTVT đang giao cho Cục Đường bộ, Vụ Kế hoạch - Đầu tư làm việc cụ thể với từng nhà đầu tư của các dự án BOT để xác định thêm nguyên nhân, từ đó làm việc, đàm phán để có hướng xử lý tốt nhất. Quan điểm của Bộ GTVT là sẽ giải quyết theo từng giai đoạn, theo từng nhóm dự án, trong đó nhóm dự án có mức doanh thu thấp nhất sẽ được ưu tiên giải quyết trước. Cụ thể, với nhóm 8 dự án BOT, trong đó có các dự án cầu Thái Hà, cầu Văn Lang, hầm Đèo Cả, Đường vành đai phía Tây TP Thanh Hóa; dự án quốc lộ 91; dự án đường Thái Nguyên - Chợ Mới… đang có mức doanh thu chỉ đạt khoảng 30%, Bộ GTVT đề xuất Chính phủ phương án chi hơn 10.000 tỷ đồng mua lại. Theo Bộ GTVT, phương án này đã giảm khoảng 2.800 tỷ đồng so với đề xuất trước đây sau khi Bộ GTVT làm việc, tính toán lại với các nhà đầu tư. Với 41 dự án còn lại, Bộ GTVT cho biết, do doanh thu mới chỉ sụt giảm trong thời gian gần đây (vì ảnh hưởng của lượng phương tiện lại thay đổi, nhiều dự án/trạm BOT chưa được tăng phí theo lộ trình) nên cần thêm thời gian để Bộ GTVT và các đơn vị chức năng theo dõi, đánh giá thêm. Sau khi theo dõi, rà soát vẫn có dự án trong số này có doanh thu thấp, Bộ GTVT sẽ làm việc, cùng đàm phán với nhà đầu tư theo hướng sửa đổi, điều chỉnh hợp đồng để bảo đảm hài hòa lợi ích các bên. Sau khi thực hiện các giải pháp trên, doanh thu vẫn không đạt, thì phương án bổ sung vốn ngân sách vào dự án sẽ được tính đến. Tuy nhiên, mức vốn nhà nước bổ sung vào các dự án sẽ không vượt quá 70% tổng mức đầu tư của dự án BOT. CẦN XEM XÉT TRÁCH NHIỆM NGƯỜI KÝ PHÊ DUYỆT TS Trần Danh Lợi, Hội Khoa học Kỹ thuật Cầu đường Việt Nam (VIBRA) cho rằng, nguyên tắc của nhà đầu tư dự án BOT đảm bảo hài hòa lợi ích 3 bên gồm: Doanh nghiệp - Nhà nước - Người dân, do vậy khi dự án gặp khó khăn, âm về doanh thu do yếu tố khách quan thì các bên phải bàn bạc để có phương án hài hòa. Ông Lợi cũng đặt ra vấn đề cần phải làm rõ, với các dự án BOT chống chéo, được làm trên đường đã có sẵn...thì phải xem xét trách nhiệm của cả cơ quan, tổ chức, cá nhân ký, phê duyệt các dự án chồng chéo, thiếu quy hoạch này. Trong đó, dự án cầu Thái Hà, đường tránh phía tây thành phố Thanh Hóa, cầu Văn Lang là những ví dụ điển hình… ANH TRỌNG Ngoài 8 dự án BOT (xây dựng – khai thác – chuyển giao) giao thông thua lỗ đã được Bộ GTVT đề xuất Nhà nước mua lại, qua phản ánh của nhà đầu tư Bộ GTVT vừa rà soát và phát hiện thêm đến 41 dự án BOT đang có doanh thu âm. Để giải cứu, bộ này đưa ra phương án tăng phí và tiếp tục đề xuất Chính phủ “bơm vốn” vào các dự án. Bộ GTVT vừa trình Chính phủ những giải pháp hỗ trợ các dự án BOT giao thông thua lỗ. Theo đó, bộ này đề xuất 3 nhóm giải pháp để “cứu” các dự án BOT gồm: Sửa đổi hợp đồng, bổ sung vốn ngân sách để hỗ trợ 2 dự án có doanh thu sụt giảm không có khả năng phục hồi với tổng nhu cầu vốn cần bố trí là 1.557 tỷ đồng; Điều chỉnh theo hướng hỗ trợ thông qua cơ chế của Nhà nước (bố trí khoảng 2.280 tỷ đồng từ nguồn thu phí trên đường Hồ Chí Minh đoạn La Sơn - Túy Loan sang hỗ trợ dự án BOT Xây dựng hầm đường bộ qua Đèo Cả); Bố trí hơn 6.810 tỷ đồng để chấm dứt hợp đồng trước thời hạn tại 5 dự án thua lỗ không có khả năng tiếp tục vận hành. Lý giải về việc lựa chọn 8 dự án này, ông Lê Kim Thành - Cục trưởng Đường cao tốc Việt Nam cho biết, từ năm 2018, bộ liên tục rà soát, đánh giá các nguyên nhân phát sinh khó khăn, vướng mắc và xác