Chuã nhêåt 24/3/2024 6 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Phoáng sûå Thï ë la â rötë cuöcå töi thûcå hiïnå àûúcå giêcë mú àïnë Àêmì Ö Loan! Giêëc mú xanh coân xanh maäi cuãa töi Laâ Ö Loan àêìm nûúác trong ngúâi Töi nhû con soáng nhoaâi trïn biïín Meå goåi vïì àêy nghó chuát thöi Töi àocå nhûnä g cêu thú trïn trong baiâ viïtë “Nguyïnî My ä nhû töi àaä biïtë …” ma â mötå ngayâ àêuì nhûnä g nùm 90 thïë ky ã trûúcá , nha â thú Trucá Cûúng mang túiá giao cho töi taiå Toa â soanå tapå chñ Diïnî àanâ Vùn nghïå Viïtå Nam ú ã sö ë 51 Trênì Hûng Àaoå , Ha â Nöiå . Àocå , thñch ngay, thuöcå luön vaâ lêmì tûúnã g baiâ “Giêcë mú xanh” cuaã Nguyïnî My ä chó co á 4 cêu ào.á Sau múiá biïtë baiâ nayâ co á 4 khö í thú. “Giêcë mú xanh” nùmç trong “tam giacá thú sùcæ mauâ ” hay “chumâ thú mauâ ba khucá ” nhû banå be â thñch thuá àùtå tïn cuaã Nguyïnî My ä gömì “Cuöcå chia ly mauâ ào”ã - “Hoa cucá tñm” - “Giêcë mú xanh”. Àêy la â nhûnä g baiâ thú hay cuaã Nguyïnî My ä àûúcå viïtë khoanã g nhûnä g nùm 1964- 1966 ma â trong ào,á hêuì hïtë moiå ngûúiâ chó biïtë àïnë “Cuöcå chia ly mauâ ào”ã do no á àûúcå coi la â mötå trong nhûnä g baiâ thú àaná g kï í cuaã thú ca chönë g My ä noiá chung, àûúcå àûa vaoâ chûúng trònh hocå . Cho àïnë höm ào,á 27/2/2024, Phuá Yïn, núi coá àêmì Ö Loan, quï hûúng cuaã nha â thú Nguyïnî My ä vênî la â mötå trong ba tónh cuöië cunâ g cuaã àêtë nûúcá ta ma â töi conâ chûa àùtå chên àïnë . Xe tû â sên bay Phuâ Catá (Bònh Àõnh) chayå ngang Ö Loan thò àaä hún 12 giúâ trûa, moiå ngûúiâ àïuì àoiá nhûng töi vênî noiá xe dûnâ g àï í töi àûúcå chupå bûcá anã h lêyë nïnì la â àêmì nûúcá trong ngúiâ ào.á Tû â thñch nhûnä g cêu thú àïnë ûúcá muönë àïnë ma â maiä 30 nùm sau múiá àïnë àûúcå ! Ngûúiâ ta hay noiá àïnë caiá Duyïn la â thï.ë Rêtë may la â töi vênî conâ giû ä àûúcå cuönë Diïnî àanâ Vùn nghïå Viïtå Nam sö ë thaná g 5 + 6 nùm 1992, trong àoá co á in baiâ “Nguyïnî My ä nhû töi àaä biïtë …” cuaã nha â thú Trucá Cûúng nhû àaä noiá ú ã trïn. Trong ào,á Trucá Cûúng viïtë rùnç g hai ngûúiâ gùpå nhau lênì àêuì nùm 1956 thò Nguyïnî My ä àa ä lamâ thú röiì , lamâ nhiïuì , chepá nhiïuì trong söí tay, nhûng viïcå chñnh cuaã öng khi àoá la â tiïuí àöiå pho á phaoá thu ã cuaã Àaiå àoanâ 324 àoná g ú ã Àö Lûúng, Nghïå An. “Nguyïnî Myä co á khuön mùtå rêtë àanâ öng nhûng àa camã va â quyïtë liïtå . Mùtæ àepå . Möi thûúnâ g khepá laiå dõu danâ g” - Trucá Cûúng taã banå àêyì chêtë thú nhû vêyå . Töi nhòn vaoâ ky á hoaå chên dung Nguyïnî My ä ma â chñnh Trucá Cûúng àûa kemâ baiâ (hònh nhû do chñnh öng ve)ä thò thêyë àuná g la â nhû vêyå . Nùm 1957 thò Nguyïnî My ä vï ì