4 THỜI SỰ n Thứ Bảy n Ngày 7/12/2024 Ông Jensen Huang, đồng sáng lập và là Chủ tịch Tập đoàn NVIDIA (Mỹ), có mặt trong nhóm nhà khoa học được vinh danh năm nay. HỌC SÂU, TRÍ TUỆ NHÂN TẠO Từ năm 2012, học sâu đã trở thành công cụ chủ đạo thúc đẩy các bước tiến lớn trong nhiều lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, tự động hóa, dịch vụ tài chính, từ đó định hình sự đổi mới phát triển trong tương lai. Ở mùa trao giải thứ tư, VinFuture, một trong những giải thưởng khoa học công nghệ lớn nhất hành tinh, chọn thông điệp “Bứt phá kiên cường” với ý nghĩa thông qua cánh cửa khoa học công nghệ, nhân loại bứt phá kiên cường vượt khó khăn để dựng xây cuộc sống thịnh vượng hơn. Giải thưởng chính (trị giá 3 triệu USD) của VinFuture năm nay vinh danh một trong những lĩnh vực khoa học công nghệ được thế giới quan tâm là AI. Năm nhà khoa học gồm các GS Yoshua Bengio, Geoffrey E. Hinton, Yann LeCun, Fei-Fei Li và ông Jensen Huang được trao giải vì những đóng góp đột phá thúc đẩy sự tiến bộ của học sâu. Hội đồng Giải thưởng VinFuture, gồm những nhà khoa học kiệt xuất thế giới, nhận định, những tiến bộ trong học sâu đã mở ra một kỷ nguyên đột phá cho những đổi mới sáng tạo về công nghệ, nhờ đó mà máy móc có thể “học” từ lượng dữ liệu khổng lồ và đạt được độ chính xác đáng kinh ngạc trong các tác vụ như nhận diện hình ảnh, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và đưa ra quyết định. Thành tựu này có được là nhờ những đóng góp mang tính cách mạng cho mạng nơ-ron và các thuật toán học sâu của GS Geoffrey E. Hinton, GS Yann LeCun và GS Yoshua Bengio. Bên cạnh đó, hiệu suất điện toán tăng lên nhanh chóng nhờ những tiến bộ được thúc đẩy bởi ông Jensen Huang trong việc sử dụng bộ xử lý đồ họa (GPU). Việc GS Fei-Fei Li tạo ra tập dữ liệu ImageNet đã thúc đẩy sự tiến bộ trong hệ thống nhận diện hình ảnh, giúp huấn luyện các mô hình học sâu ở quy mô lớn. Năm nhà khoa học được vinh danh đều là những tên tuổi lỗi lạc trong lĩnh vực này. GS Yann LeCun, Phó Chủ tịch và Giám đốc Khoa học AI tại Meta (Mỹ), đồng thời là giáo sư tại Đại học New York (NYU). Ông là Giám đốc sáng lập của Facebook AI Research và Trung tâm Khoa học dữ liệu của NYU. Các lĩnh vực nghiên cứu của ông bao gồm AI, học máy, thị giác máy tính, robot và khoa học thần kinh tính toán. Ông nổi tiếng với những đóng góp cho lĩnh vực học sâu và mạng nơ-ron, đặc biệt là mô hình mạng nơ-ron tích chập, được sử dụng rất rộng rãi trong các ứng dụng thị giác máy tính và nhận dạng giọng nói. Ông Jensen Huang, doanh nhân người Mỹ gốc Trung Quốc, được biết đến là người đồng sáng lập và là CEO của công ty xử lý đồ họa NVIDIA vào năm 1993, nay là “ông lớn” trong ngành bán dẫn. Ông đang thăm Việt Nam; NVIDIA và Chính phủ Việt Nam vừa công bố Thỏa thuận hợp tác, trong đó có việc xây dựng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển AI tiêu chuẩn thế giới tại Việt Nam, do NVIDIA đầu tư, vận hành. Trong năm nhà khoa học được Giải thưởng chính năm nay có một phụ nữ là GS FeiFei Li với những đóng góp tiên phong trong lĩnh vực thị giác máy tính và phát triển bộ dữ liệu ImageNet. Những đóng góp của GS Li được đánh giá làm thay đổi cách các hệ thống học sâu xử lý và hiểu thông tin hình ảnh, tạo điều kiện cho những tiến bộ trong các lĩnh vực như lái xe tự động, chẩn đoán y tế và hệ thống an ninh thông minh. Bằng cách mở rộng giới hạn mà máy móc có thể quan sát và diễn giải, công trình của bà đã thúc đẩy sự đổi mới trong lĩnh vực thị giác máy tính và mang lại lợi ích cho toàn xã hội. GS Fei-Fei Li còn được biết đến là người đứng đầu phòng thí nghiệm AI của Đại học Stanford, cũng từng đảm nhiệm vị trí Nhà khoa học trưởng về AI/ML tại Google Cloud, sáng lập tổ chức phi lợi nhuận nổi tiếng AI4ALL và thành lập Viện AI lấy con người làm trung tâm của Đại học Stanford. ĐỘT PHÁ TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ Bên cạnh Giải thưởng chính, VinFuture 2024 cũng trao 3 giải Đặc biệt, mỗi giải trị giá 500.000 USD dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới, nhà khoa học nữ và nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển. Năm nay, Giải Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới được trao cho GS Zelig Eshhar, GS Carl H. June và GS Michel Sadelain vì sự phát triển liệu pháp tế bào CAR T để điều trị ung thư và các bệnh khác. Công trình đột phá của GS Zelig Eshhar đã cách mạng hóa phương pháp điều trị ung thư bằng cách phát triển liệu pháp tế bào CAR T, từ đó cứu sống rất nhiều bệnh nhân và thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp sản xuất dược phẩm sinh học. Sự đổi mới này mang lại hy vọng cho các ứng dụng mới trong y học và mang lại các phương pháp điều trị với chi phí hợp lý cho người dân trên toàn thế giới. GS Carl H. June và GS Michel Sadelain đã tiếp tục cải tiến liệu pháp tế bào CAR T, giúp liệu pháp này điều trị hiệu quả các bệnh ung thư và tự miễn không đáp ứng với các liệu pháp thông thường. Công trình tiên phong của họ đã dẫn đến sự phê duyệt của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cho liệu pháp tế bào CAR T đầu tiên vào năm 2017 để điều trị bệnh bạch cầu lympho cấp tính ở trẻ em, thanh thiếu niên. Liệu pháp này đang được xem xét áp dụng trong chăm sóc lâm sàng trên thế giới. Nhà khoa học nữ được vinh danh năm nay là GS Kristi S. Anseth vì những tiến bộ trong thiết kế vật liệu polymer và các phương pháp cho ứng dụng y sinh. Bà đã kết hợp sinh học phân tử và tế bào với kỹ thuật và toán học để tạo ra các vật liệu sinh học mới thay thế mô, có khả năng phục hồi, duy trì hoặc cải thiện chức năng của mô. Ở hạng mục Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển, VinFuture 2024 vinh danh TS Firdausi Qadri vì sự đổi mới cải tiến vắc xin dạng uống ngừa bệnh tả ở các nước đang phát triển. TS Firdausi Qadri đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện quy trình tiêm chủng phòng chống bệnh tả, bệnh truyền nhiễm cấp tính ở đường tiêu hoá do vi khuẩn tả Vibrio cholerae gây ra khi tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị nhiễm khuẩn. Tại Trung tâm Nghiên cứu bệnh tả quốc tế, Bangladesh (ICDDRB), TS Firdausi Qadri đã tiến hành các nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn sử dụng một chủng vắc xin sống giảm động lực của Việt Nam, từ đó rút ra kết luận về lợi ích, hiệu quả và độ an toàn của loại vắc xin chi phí thấp này khi chỉ sử dụng một liều duy nhất. Bà cũng thúc đẩy việc triển khai các chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn tại Bangladesh cũng như tại các nước có thu nhập thấp khác nhằm ngăn ngừa dịch bùng phát. Việc dự phòng sớm để kiểm soát dịch tả giúp tăng cường an ninh y tế và ngăn ngừa sự lây lan của dịch bệnh trên toàn cầu. NGUYỄN HOÀI Giải thưởng VinFuture 2024 năm nay vinh danh những đóng góp đột phá để thúc đẩy sự tiến bộ của học sâu, góp phần đưa trí tuệ nhân tạo (AI) bước vào kỷ nguyên mới, định hình sự đổi mới phát triển trong tương lai. Giáo sư Yann LeCun - Giải thưởng chính VinFuture 2024 ẢNH: BTC Những con số ấn tượng của VinFuture 2024 Giải thưởng VinFuture năm 2024 nhận được 9.101 đối tác đề cử, trong đó 1.347 đối tác (14,8%) là các nhà khoa học thuộc nhóm top 2% các nhà nghiên cứu được trích dẫn nhiều nhất trên thế giới. Giải thưởng nhận được 1.469 hồ sơ đề cử, đến từ hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp 5 châu lục. Dẫn đầu về số lượng đối tác đề cử của Giải thưởng VinFuture mùa thứ tư là các nhà khoa học từ châu Mỹ với 31,4%, tiếp đến là châu Âu (28,3%), châu Á (26%), châu Phi (7,3%) và châu Đại Dương (7%). Vinh danh đóng góp về học sâu, AI GIẢI THƯỞNG VINFUTURE 2024: Giáo sư Yoshua Bengio - Giải thưởng chính VinFuture 2024 ẢNH: THE CANADIAN PRESS Giáo sư Geoffrey Hinton - Giải thưởng chính VinFuture 2024 ẢNH: AFP Ông Jensen Huang (Chủ tịch NVIDIA) - Giải thưởng chính VinFuture 2024 Giáo sư Fei-Fei Li – Giải thưởng chính VinFuture 2024 Một bệnh nhi mắc ung thư ở Việt Nam được điều trị thành công bằng liệu pháp CAR T
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==