4 THỜI SỰ n Thứ Năm n Ngày 28/3/2024 “NẤU CANH KHÔNG PHẢI BỎ MUỐI VÌ MẶN QUÁ RỒI” Là tỉnh duy nhất trong 13 tỉnh/ thành vùng ĐBSCL không có nguồn nước ngọt bổ sung từ sông Cửu Long, ông Đỗ Minh Điền, Chi cục phó Chi cục Thủy lợi Cà Mau chia sẻ, hạn hán, xâm nhập mặn khốc liệt những năm qua và đặc biệt là năm nay ảnh hưởng rất lớn với Cà Mau. Riêng năm nay, tại Cà Mau khoảng 13.900 hộ dân thiếu nước sạch, trong đó có hơn 2.600 hộ không được tiếp cận nguồn nước, phải mua nước sinh hoạt với giá 40-50 nghìn đồng/khối. Hạn hán, xâm nhập mặn cũng làm gia tăng sụt lún đường sá, gây khó khăn trong vận chuyển háng hoá, gây thiệt trong sản xuất nông nghiệp, nhất là thủy sản. “Vụ lúa vừa rồi, sau thu hoạch, khi các dòng kênh đã cạn lưu thông thủy không được, phải chuyển đường bộ khiến giá lúa của bà con giảm 1-2 nghìn đồng/kg do chi phí vận chuyển tăng lên”, ông Điền nói. Trong khi đó, ông Ngô Minh Long, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Hậu Giang nêu thực tế, dù tỉnh không giáp biển nhưng có cả vùng nhiễm mặn, lợ và phèn. Năm 2016, độ mặn cao nhất tại Hậu Giang lên tới gần 19,7 gam/lít, ảnh hưởng đến hơn 6.000ha lúa, thiệt hại gần 40 tỷ đồng. Năm nay, độ mặn đo được vào tháng 2 vừa qua đã chạm ngưỡng 1,3 gam/lít tại nhánh sông Cái Côn (huyện Châu Thành, tăng 1,1 gam/lít so với cùng kỳ năm 2023). Địa phương phải triển khai nhiều giải pháp để giảm thiểu tác động do xâm nhập mặn gây ra với sản xuất nông nghiệp và cung ứng nước sinh hoạt cho người dân. Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam nêu nghịch lý, vùng ĐBSCL sống trên nước nhưng lại thiếu nước ngọt do phải gánh chịu đồng thời cả hạn, mặn và phèn. Theo ông, năm nay, thực tế xâm nhập mặn đã diễn ra nhiều nơi, thời gian tác động và độ mặn ngày càng tăng, lượng muối trong nước có nơi không thể xử lý nổi. “Thậm chí có người ở Cà Mau từng nói nấu canh khỏi bỏ muối vì mặn quá rồi”, ông Tuấn kể. TS Trần Hữu Hiệp, nguyên Vụ trưởng Vụ Kinh tế (Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ) đúc kết, mùa khô 2015-2016 xảy ra hạn mặn lịch sử trong vòng 100 năm qua, nhưng từ đó đến nay, tức chỉ trong vòng 10 năm đã xảy ra 3 đợt hạn mặn nghiêm trọng. “Điều này cho thấy, nhịp độ hạn mặn diễn ra nhanh hơn, thường xuyên hơn. Vì vậy, đặt ra cho chúng ta yêu cầu thích ứng, có giải pháp để sống chung với thực tế đó”, ông Hiệp nói. CẦN LIÊN KẾT ĐỂ “GIẢI KHÁT” CHO ĐBSCL Làm sao để “giải khát” cho ĐBSCL trong bối cảnh hạn, mặn quay quắt là vấn đề được nhiều chuyên gia đề cập tại hội thảo. Dẫn câu chuyện thực tế là người dân có khi phải bỏ tới 70-80 nghìn đồng để mua một m3 nước ngọt về sinh hoạt và tưới cây, ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam cho rằng, không chỉ với con người mà với cây trồng vật nuôi cũng cần nước ngọt vào mùa khô. Vì vậy, cần giải pháp cung cấp nước hài hoà cho cả mục tiêu sinh hoạt và sản xuất của người dân. Chuyên gia này đề xuất nghiên cứu một hệ thống cấp nước liên thông, liên tỉnh (có thể nước thô, nước sạch) cho cả vùng Bắc sông Tiền và vùng giữa ĐBSCL. Trong khi đó, ông Lều Mạnh Huy, Phó Tổng Giám đốc DNP Water chia sẻ, công ty đang triển khai dự án dẫn nước thô từ thượng nguồn sông Tiền để cấp cho 3 tỉnh Tiền Giang, Long An, Bến Tre. Nếu dự án đi vào hoạt động, giá bán nước thô dự án đề xuất khởi điểm chỉ từ 3.000 đồng/m3, các địa phương sẽ có nguồn nước an toàn quanh năm mà chỉ cần điều chỉnh giá bán lẻ nước sạch thêm từ 1.500-2.000 đồng/m3, phù hợp với mặt bằng chung. Tuy nhiên, theo ông Huy, quá trình triển khai dự án đang gặp một số vướng mắc. Hiện, mới có quy định pháp lý cho giá nước sạch, chưa có quy định cho giá nước thô (cấp bán lại cho các nhà máy nước sạch để xử lý cấp cho dân). Để tháo gỡ vấn đề này, ông Huy cho rằng, dự án rất cần sự đồng hành, vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương để kiến nghị lên các bộ, ngành và cần thiết có thể kiến nghị lên cấp cao hơn. PGS.TS Nguyễn Thị Hồng Điệp, Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên (Trường ĐH Cần Thơ), đề xuất thêm giải pháp hướng dẫn người dân trữ nước ngọt để phục vụ sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt; hỗ trợ, chuyển giao kỹ thuật cho người dân canh tác phù hợp với khả năng đáp ứng nguồn nước của từng vùng sinh thái; chuyển dịch cơ cấu mùa vụ, vật nuôi, cây trồng phù hợp với từng vùng. Bên cạnh đó, cũng cần nghiên cứu, lai tạo giống cây mới chịu hạn, chịu mặn, mang lại giá trị kinh tế cao. “Cuối cùng là việc trữ nước ngọt ở các địa phương ven biển, có thể xây dựng hồ chứa nước ngọt như Sóc Trăng từng làm để phục vụ đời sống sinh hoạt và sản xuất”, bà Điệp nói. Theo ông Bùi Văn Thắm, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bến Tre, Bến Tre là tỉnh cuối nguồn của dòng Cửu Long, trong đó có 4 nhánh sông và 3 tuyến cù lao. Hằng năm, Bến Tre chịu rất nhiều ảnh hưởng của hạn mặn, sạt lở nên người dân của tỉnh gần như thích ứng biến đổi khí hậu. Theo dự báo năm nay, tỉnh nhận thấy rằng số liệu thực tế với số liệu quan trắc của các đài khí tượng thủy văn khá tương đồng và chính xác. BAN ĐBSCL Trong bối cảnh hạn, mặn xảy ra với tần suất ngày càng dày, mức độ nghiêm trọng tăng dần, các cơ quan quản lý, chuyên gia cho rằng, cần giải pháp thích ứng là tất yếu để người dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có thể sống chung với hạn, mặn và phát triển. Đây là nhận định của nhiều đại biểu đưa ra tại Hội thảo “Sống chung với hạn, mặn vùng ĐBSCL” do báo Tiền Phong tổ chức tại Trường ĐH Cần Thơ ngày 27/3. Hạn hán gay gắt khiến nhiều ruộng lúa ở xã Long Sơn, huyện Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh không thể cho hạt Phải thích ứng để không lo đi chống hạn mặn MIỀN TÂY QUAY QUẮT GIỮA HẠN, MẶN: Nhà báo Lê Xuân Sơn - Tổng Biên tập báo Tiền Phong cho biết: Mùa khô năm nay, hạn hán, xâm nhập mặn là vấn đề nóng và cấp thiết tại khu vực ĐBSCL. Trước tình trạng hạn, mặn nghiêm trọng ở ĐBSCL, mới đây, Tiền Phong đã triển khai loạt bài phóng sự “Miền Tây quay quắt giữa hạn, mặn”- phản ánh những tác động nghiêm trọng của hạn, mặn đến đời sống và sản xuất của người dân. Nhìn rộng hơn, chỉ trong một thập kỷ qua, khu vực ĐBSCL đã trải qua 3 mùa khô có mức độ hạn, mặn rất nghiêm trọng là các năm 2015-2016, 2019-2020 và 2023-2024. Theo nhận định của các chuyên gia, chúng ta có thể phải đối mặt với nhiều mùa hạn mặn khốc liệt như năm nay hoặc hơn thế nữa trong tương lai. Trước tình trạng xâm nhập mặn nghiêm trọng, chúng tôi tiếp tục tổ chức Hội thảo Sống chung với hạn, mặn vùng ĐBSCL. Sau Hội thảo này, các ý kiến của quý vị sẽ được chúng tôi tập hợp thành tài liệu để gửi đến các cơ quan chức năng, quản lý có thể nghiên cứu thành giải pháp, chính sách để góp phần giúp ĐBSCL thích ứng với hạn mặn gây ra. TS Trần Hữu Hiệp, nguyên Vụ trưởng Vụ Kinh tế, Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ đề xuất phải có 3 cần trong xử lý vấn đề hạn mặn là: Cần có dự báo sớm, ngoài các kênh thông tin, mạng xã hội để tiếp cận đến mọi người dân; Cần chủ động thích ứng và trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt; Cần xem hạn, mặn là đặc tính chu kỳ để xây dựng kịch bản kinh tế (sản xuất), tổ chức đời sống dân cư cho phù hợp và tăng cường liên kết vùng giữa các địa phương. TS Trần Hữu Hiệp, nguyên Vụ trưởng Vụ Kinh tế, Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ ẢNH: HÒA HỘI Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam ẢNH: HÒA HỘI Ông Trần Bá Hoằng, Viện trưởng Viện Khoa học thủy lợi miền Nam ẢNH: HÒA HỘI Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam: Với hàng chục ngàn giếng đóng trong vùng, nước mặn theo đó ngấm xuống nước ngầm, nên nước ngầm không còn là của để dành nữa. Quy hoạch đã đề cập, giải pháp đã có nhưng sao vẫn cứ kêu hạn mặn? Cần có nhiều giải pháp để cho cả vùng chứ không riêng cho tỉnh nào. Một cảnh báo hiện nay là các nước thượng nguồn chặn dòng, văn hóa sông nước của ĐBSCL thay đổi dần. Mong qua hội thảo này và những hội thảo khác nữa, sẽ đưa được vấn đề nước cho sinh hoạt, phát triển công nghiệp. Tất nhiên cần sự vào cuộc của chính quyền liên vùng, biến đổi khí hậu không thể mỗi địa phương tự lo cho mình mà phải liên kết, phối hợp từ trung ương đến các địa phương.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==