lamâ viïcå taiå Ha â Nöiå , lamâ nhacå cöng keoá vi ö löng trong Àoanâ Nghï å thuêtå Têy Nguyïn, núi anh ruötå cuaã öng, nhacå sô Nhêtå Lai - tacá gia ã cuaã baiâ hatá nöií tiïnë g “Ha â Têy quï luaå ” cunâ g cöng tacá vúiá Trucá Cûúng. Sau ào,á öng ài hocå lúpá baoá chñ röiì vï ì lamâ viïcå taiå Nha â xuêtë banã Phö í thöng. Chúi thên vúiá Nguyïnî My ä nïn Trucá Cûúng àûúcå chûná g kiïnë böië canã h ra àúiâ cuaã “Cuöcå chia ly mauâ ào”ã . Öng viïtë : “Mötå buöií trûa heâ Ha â Nöiå , bïn àûúnâ g Nguyïnî Du, töi vaâ nhacå sô Nhêtå Lai, anh trai Myä ngöiì hutá thuöcë vunå àï í chia tay My.ä Nùnæ g àepå . Ve kïu xöië xa ã trïn nhûnä g vomâ cêy rêmå la.á Va â chiïnë tranh àang quyïtë liïtå trong Nam. Úà núi ma â Nguyïnî My ä àa ä tûnâ g noiá trong khoanã h khùcæ xaoá àönå g cuaã ly á trñ va â lûúng tri cuaã mötå thi sô àûúng àaiå rùnç g caái khöng töìn taåi úã núi naây seä laâ caái töìn taåi “àñch thûåc” úã núi kia… Nguyïnî My ä vûaâ thanâ h thêtå , vûaâ ûúcá lï å khi camã nhênå têm tranå g cuaã “mötå ngûúiâ vú å tre”ã naoâ ào á tiïnî àûa chönì g ra ài trong mötå vûúnâ hoa Ha â Nöiå . Nha â thú, trûa êyë , ngöiì laiå mötå mònh suy ngêmî vï ì “cuöcå chia ly choiá ngúiâ sùcæ ào”ã êyë ”. Àiïuì àaná g ngacå nhiïn laâ trong baiâ viïtë , nha â thú Trucá Cûúng àaä trñch caã hai cêu ma â töi khöng thêyë trong cacá banã in baiâ “Cuöcå chia ly mauâ ào”ã àa ä àocå : Chó coân mònh töi giûäa vûúân hoa vùæng veã Têët caã hoa àoã ài theo ngûúâi vúå treã Nguyïnî My ä cunä g ra ài. Öng xung phong vaoâ Nam chiïnë àêuë (Trucá Cûúng viïtë la â vaoâ nùm 1966 nhûng cacá nguönì tû liïuå khacá àïuì viïtë nùm 1968), cöng tacá ú ã Tiïuí ban Tuyïn truyïnì thuöcå Ban Tuyïn huênë Khu V, àönì g thúiâ la â phoná g viïn chiïnë trûúnâ g cuaã baoá Cú â Giaiã Phoná g miïnì Trung Trung bö.å Öng hy sinh trong mötå trênå canâ lúná cuaã àõch ú ã huyïnå Tra â My, Quanã g Nam. Nùm ào,á Nguyïnî My ä 35 tuöií va â chûa tûnâ g lamâ chönì g cuaã mötå ai àï í trong àúiâ co á mötå lênì àûúcå vú å tiïnî àûa. Àoanå cuöië baiâ viïtë cuaã Trucá Cûúng rêtë xucá àönå g: “Va â Nguyïnî My ä ra ài. Vaoâ muaâ he â nùm 1971, úã mötå khu rûnâ g quï ë Tra â My, nha â thú tre ã taiâ nùng vaâ nhên cacá h êyë àa ä nùmç xuönë g. Co ã va â rïu, àa á nuiá , muiâ hûúng quïë va â àêtë me å àa ä giû ä anh laiå … Nguyïnî My,ä trïn möå anh co á àömë lûaã naoâ khöng? Nhûng àönì g àöiå anh àa ä camã nhênå aná h saná g êyë trong tûnâ g lönì g ngûcå . Vò no á la â hoa chuöië rûnâ g thên thuöcå cuaã thï ë hï å àêyì ûúcá mú va â thanâ h thûcå chuná g mònh. Vò àoá “Seä laâ aánh lûãa höìng trong bïëp/ Möåt laâng xa giûäa àïm giaá reát/ Nghôa laâ maâu àoã êëy theo ài/ Nhû khöng hïì coá cuöåc chia ly”. Trong baiâ viïtë trïn, Trucá Cûúng dênî nhûnä g cêu thú Nguyïnî My ä vï ì Àêmì Ö Loan, nhûnä g cêu thú gieo vaoâ lonâ g töi ûúcá muönë àûúcå àïnë àêmì nûúcá êyë tû â khi conâ rêtë tre.