định trách nhiệm của các bên với những BOT thua lỗ. Đối với các dự án BOT được đề xuất, Bộ GTVT đã phân tích rất kỹ các nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ yếu tố khách quan. Cụ thể, theo hợp đồng các dự án được tăng phí theo lộ trình, nhưng chính sách Nhà nước nhiều lần giảm phí hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, nhất là trong đợt COVID-19, hay việc xả trạm để giảm ùn tắc… dẫn tới các dự án hụt thu. Theo ông Thành, các quy định về đầu tư theo hình thức PPP (đối tác công tư) qua các thời kỳ đã có sự sửa đổi hợp đồng, bố trí vốn nhà nước tham gia hỗ trợ để bảo đảm hiệu quả tài chính của dự án BOT. Tuy nhiên, quy định cũng chưa nêu cụ thể việc bổ sung vốn nhà nước tham gia, hỗ trợ dự án trong trường hợp dự án đã hoàn thành xây dựng và đưa vào khai thác sử dụng. CƠ SỞ NÀO ĐỂ HỖ TRỢ 10.650 TỶ ĐỒNG? Trả lời câu hỏi của PV Tiền Phong về cơ sở để đưa ra con số 10.650 tỷ đồng hỗ trợ các dự án (theo đề xuất tính đến ngày 11/3), đại diện Bộ GTVT cho rằng, do các dự án đã đưa vào khai thác và thu phí nên nguồn thu, chi hiện rất rõ. Đối với dự án Nhà nước tiếp tục góp vốn hỗ trợ dựa trên nguyên tắc bổ sung được xác định trên doanh thu và lưu lượng xe hiện nay... Chẳng hạn, dự án BOT xây dựng cầu Việt Trì - Ba Vì (cầu Văn Lang - Phú Thọ), vốn ngân sách sẽ tham gia khoảng 49%, đồng thời kéo dài thời gian hoàn vốn khoảng 22 năm. Bộ này cũng đã đàm phán với nhà đầu tư thống nhất giảm 50% lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu khi hỗ trợ. Hay dự án cầu Thái Hà vượt sông Hồng, vốn nhà nước tham gia khoảng 70%, và kéo dài thời gian hoàn vốn khoảng 25 năm (nhà đầu tư giảm 50% lợi nhuận trên vốn chủ sử hữu). Với mỗi dự án, theo Bộ GTVT sẽ có mức vốn hỗ trợ được xác định theo kết quả đàm phán với nhà đầu tư. Với các dự án sử dụng ngân sách mua lại để chấm dứt hợp đồng sớm, Bộ GTVT cho biết đã đàm phán rất nhiều lần với các chủ đầu tư, ngân hàng. Nguyên tắc thanh toán dựa vào chi phí đầu tư xây dựng và chi phí vận hành khai thác, bảo trì, chi phí lãi vay, lợi nhuận trong giai đoạn khai thác. Khi bán lại, các nhà đầu tư chấp nhận giảm 30-50% lợi nhuận trên vốn chủ trong giá trị thanh toán. DƯƠNG HƯNG Mua lại là lối thoát duy nhất? Mua lại dự án BOT có đi ngược chủ trương? TS Nguyễn Việt An - Viện Nghiên cứu phát triển giao thông nói rằng: Mục tiêu “xã hội hóa” đầu tư hạ tầng giao thông theo hình thức BOT là giảm gánh nặng cho ngân sách, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Nay với các dự án có trạm thu phí đặt sai vị trí, làm trên đường hiện hữu mà Nhà nước lại phải chi ngân sách ra mua lại liệu có đi ngược chủ trương này? Dự án xây đường Thái Nguyên - Chợ Mới đang vỡ phương án tài chính ẢNH: ANH TRỌNG Dự án BOT Thái Hà được đề xuất bổ sung vốn ngân sách để tiếp tục vận hành ẢNH: PHẠM NGUYỄN Nên hay không? ĐỀ XUẤT TĂNG PHÍ, GIẢI CỨU 49 DỰ ÁN BOT THUA LỖ: Đại diện Bộ GTVT cho rằng, trước đây khi đầu tư xây dựng các dự án BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao), chủ đầu tư phải bỏ tiền 100% từ việc giải phóng mặt bằng đến xây dựng, vận hành… nên chi phí rất lớn. Trong khi quy định hiện nay, Nhà nước phải hỗ trợ giải phóng mặt bằng nên thời điểm này mua lại hoặc bỏ tiền ngân sách để hỗ trợ sẽ rẻ hơn, người dân sẽ được miễn thu phí. KINH TẾ 5 n Thứ Sáu n Ngày 29/3/2024
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==