ã Àoanå ào á nhû sau: “Nguyïnî My ä quï ú ã Phu á Yïn. Ú Ã quï anh coá Àêmì Ö Loan vaâ nuiá Sêmì . Anh hay àocå cho banå be â nghe cêu ca dao vunâ g Tuy Hoaâ vúiá gionå g àùmç thùmæ àêyì thûúng nhú:á Trú vú nhû cuåm nuái Sêìm/ Thaãnh thúi nhû mùåt nûúác Àêìm Ö Loan (khi viïtë baiâ nayâ , töi tra cûuá thò phûúng aná phö í biïnë nhêtë cuaã cêu ca dao nayâ la:â Leã loi nhû cuåm nuái Sêìm/ Thaãn nhiïn nhû mùåt nûúác Àêìm Ö Loan - LXS). Co á le ä vò gùnæ bo á mauá thõt vúiá quï hûúng vunâ g cûcå Nam Trung böå ma â anh àa ä viïtë nhûnä g cêu trong baiâ Giêcë mú xanh thêtå da diïtë ”. Va â Trucá Cûúng trñch 4 cêu thú maâ töi àa ä dênî ú ã àêuì baiâ . Têtë ca ã nhûnä g àiïuì trïn àêy laâ töi àocå laiå baiâ “Nguyïnî My ä nhû töi àaä biïtë …” va â tra cûuá mötå sö ë tû liïuå khacá chû á tû â baiâ baoá nha â thú Trucá Cûúng viïtë cacá h àêy àa ä hún 30 nùm êyë , töi chó nhúá àûúcå àuná g 4 cêu thú cuaã baiâ “Giêcë mú xanh” ma â àöi khi nhúá túiá töi vênî tû å nhu ã rùnç g àúiâ mònh nhêtë àõnh coá khi naoâ ào á phaiã túiá àûúcå Àêmì Ö Loan. Giêëc mú xanh coân xanh maäi trong töi… Va â thêtå vui sûúná g la â giêcë mú ào á thanâ h hiïnå thûcå . Ngay töië höm ài qua Àêmì Ö Loan, trong bûaä ùn töië co á ca ã anh Àaoâ My ä - Pho á Chu ã tõch tónh, chõ Nguyïnî Thõ Hönì g Thaiá - Giamá àöcë Sú ã Vùn hoa,á Thï í thao va â Du lõch, anh Phan Xuên Luêtå - Giamá àöcë Àaiâ Truyïnì hònh tónh Phu á Yïn, töi àaä khoe va â àocå cho cacá banå Phu á Yïn nghe laiå cacá baiâ thú “Cuöcå chia ly mauâ ào”ã - “Giêcë mú xanh”. Nhûnä g baiâ thú trong trñ nhú.á Töi chó àocå hai baiâ trong böå ba baiâ thú ào á do “Hoa cucá tñm” laâ baiâ thú khoá thuöcå vaâ àïnë nay töi vênî chûa thuöcå àûúcå . Höm xong chuyïnë cöng tacá , rúiâ Tuy Hoa â àï í vï ì sên bay Phuâ Catá , Bònh Àõnh, anh em trong àoanâ cöng tacá sau khi nghe chuyïnå àa ä chiïuì töi ma â huy ã kï ë hoacå h ghe á nhûnä g núi hoå thñch laâ Ganâ h Àa á Àôa va â Nha â thú â Mùnç g Lùng àïí cunâ g töi re ä vaoâ Àêmì Ö Loan. Lanä h àaoå Súã Vùn hoa á cunä g vò chiïuì töi ma â cû ã mötå cö hûúná g dênî viïn treã rêtë xinh tïn la â Nguyïnî Thõ Hiïnì dênî chuná g töi vïì àêmì . Nhûnä g chuyïnå vï ì àêmì Hiïnì kïí trïn xe khöng nhiïuì . Cunä g phaiã thöi, Àêmì Ö Loan chûa phaiã la â àiïmí du lõch hutá àöng khacá h. Höm ngöiì vúiá nhau buöií töië , töi hoiã anh Àaoâ My ä la â Ö Loan àang àûúcå khai thacá thï ë naoâ thò anh noiá cunä g múiá cú banã la â khai thacá , àaná h bùtæ va â nuöi trönì g thuy ã sanã nhû truyïnì thönë g thöi. Töi àocå trïn manå g thò Àêmì Ö Loan manh nha du lõch sau böå phim “Töi thêyë hoa vanâ g trïn coã xanh” do co á nhiïuì canã h phim rêtë àepå àûúcå quay trïn àêmì . Höm êyë , Hiïnì àa ä noiá vï ì cacá haiã sanã nûcá tiïnë g cuaã Àêmì Ö Loan nhû töm, cua huynâ h àï,ë àiïpå , hauâ , ca á mu,á ghe…å va â àùcå biïtå la â so â huyïtë ma â cö noiá võ àêmå hún ú ã núi khacá nhiïuì . La â àêmì nhûng Ö Loan thöng ra biïní nïn giauâ nhûnä g haiã sanã trïn. Nhûng töi quan têm hún àïnë hai cêu chuyïnå liïn quan àïnë vùn hoa.á Thû á nhêtë la â truyïnì thuyïtë vï ì tïn cuaã àêmì . Vò sao laiå la â Ö Loan? Àoá la â tûâ la â cêu chuyïnå vï ì nanâ g Loan vaâ chim Ö Thûúcá . Ngayâ xûa, coá nanâ g tiïn trïn trúiâ rêtë xinh àepå tïn nanâ g Loan, nhûng tñnh tònh hay tinh nghõch. Mötå ngayâ no å nanâ g Loan mûúnå con chim Ö Thûúcá bay xuönë g trênì gian daoå chúi khùpæ núi ma â khöng hïì àï í y á chim àa ä moiã caná h, àoiá va â khatá , nïn khi ngang qua àêmì , chim khöng conâ àu ã sûcá àï í bay, nïn haå caná h xuönë g dayä nuiá Tû â Bi canå h ào.á Sau nayâ , ngûúiâ ta mûúnå tïn chim Ö Thûúcá ghepá chung vúiá tïn nanâ g Loan, goiå tùtæ la â Ö Loan àïí àùtå tïn cho àêmì . Qua ã thêtå la â Hiïnì chó cho chuná g töi trïn hö ì co á mötå doi àêtë hònh con chim lúná àang vûún thên hònh bay vïì phña trûúcá . Va â nhiïuì ngûúiâ noiá nïuë nhòn tû â trïn cao thò toanâ bö å àêmì co á daná g hònh mötå con chim phûúnå g hoanâ g àang vö î caná h bay, bao tronå cacá nuiá non chung quanh. Chuyïnå thû á hai la â ú ã àêy tûnâ g co á mötå lanâ g Quanã g Àûcá lamâ gömë nöií tiïnë g vúiá lõch sûã tû â 300 nùm trûúcá . Ngûúiâ thú å gömë ú ã àêy àötë lo â nung bùnç g cêy mùnç g lùng (Nhaâ thúâ Mùnç g Lùng nöií tiïnë g chùcæ mang tïn cuaã thû á cêy àùcå trûng nayâ cuaã àõa phûúng). Àïí kñch nhiïtå àö å lo â tû â khoanã g 1.000 àöå C lïn 2.000 àïí gömë taoå men, ngûúiâ ta phaiã àö í thïm voã so â huyïtë Àêmì Ö Loan vaoâ . Sanã phêmí cuaã lanâ g co á bònh vöi, nêmå rûúuå , choe,á lu… Àiïuì àùcå biïtå la â men thò khöng caiá naoâ giönë g caiá naoâ . Àaná g tiïcë la â kyä thuêtå gömë Quanã g Àûcá giú â gênì nhû thêtë truyïnì . Thúiâ gian chuná g töi ú ã àêmì cunä g chó vaiâ chucå phutá , khöng àuã àï í tòm cacá h thuï thuyïnì ài daoå trïn àêmì . Nhûng kõp àï í ùn thû ã hauâ Ö Loan ngay trïn sapå Ö Loan mötå giêëc mú xanh Àêmì Ö Loan Sanã vêtå Àêmì Ö Loan bayâ baná ngay ven àêmì Anh My ä ngöiì tacá h vo ã so â àiïpå ma â anh vûaâ lùnå bùtæ dûúiá Àêmì Ö Loan [ LÏ XUÊN SÚN ]
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==